Andej-Këtej

Biçikleta me qera - Nga Artan Fuga

Nga sheshi përpara Universitetit Politeknik, atje në fund të Bulevardit “Dëshmorët e Kombit”, pamja e objektit që po vinte drejt nesh duke u zhvendosur mbi xhadenë e bulevardit dhe bërë zigzage të çuditshme i ngjante një letre bixhozi.

Fanti kup, derri maç, dama spathi dhe xholi i kudo-ndodhur kanë nga dy gjysma trupi dhe nga dy koka krejt simetrike.

Njëra qëndron drejt dhe tjetra e përmbysur.

Të ndara nga një vijë imagjinare që i pret mespërmes.

Si centaurë narcistë bashkohen nga mesi e poshtë jo me qenie të tjera, por me veten e tyre të kthyer mbrapsht. Shohin veten e tyre dhe reflektojnë vetveten.

Me dy koka.

Njëra drejt qiellit, tjetra drejt tokës.

Pikërisht një qenie e tillë centaur, krejt e dyzuar, po vinte drejt nesh atë çast nga thellësitë e Bulevardit.

Dhe nuk ishte vegim i mendjes së turbulluar nga vapa në atë ditë fillim korriku kur dielli digjte si furrë. Të nxehtit ishte bërë zhuritës në atë orë, rreth dy ose tre të pasdites. Këtë gjë nuk e mbaj mend edhe aq mirë sepse kjo që po përshkruaj ka ndodhur rreth 25 vjet më parë. Por, nga qartësia në kujtesën time, duket sikur të jetë duke ndodhur sot.

Djem dhe vajza, të gjithë universitarë me origjinë nga Tirana dhe nga rrethet ndodheshim në atë shesh që sot, pasi ka ndryshuar disa herë emrin, e quajnë “Nënë Tereza”. Në fakt ishim duke pritur pedagogun me të cilin kishim një seminar të prapambetur për të shlyer dhe ai, si zakonisht, po vononte.

Kur dikush tregoi me gisht shoqëruar me një pasthirrmë habie atë që po afrohej nga Bulevardi për në drejtimin tonë, kjo na bëri të shtangeshim.

Një ushtar, i hipur mbi një biçikletë të vjetër, shkatarraqe, shtynte me forcë pedalet e saj duke u lëkundur sa majtas – djathtas mbi një shalë të futur midis kofshëve. Mezi e kontrollonte timonin ndaj valëzonte frikshëm sa nga njëra anë në tjetrën duke rrezikuar nga çasti në çast të rrëzohej. Biçikleta përparonte si një anije në një oqean me dallgë.

Dolëm me shpejtësi në mes të sheshit dhe qëndruam tamam mbi trotuarin me formë katrore që shtrihej në mes të tij. Plot habi ndiqnim me sy objektin që tashmë ishte afruar jo pak dhe më në fund shihej fare qartë.

Tashmë po kalonte pikërisht përballë ndërtesës ku sot ndodhet Presidenca.

Në zhuritjen e vapës së asaj dite korriku, nga xhadeja e bulevardit ngriheshin ca si avuj që prodhonin mirazhe të hatashme.

Bulevardi dukej i rrëshqitshëm, sikur të ishte i shtruar me pasqyrë.

Gjithçka kokëlartë shfaqej edhe kokëposhtë.

Ky është në fakt misteri i përhershëm i atij Bulevardi.

Kështu e mbaj mend që fëmijë.

Benza, trupa ushtarake, parada butaforike ku parakalonin njerëz, kuaj dhe tanke, kalimtarë, tribuna, portrete, marathonomakë, çiklistë, policë trafiku, drejtues shtetesh dhe superfuqish, diktatorë dhe demokratë gjithëfarësoji, protestues dhe policë, gardistë, lloj-lloj demonstruesish që godasin me shkopinj policët si gardh rrethuar kryeministrinë, kryeministra, presidentë, trupa të vrarësh duke rënë mbi asfalt, gjithçka dhe në çdo sistem politik pra, atje është paraqitur me dy pamje.

Njëra me kokëlartë, tjetra me kokëposhtë.

Njëra bie dhe tjetra ngrihet.

Njëra ngrihet nga Toka drejt Qiellit për të sunduar dhe tjetra zbret nga Toka drejt Nëndheut për t’u gremisur.

Njëra qëndron drejt si kullë nga ato minierat e ngritura me kokë lart, dhe tjetra është kthyer përmbys, duke gërryer tokën si themele parkingjesh, dhe duke u futur në dhè si ato vazot prej balte të kuqe të pjekur, gjendur në gërmadha qytetesh antike.

Gjithçka mbi Bulevard nuk i ka rrënjët askund tjetër veçse te vetja e vet e kthyer përmbys.

Si siamez, i ngjitet mbrapsht vetes.

Klonohet, narcist, me gjysmën e vetvetes.

I çuditshëm ai Bulevard.

Edhe i Kombit.

Edhe i Dëshmorëve.

Sikur thotë me heshtjen e tij se çdo gjë që ngrihet me hov përpjetë edhe do të bjerë gjethe peme e kalbur një ditë vjeshte, dhe çdo gjë që bie e trishtuar një ditë do të ngrihet si llavë vullkani.

Ngrihet sepse ka rënë.

Bie sepse është ngritur.

Duket sikur thotë se çdo gjë në këtë botë ka edhe pamjen e vet të kundërt, që duket rrallë, vetëm atëherë kur dielli djeg dhe vapa zhurit.

Në atë Bulevard ndodhin çudira në kohë mirazhesh.

Të hipurve ua kanë hipur.

Gjithkujt i ka hipur sipër vetvetja.

E sipërmja ka gjithmonë një të poshtme, futur me korrupsion në dhè si qyp i fshehur me florinj që do ta gjejnë ata që do të vijnë më pas.

Koka është mbi këmbë, por edhe këmbët janë mbi kokë.

Çdo gjë mbi këtë dhè ka të ngjashmin e vet nën dhè.

Sa më e lartë të jetë ngrehina aq më tepër shkon tëposhtë.

Tej, atje larg, te sheshi kryesor i qytetit, pranë një grope, që për turp dikur i kishin vënë emrin Këshilli i Evropës, në atë ditë mirazhesh të fuqishme, shfaqeshin pamje të papërftueshme lehtë nga ndërgjegjja normale.

Dukeshin dy kalorës dhe dy kuaj. Dy Skënderbej të hypur në dy etër të hazdisur. Një Skënderbe dhe një kalë qëndronin fare drejt, solemnisht, ndërsa një Skënderbe e një kalë tjetër ishin përmbysur simetrikisht me të parët, me kokën në dhè. I ndarë më dysh edhe Heroi Kombëtar, narcist, kthyer mbi veten e vet, si tas kremkarameli, sikurse kishte pas dy emra, Gjergj dhe Kastriot, dy identitete Gjergj dhe Iskander. Në figurën e parë kalorësi i madh i kishte hipur kalit dhe mbante krenar shpatën me majën drejtuar nga Qielli. Në figurën e dytë, atë të përmbysurën, kali qëndronte sipër kalorësit që koka i ngulej thellë nën dhé. Të dy me kokëposhtë, maja e shpatës ngulur në dhè.

Simbole vegimtare që s’di si t’i lexosh.

Fillimisht: kalorësi kalëron kalin.

Pastaj: kali kalëron kalorësin.

Në fakt, atë ditë gjithçka dukej e përmbysur mbi veten e vet.

Të gjitha ndërtesat anash Bulevardit ishin përmbysur, gjysma e tyre lart me çatinë drejt qiellit, tjetra gremisur poshtë, me çatinë pingul mbi bulevard.

Ndërtesa selish të çuditshme, hipokrite dhe butaforike.

Komiteti i Përbashkët i Orientimit Partiak.

Grupi i të Rinjve të Bashkuar të Ideve Majtiste.

Bashkimi i OJQF– ve profesionaliste.

Labirinti i Pritjes dhe Përcjelljes së Popullit.

Sektori i Intrigave dhe i Tenderimit të Kuadrove.

Ofiçina e Përqendruar e Edukatës Somnabulike.

Komisioni Autodidakt i Lëvizjes së Arsimit Trekëndor.

Zyra Qendrore e Shtypjes së Shtypit.

Sektori i Izolimit Proletar me Jashtë.

Lidhja e Shkrimtarëve dhe Artistëve të Lidhur.

Vetëm godina e Këshillit Presidencial, ngaqë ishte fare afër, nuk pasqyrohej kokëposhtë.

As reflektonte dhe as reflektohej gjëkundi duke qëndruar heshtur në vetminë e saj institucionale.

Budallaqe në asnjëanësinë e saj. Inerte. As jepte dhe as merrte. Nuk lëshonte hije nën diell. Sikur nuk ekzistonte fare.

Mirazhit avullor s’i shpëtonte dot as ushtari mbi biçikletë që po vinte nga larg drejt nesh. Ligjet optike të përthyerjes së dritës e gllabëronin edhe atë.

Bulevard përmbysës ! – e gjeta si ta quaj.

Sikurse përmbys kalorësin pela xanxare.

Tungjatjeta mik i fuqishëm Bulevard!

Megjithëse të fuqishmit si rregull nuk mund të kenë as miq dhe as mikesha.

Kanë vetëm shërbëtorë që i urrejnë fshehurazi dhe mezi presin të gremisen për t’u nxjerrë të palarat.

Eci mbi Ty ngadalë Bulevard. Pa të rënduar shumë.

E di mirë huqin tënd.

Ta njoh prej kohësh.

Ti, të lë të ta hipësh dhe pastaj, papritmas, si një pelë xanxare të shkund nga kurrizi, të hedh përtokë, dhe ta hipën mes avujve, diellit zhuritës apo pas shiut tiranoid.

Ushtari mbi biçikletë ecte furishëm njëherësh edhe mbi tokë edhe nëntokë. Mbi tokë ishte kapa me yll, e cila lëvizte në formë rrotulluese si një gjysëm sfere mbajtur në një shkop, duke ardhur qark, majë kokës së rruar me brisk, ngecur gjithsesi mes llapave paksa të hapura të veshëve. Gati duke rënë. Nën tokë, poshtë kalldrëmit të Bulevardit përmbysës, si reflektim, koka dhe trupi i ushtarit që tundej e shkundej nga të gjitha anët, ishin vendosur mbrapsht, duke u vendosur mbi kapelën me yll.

Herë ylli mbi kokë dhe herë koka mbi yll.

Në fakt, s’dihej më çfarë ishte lart dhe çfarë ishte poshtë.

Nuk dihej më se çfarë ishte përmbysur dhe çfarë ishte e ringritur.

Cilët ishin sundimtarët dhe cilët të përmbysurit.

Varej si e shihje botën mbi atë Bulevard magjik.

Dikush nga ne tha me një zë dyshues se ushtari me biçikletë ndoshta ishte duke sjellë ndonjë mesazh urgjent nga reparti i tij për tek Garda e Republikës, e cila ndodhej anash ndërtesës së Universitetit.

Por u kundërshtua menjëherë nga ne të tjerët.

Edhe biçikleta është media, një mjet komunikimi si gjithë të tjerët, por në atë kohë kishte prapëseprapë edhe media të tjera më të shpejta për të përcjellë denjësisht mesazhe shtetërore apo personale.

Ishte telefoni, radioja, telegrafi…

Si mundet një ushtar i vetmuar, hipur mbi median e vet shkatarraqe, të shërbente si kasnec i halleve të përditshme të kombit!

Pritëm se mos hynte vrulltazi dhe papritur në portën e ndërtesës së Këshillit Presidencial, lënë me kanate të hapura në të dyja anët, por jo, ai vazhdoi drejt, pa e kthyer kokën fare andej. Dukej krejt indiferent dhe mospërfillës ndaj saj.

Mori drejtim për nga sheshi përpara Universitetit, atje ku Bulevardi vjen vërdallë një trotuari në formë katrori dhe mbi të cilin qëndronte stoikisht prej kohësh e kohësh një shatërvan i shëmtuar pa ujë.

Të gjithë ne si spektatorë ishim mbledhur mbi atë trotuar rrotull shatër¬vanit duke ndjekur me sy lëvizjet e ushtarit mbi biçikletë.

Nuk mori drejtimin për nga Garda. Asgjë serioze siç duket nuk kishte për të transmetuar.

Asnjë lloj kumti nuk kishte pasur për të sjellë, as për të marrë që andej.

Nuk sillte as vinte të merrte ndonjë mesazh.

Tek ai ushtar me kapë me yll të kuq, hipur mbi një media – biçikletë të shpartalluar, mbeturinë e një biçiklete të dikurshme revolucionare me origjinë kineze, e importuar në shkëmbim të disa kokrrave bostan qysh nga koha e Tri Botëve, nuk kishte asgjë që të mos qëndronte edhe drejt edhe përmbys në hapësirat vertikalisht simetrike të avujve mbi Bulevard.

Donim ta kundronim edhe pak atë pamje. U zhvendosëm në një nga trotuaret anësore të sheshit dhe u ulëm rehat – rehat në bordurat e tij, poshtë degëve të pemëve që lëshonin një hije mbrojtëse aq të kërkuar në atë zheg zhuritës.

Më duket se ndodheshim poshtë shelgjesh.

A lotusesh.

Ushtari e ktheu me vështirësi timonin e biçikletës duke bërë zigzage me rrotën e parë dhe ne, duke ngulur sytë te disku i saj i shtrembët, kuptuam se qëllimi i tij ishte t’i binte rrotull trotuarit katror në mes të sheshit.

Ai po bënte xhiro rrotulluese rreth trotuarit katror.

Po bënte rrethin e katrorit.

E kuptuam.

Kishte marrë një biçikletë me qera.

Kishte pushtuar përkohësisht një media dyrrotake.

Shkatarraqe.

Po kalonte aty ato pak orë pasditeje që kishte marrë leje nga reparti ushtarak.

Menjëherë u gjallëruam sepse e kuptuam që fare falas do të kishim përpara syve tonë një spektakël komik tepër zbavitës.

Nuk dihej sesa do të vazhdonte dhe as si do të përfundonte.

Dukej se ishte një rekrut i ri. I sapoardhur në kryeqytet. Media – biçikletën e përdorte si mos më keq. Dukej nga larg se sapo kishte nisur ta mësonte. Edhe mjekra sapo kish filluar t’i dilte. Koka - e qethur tullë, me brisk. Dukej se kishte pas qenë biond. Me trup të shkurtër, por të fuqishëm. Faqet i kishte kuqalashe, buçko dhe fare pa rrudha. Në të gjithë kokën e tij vetëm dy rrudha dukeshin atje ku bashkohet qafa me pjesën e poshtme të paskokës.

Të gjitha kategoritë ekonomike të socializmit dhe të kapitalizmit së bashku ishin ngjeshur mbi atë ushtar hipur mbi një biçikletë me qera ndërsa vinte rrotull në një nga sheshet e Bulevardit përmbysës.

Një lloj centauri shumëformësh.

Edhe ushtar edhe çiklist.

Edhe fshatar edhe qytetar.

Edhe ushtar me leje disaorëshe në xhep edhe marrës i një biçiklete me qera.

Edhe zbavitej për vete edhe na zbaviste si kloun.

Nodhej edhe nën urdhrat e komandës sipas fletë-lejes që kishte arritur të zhvaste, për disa orë liridalje, edhe nën presionin e tregut për qeranë e biçikletës.

Bënte qejf mbi biçikletë duke u stërmunduar nën një diell zhuritës.

Stërmundohej duke u zbavitur.

Abuzonte me lejen që i kishin dhënë.

Çonte dëm lirinë e tij.

Ndërsa ne bënim qejf me qejfin e tij.

Ylli në ballë dallohej mirë si sy ciklopi që udhëhiqte ideologjikisht aradhen e verbër ku bënte pjesë si këmbësor i thjeshtë.

Ishte pothuajse një “mish për top”, nga ata më të lirët, më pa vlerë.

Përmbysja e yllit në mirazh nuk ndryshonte asgjë. Ta ktheje nga të doje, po yll mbetej.

Me kokë lart apo me kokë poshtë.

Vërtitej me shpejtësi përgjatë një kohe të kufizuar. Liria e tij ndrydhej brenda orareve të ngushta, të shkruara mbi fletën e liri-daljes me një shkrim shkatarraq nga dora e kapterit roje të repartit, përfaqësuesi i vetmuar i shtetit të pasdites, kur oficerët shkonin në shtëpitë e tyre.

Aq liri i kishte dhënë kapteri dhe ai gëzohej me të duke dashur të përfitonte sa më shumë prej saj. Dukej tek forca e ushtruar nga shputat e tij mbi pedale.

Në atë kohë, gjithçka tjetër ishte e shtetëzuar. Për çudi kishte mbetur vetëm dhënia e biçikletave me qera si e vetmja formë marrëdhënieje tregu.

E vetmja media që mund të blihej dhe shitej në atë kohë diktati ishte biçikleta me qera.

Vrundullimi i ushtarit rreth e rrotull trotuarit katror kurdisej nga bashkëveprimi i një çelësi me tre pozicione :

Ylli.

Qeraja.

Kapteri.

Ecte me shpejtësi marramendëse duke ardhur kotsëkoti rrotull trotuarit katror të sheshit.

Vinte nga askundi dhe nuk shkonte gjëkundi.

Një xhiro ndiqte tjetrën.

E reja fillonte atje ku kishte mbaruar paraardhësja.

Gjithçka mbaron në fakt atje ku ka filluar.

Koha i rrotullohej duke mbetur në vend.

Donte t’i nxirrte ujët e zi biçikletës dhe këtë e kuptonte në mënyrën më vulgare. Sa më shumë kilometra të bëra me të aq më mirë i dukej se e kishte shfrytëzuar lejen. Aq më mirë kishte shfrytëzuar edhe lekët që kishte dhënë për qeranë. Ndaj ecte shpejt, shpejt, rrëmbimthi, pa ditur t’i japë pothuajse fare biçikletës.

Por ai nuk e dinte se nuk dinte ta drejtonte biçikletën, prandaj s’kishe se çfarë t’i mësoje.

Edhe t’i flisje, nuk dëgjonte. Ishte krejt autist.

Disi i kishte hipur asaj rrangalle.

Si nëpër tym.

Dyshonim se nuk dinte të zbriste më prej saj.

Ndofta gabimisht e merrnim si të pasionuar pas biçikletës rrangallë, sikur nuk ngopej duke pedaluar, ndërkohë ai mbase xhironte ashtu pa fund sepse nuk dinte si të shpëtonte prej saj.

Nuk dinte si t’i zbriste pa thyer kokën.

Duhej një njeri për ta zbritur butë.

Ky është problemi. Kur i hypën një avioni që nuk di ta drejtosh, nuk di as ta ulësh, ta zbresësh, ndaj fluturon në qiej derisa të rrëzohesh. Sa janë rrëzuar në atë Bulevard. Në fakt të gjithë!

Po kush afrohej atje në atë xhiro zjarri si ajo e një avioni që s’di ku të ulet?

Gjëja kryesore kur hipën diku, qoftë edhe në një pemë për të ngrënë thana, është të dish të zbresësh.

Prandaj ishte i dënuar të qëndronte mbi atë shalë të çmendur, të qullur, lëvizëse, duke ardhur rrotull pa fund.

Kush e mban mend atë kohë, e di mirë se biçikletat me qera ishin mediat më të shkatërruara të epokës. Askush nuk i merrte për të shëtitur, a për të kryer ndonjë punë serioze. Me to, vetëm rekrutët mësonin t’i jepnin biçikletës në orët e lirisë që i lejonte kapteri i repartit, duke harxhuar pesëdhjetëlekshat e vjetër, me erë myku, gjysmë të grisur, të bërë shuk, që iu vinin nga familjet.

Kush thoshte “biçikletë me qera” nënkuptonte mbi të dikë që pothuajse pa e ditur ta ngiste harxhonte për qejf lekët që i dërgonte familja.

Një mekanizëm pedalesh ku njëra medoemos shkonte së paku nja tridhjetë gradë huq.

Në boshllëk.

Varej pedali me gjithë bishtin e vet mbi piastër si një krah zogu i thyer, i këputur.

Një zhurmë e çrregullt therëse shoqëronte lëvizjen e përçudnuar të të gjithë trupit. Një gjysmë lëvizje rrotulluese e plotë - viuuuu, pastaj një shkarje në boshllëk e pedalit – zhgraaaap.

Viuuuu – zhgrap.

Viuuuu – zhgrap.

Jo më kot adoleshentët tiranas thërrisnin automatikisht “Hajde qeraja!” sa herë shihnin ndonjë tip që ashtu rrëmujazi, gjithmonë gati duke rënë, shkalavarurazi, duke shtrënguar fort mes kofshëve shalën që gati rrotullohej në të gjitha drejtimet, i jepte rrezikshëm, pa drejtim e duke u valëvitur, një biçiklete gjysmë të shkatërruar, për të shkuar askund.

Kjo thirrje shënonte diçka në shkatërrim e sipër ku ulesh përkohësisht, e shfrytëzon barbarisht, kurrë s’e riparon, dhe pasi mbaron afati, koha e qerasë apo leja e komandës, e hedh tej, për t’ia lënë tjetrit gjysmë të shkatërruar.

Gjithkush gjatë përdorimit të përkohshëm iu vidhte atyre edhe pjesët përbërëse. Fenerin. Frenat. Stopin e pasmë. Kapakët e ventileve. Dorezat prej plastmasi të timonit. Zilen. Parafangon.

Kjo lloj vjedhjeje masive e gjithçkaje quhej “zhveshje” me gjuhën eufemike të kohës. Zhveshje – sikur zhvesh ndokënd me dëshirën e vet. Asgjë të keqe s’kishte në këtë mes.

Pas çdo kalimi dorë më dorë, biçikleta me qera mbetej gjithnjë e më skeletike.

Si shtet minimal në doktrinat e liberalëve të shekullit XVIII.

Si pushtet i dorëzuar te një dorë tjetër.

Bosh.

Ishin, njëfarëlloj prostitutash këto rrangalla që kalonin dorë më dorë ose pëqi më pëqi ushtarësh.

Ngulur mbi biçikletë, ushtari lëvizte lart – poshtë shalët e fuqishme duke i fërkuar pas hekurit të biçikletës. Dukej sikur nxitonte për diku me urgjencë, veçse kur kthehej krejt papritmas për të bërë një rrotullim tjetër nën brohoritjet tona gajasëse, nën diellin zhuritës.

Nuk e drejtonte ai timonin, e drejtonte timoni atë.

Shpesh i ikte krejt nga dora dhe pastaj e rikapte përsëri në rënie e sipër. Pas shumë lëkundjesh që gati e rrëzonin, arrinte të merrte një farë drejtimi dhe vazhdonte rrotullimin e radhës. Pedalet vinin rrotull herë bosh dhe herë plot. Jo rrallë njëra këmbë rrëshqiste nga pedali dhe përplasej duke u hequr zvarrë mbi bulevard.

Atëherë, pafkat e këpucëve ushtarake – bërdunglla zvarriteshin hosh mbi pllakat e bulevardit dhe nxirrnin xixa si ato të një dragoi kur lë zjarr pas vetes.

Një rrokopullisje e përhershme, por ai asnjëherë nuk ra përfundimisht edhe pas katër a më shumë xhirosh.

Ishte i eksituar.

Shala e biçikletës fërkohej pas pjesës së poshtme të vitheve që i dridheshin si çikrik poshtë pantallonave ushtarake të qullura nga djersa. Me siguri merrte edhe kënaqësi libidinale duke u fërkuar te trupi i shalës së biçikletës prostitutë, dhe kënaqësia i bëhej edhe më e papërmbajtshme nga rreziku i rënies që e kërcënonte. Gjoksin e mbante drejt dhe kokën lart pa parë fare se ku shkonte. Pastaj përkulej i gjithi, trup e kokë mbi timon, palosej mbi rrotën e parë sikur kishte vdekur, sikur mbulonte kokën me krahë nga frika për ta mbrojtur nga ndonjë armik imagjinar që e sulmonte nga ajri. Shihte poshtë te rrotat, i mrekulluar pas asaj që bënte kur këmbët shtynin pa pushim pedalet. Pastaj, befas ngrihej sërish, si një njeri i deprimuar që hov lart për t’i dhënë zemër vetes. Qëndronte si statujë mbi hekurin horizontal që dilte nga fundi i shalës dhe mbështetej me krahët e tendesur te mbajtësja e timonit si një orator frenetik që mbahet te parmakët e tribunës duke i përshkuar tej e tej shalët e qullura nga djersa e sikletit.

Dukej sikur fluturonte mbi një presh ose shkop polici.

Brohoritjet tona ishin shndërruar në thirrje gazmore që shprehnin edhe kënaqësi nga spektakli që na shfaqej falazi përpara syve, por edhe si nxitje. Ai i merrte seriozisht ato. I dukej se ne ishim mrekulluar pas ushtrimeve të tija qesharake me biçikletë. Në fakt ne kishim vetëm hall mos i mbushej mendja dhe ikte nga histeria rrotulluese duke na lënë bosh në mërzinë pritëse të vapës.

Duke parë ngultazi me dy sy të gjelbër gjithë shkëlqim çmendanik në drejtimin tonë, hyri më në fund turbullazi në kontakt me vështrimet tona. Ndjeu se kishte edhe vajza midis nesh. Histeria iu dyfishua dhe gjithçka e bënte tanimë edhe për vete, por edhe për ne.

Për t’u stabilizuar në amokun e tij marramendës dhe rrethrrotullues ai kishte pasur nevojë për spektatorë.

I hipur mbi median e tij shkatarraqe të marrë me qera kishte vendosur kontakt me publikun.

Si kurdoherë, nuk ishte më aktori që drejtonte publikun, ishte forca e publikut që tërhiqte për hunde aktorin.

Po na jepte shfaqjen e tij.

Edhe ne po i jepnim atij shfaqjen tonë si spektatorë. Bënim sikur e brohorisnim me admirim. Por, në fakt, vetëm talleshim me të për të shtyrë kohën. Donim ta nxisnim edhe më shumë në tragjikomedinë e tij.

Ne jepnim shfaqje për të.

Ai jepte spektakël për ne.

Ai ishte spektatori ynë.

Ne ishim publiku i tij.

Ne talleshim me të pa mëshirë, kurse ai djersinte seriozisht duke ardhur rrotull fare kot.

Ne ishim ulur nën hije shelgjesh a lotusesh.

Ai kishte ngelur peng sipër biçikletës së çmendur marrë me qera, pa ditur më si t’i zbriste.

Bënte qejf sepse nuk mund të mos bënte qejf.

Ishte i dënuar të bënte qejf sepse ndryshe do të binte dhe do të thyente zverkun.

Shfrytëzonte lirinë e kufizuar që i kishte dhënë kapteri.

Liri e marrë me urdhër.

Kishte ngelur peng i qejfit të vet.

Ashtu i dukej se duhej drejtuar një media – biçikletë shkatarraqe kur në mes futet paraja. Qeraja!

Mbi bulevard pasqyrimi i përmbysur virtual ishte bërë i vërtetë.

Virtualja ishte bërë reale.

Realja ishte kthyer në gënjeshtër.

Në të vërtetë nuk i kishte hipur ai biçikletës.

I kishte hipur biçikleta atij.

Në fakt, vetëm vinte rrotull pa shkuar gjëkundi.

Viuu – zhdrak.

Ora e lirisë së tij po mbaronte.

Kufijtë e lirisë që po shpërdoronte përcaktoheshin nga dy faktorë. Nga urdhëri ushtarak i kapterit, dhe nga paratë që kishte në xhep.

Sapo të rrëzohej nga rrangalla, do t’i kërkonin lekët e qerasë.

Do t’i paguante deri më një.

Pa mëshirë.

Do të rrinte pa ngrënë “ingranazhe”.

S’kishte nga ia mbante.

Kishte lënë pasaportën e qytetarit atje, peng në dyqan.

Ishte bërë si sprinterët në metrat e fundit të garës.

Fytyra i tregonte kënaqësi, krenari, frikë, inat, vendosmëri, padituri, ankth, habi – të gjitha të përziera në një koktej psikik që na bënte të shpërthenim në gaz të marrësh.

Herë pas here kthente në ecje e sipër kokën nga ne, qeshte a zgërdhihej si i dehur a i marrë, s’merrej vesh mirë.

Dukej sikur mërmëriste a këndonte nën zë një si këngë popullore.

Një si: “Mbeç more shokë mbeçë!”

S’kuptohej mirë se çfarë.

Dikush nga ne që shoqërohej me ca alabakë andej nga Stacioni i Trenit, i thirri papritmas:

“Hajde qeraja!”

Kaq u desh. Duhej ta fillonte dikush.

Pastaj, ne djemtë tiranas të kursit filluam ta brohorisnim e duartrokisnim duke thënë me plot grykën:

“Hajde qeraja!”

Ai kujtonte se i thoshim: Jepi, më fort dhe gati sa s’po çmendej në harbimin e tij.

Na shihte me ca sy të kuadratuar brenda një mimike që herë dukej sikur thoshte: “E shihni ç’jam i zoti të bëj?", herë bëhej kërcënuese, herë dukej e çlirët. Buzëqeshte sikurse përshëndetet me hipokrizi publiku nga aktori në fund të dramës, herë na harronte fare dhe e humbte vështrimin drejt shkallareve të gurta ku ishim ulur.

Papritmas shoqet tona të kursit s’u përmbajtën dhe me zëra të hollë filluan të këlthisnin edhe ato:

“Hajdeeeee qerajaaaaaa!”.

Kishin hyrë edhe ato në lojë.

Ai u ngrit si statujë në ekstazë krejt në ajër mbi shalë dhe timoni gati po i ikte nga duart.

Më në fund, edhe miqve tanë konviktorë iu iku ndrojtja dhe filluan të zbaviten duke bërtitur me ne:

“Hajde qeraja!”

Po na dhembte barku nga të qeshurat.

Nuk e di ç’e gjeti, por në një çast të vetëm, krejt befasisht, timonin e drejtoi andej nga kishte ardhur dhe u tret gradualisht derisa u bë sa një mizë e vogël tutje mbi Bulevardin përmbysës.

Iku ashtu siç kishte ardhur.

Krejt papritur.

I dyzuar.

Rrak – zhdrak – viuuuu.

Mbi dhe nën tokë.

Si pas çdo të qeshure gati histerike mbetëm për pak kohë fare bosh.

Nuk e di se përse m’u kujtua novela e atij të vjetrit që vdiq i ri, i shkreti. E hëngri tuberkulozi mbase nga marazi kur shihte gra, dikur “zonja të randa”, që iu jepeshin për pesë parà, me qera, kamësve të rrugicës.

Përshkruante mjeshtërisht kohën pa lëvizje.

Gomari që rrihet egërsisht me kamxhik nga i zoti e megjithatë s’tundej nga vendi.

Kohë e pakohë.

Pa lëvizje.

Ishim ndodhur në një skenë sa të ngjashme aq edhe të ndryshme. Me shumë lëvizje, madje histerike, por rrotulluese, që s’çonte kërkund.

Kishte qenë një kohë me shumë lëvizje, por pa drejtim, një rrethrrotullim i bërë mes shakasë, padijes, talljes, eksitimit, qejfit, pritjes, gallatës, humbjes së frikshme të kohës, vapës.

Mbi Bulevardin përmbysës pamë tek po vinte pedagogu.

U shfaq papritmas sikur doli nga ndonjë derë aty rrotull.

Ecte me kokën në tokë dhe këmbët në qiell.

Po vinte si siamezët lidhur në mes me veten e vet të kthyer mbrapsht.

Bulevardi e kishte bërë edhe atë centaur narcist.

(Nga libri NJERËZIT VDESIN TË PREMTEN, botuar nga PAPIRUS)