Krijimtari

Thika nën dritën e hënës

Nga: Avdulla Kënaçi

Me Stefanin ishim në të njëjtën shkollë të mesme dhe gjatë pushimeve të verës të dy punonim në perimoren e kooperativës. Zakonisht merreshim me ujitjen, jo se ishte një punë e lehtë, por punonim jashtë skuadrave të arave dhe kjo “mjeshtëri” na jepte më shumë liri e pavarësi. Thuajse brigadierin nuk e takonim fare. Ishte një shpirtkatran që u ishte qepur kooperativisteve vllaka, siç i thonë fjalës “me bukë në torbë” nga që “ato nuk ishin me biografi të mirë”. U jepte punë të vështira që as burrat nuk i përballonin dot. Kështu atij i mbetej fare pak kohë për të kontrolluar bostanin e ujitur nga ne.

Kaluan vitet e shkollës së mesme. Erdhi një kohë që ne na vinte zor të punonim në brigadë, pavarësisht nevojave ekonomike. Ishim të parët bij të fshatit që po mbaronim shkollën e lartë, kështu atë verë nuk e pamë të arsyeshme t’u nënshtroheshim urdhërave të brigadierit shpirtzi. Kishte ardhur shtatori. Për çudi praktikën mësimore, mua dhe Stefanit na e caktuan në dy shkolla të krahinës që nuk ishin shumë larg njëra-tjetrës. Ai jepte matematikë dhe unë letërsi. Atëherë në fshat nuk kishte as televizor, as klube e as fusha futbolli. Ishin vetëm ca shtëpi të vogla kulture të zbazëta. Tek ne, në fshatin e vogël Kalaja e Vjetër, ish kualla e beut ishte kthyer në shtëpi kulture e cila më shumë shërbente për mbledhjet e e kooperativës se sa për argëtim. Në mbrëmje, pas mësimit, të dy me Stefanin, dilnim nga Kodra e Beut, uleshim mbi dy gurë të mëdhenj dhe i tregonim njëri-tjetrit të rejat e ditës. Unë flisja për Likën dhe Stefani për Sabihanë. Ishim dy të rinj të dashuruar marrëzisht. Ai e njihte mikeshën time dhe gjithë farefisin e saj, ndërsa unë nuk isha i sigurtë në se e kisha parë apo takuar ndonjëherë nusen e re për të cilën ai tregonte me aq shumë zjarr. Thoshte se ajo ka një vit e martuar, është e bukur perri, por burrin e ka fanatik e ca si shumë zemërak. Janë në gjendje të mirë ekonomike dhe i shoqi e mban mbyllur në shtëpi. Nuk do që t’i vriten duart me punët e bujqësisë. Pret sa të hapet ndonjë vend pune si edukatore në kopshtin e fëmijëve. Ajo ka lëkurë të bardhë e të hollë si cipë gjarpëri, e gjatë si selvi, thoshte ai gjithë mburrje e krenari. Pastaj shtonte me njëfarë pezmi: Janë fis i lidhur ngushtë me Partinë e pushtetin, kanë shpatulla të ngrohta vëlla, i mbrojnë ata nga lart, nga kupola e Udhëheqjes.

Shtëpia e Sabihasë ishte ngjitur me shkollën e mesme dhe dritarja e odës së saj binte pingul mbi atë të klasës së tretë ku Stefani u shpjegonte adoleshentëve lëndën e matematikës. Në gjysmën e orës së mësimit ai u jepte nxënësve ushtrime e probleme për t’i zgjidhur në mënyrë të pavarur. I vinte ata në garë kush e kush ta mbaronte sa më shpejt detyrën që të mund të ishin të lirë. Ky ishte momenti i duhur për të shkëmbyer vështrime me Sabihanë. Për habi, një ditë, nusja e re, nga dritarja e shtëpisë së saj, ngriti një fletë përpara syve, në drejtim të katedrës. Kishte shkruar ca numra. Stefani i pa me vëmendje. Ajo e kishte zgjidhur e para ekuacionin, madje shumë saktë. Ai buzëqeshi dhe i dha shenjë se përfundimi që ajo kishte gjetur ishte korrekt. Nusja e re u lumturua dhe i ndritën sytë nga gëzimi. Kështu, për çdo ditë, thuajse ajo u bë pjesë e klasës. E kishte gjetur “këtë lojë” si një formë argëtimi, ndoshta nga që gjithë ditën rrinte mbyllur brenda. Stefanit i hipi në kokë t’i vështirësonte gjithnjë e më shumë problemet dhe ushtrimet matematikore. Thuajse nxënësit nuk arrinin të gjenin rezultatin e saktë, por Sabihaja po. Ajo e ndiqte këmba-këmbës mësuesin e ri të matematikës. Ai thoshte me krenari se në këtë lëndë ajo vajzë ishte gjeni.

Nuk di si e qysh, por burri i Sabihasë pas ca kohësh erdhi në shkollë dhe me dashamirësi, si një fqinj i mirë, e ftoi mësuesin e ri të matematikës për një kafe në shtëpi. Stefani e ndoqi përgjatë shtegut të ngushtë, por dyshoi se mos ai kishte mësuar “lojën” e tyre dhe për një çast iu drodhën gjunjët, por nuk e dha veten. Mos vallë dikush kishte spiunuar komunikimin e tij me shenja nga dritarja e klasës? Mjerë ai dhe nusja e hijshme! Nuk kishte se si, por zemra i erdhi në vend vetëm kur tek pragu i shtëpisë pa Sabihanë. Ajo ishte e qetë dhe e lumtur, e veshur gjithë gusto e sharm. Kishte lyer buzët në ngjyrë vishnje dhe ishte mjaft e gëzuar. Atëherë të kuqtë e buzëve bëhej me dhjamë derri. Pas kafesë së mirëseardhjes, burri i Sabihasë, në shenjë respekti ndaj mikut, piu dy gota të mëdha rakie. U çel në fytyrë, u bë më i përzemërt dhe urdhëroi nusen të përgatiste ca meze të shpejta. Realisht ai ishte pijedashës dhe gjeti rastin të vazhdonte më tej duke ditur se Sabihaja nuk do ta kundërshtonte në sy të mysafirit, aq më tepër që përballë kishte një djalë të ri që nuk kthente asnjë dolli rakie mbrapsht. “Do ta deh - mendoi burri i Sabihasë - ky nuk ka takat për dolli, është buzëqumësht, dua t’i tregoj time shoqeje sa shumë e mbaj unë rakinë”. Stefani është një djalë elegant, i hollë e i gjatë, ka ca sy të shkruar, por hundën e ka të shkurtër e të tërhequr. Është aq i ëmbël e ledhatar, sa po ta njohësh, nuk të bie fare në sy hunda e tij e shkurtër. Gotë pas gote dhe mësuesi ishte njëlloj, me mendje të kthjellët, i patundur, me të njëjtën llogjikë, si në fillim e gjer në fund, pa iu dridhur qerpiku prej breshërisë së gotave të rakisë që i vinin nga bashkëshorti i Sabihasë. Sa shkundte gotën, pija i kthehej në ujë, ndoshta nga që nervat i kishte të tendosura si një tel violine. Me të zotin e shtëpisë nuk ndodhte kështu. Ai erdhi e u bë çakërrqejf. Ia nisi një kënge të shtruar dashurie: “Hanko mos shko nëpër varre/ Se të vdekurit i ngjalle/ Të gjallët në dhé i kalle…”, pastaj tërhoqi me vrull nën sqetull nusen e re e cila u bë lulkuq në fytyrë duke parë nga mysafiri me bisht të syrit. Si një drenushë e shpejtë, ajo i rrëshqiti burrit nga duart dhe u hodh në qoshen tjetër ku ai nuk mund ta arrinte. Nga inati, burri piu më shumë alkool dhe befas gjuha iu trash. Për minuta të tëra iu soll rrotull një kokrre ulliri, por pa mundur t’i ngulë pirunin. Pastaj nisi të flasë përçart. Sa më shumë që llomotiste kodra pas bregut, aq më shumë qeshte Sabihaja; sikur donte t’i tregonte mësuesit të ri se sa qesharak ishte i shoqi i saj të cilit më në fund i iku goja dhe nuk merrej vesh çfarë thoshte.

- Kaq e pati, u bë xurxull, - tha ajo. - Kështu bën çdo natë. Tani nuk është në gjendje të zbathë as këpucët e tij.

Stefani e pa me vend të ngrihej dhe Sabihaja e përcolli gjer jashtë derës. Ajo i shtërngoi fort dorën, e ndezur flakë në fytyrë, i tha sa më afër veshit:

- Tani t’u hap dera të vish kur të duash tek kjo shtëpi. Ne së bashku jemi moshatarë dhe kuptohemi. Duhet të dish se në shkollë kam qenë e para në matematikë. Mua nuk m’u dha mundësia të vazhdoj të lartën se prindërit më martuan herët. Ëndërra ime ka qenë shkolla e lartë, por martesa m’i varrosi dëshirat. Ndoshta sot do të ishim kolegë.

Pas asaj nate ata ndjeheshin më afër ndaj njëri-tjetrit, si të thuash merreshin vesh me sy. Takoheshin e përshëndeteshin edhe në rrugë. “E kam shokun e burrit”, i thoshte ajo ndonjë gruaje kurioze kur e pyeste nga e njihte mësuesin e ri.

Ndryshe ishte puna ime me Likën, mikeshën time. Shtëpia jonë është në fund të fshatit, afër lumit Drino. Natën, kur ka qetësi, nga odaja jonë dëgjohen peshqit si kërcejnë e pllaqurisen mbi ujë. Të gjithë fëmijët e lagjes kur shkojnë për not, do të kalojnë se s’bën nga shtëpia jonë. Edhe Lika. Ne, kur hyjmë në fshat, të parën shtëpi me të cilën përplasim hundën është ajo e Likës. Kjo vajzë lozonjare është pesë vjet më e vogël se unë, por as ka frikë e as turp kur rri apo shoqërohet me mua. Prindërit e saj nuk e ndalojnë, madje kur i duhet të shkojë në qytet apo për të dalë tek autobusi i linjës, më pyesin mua se mos kam rrugën që të përcjell edhe bijën e tyre. Unë u them gjithnjë po, edhe kur nuk kam punë në qytet. Asaj nuk i vjen turp të më futë krahun apo të më puthë në faqe kur do të ndahemi për një kohë të gjatë. Në dy vitet e fundit ka shpërthyer si një lulemanjolë. Edhe telat për të drejtuar dhëmbët i ka hequr. Ka një trup të drejtë e të bukur, lëkurë të lëmuar, flokë të gjatë, gështenjë, që i hedh me vrull pas krahëve, sy të zezë e të mëdhenj, hundën si të skalitur në alabastër e sa për vetulla, nuk ka të dyta si të asaj: të gjata e të drejta….

***

Kam më shumë se një orë që pres tek Kodra e Beut. Pres të kthehet Stefani nga shkolla e fshatit fqinj. Duken vetëm pak konture shtëpish dhe siluetat e errëta të pemëve. Kodra është e mënjanuar nga qendra e fshatit, por edhe atë e ka mbështjellë errësira. Të gjitha mëhallët e Kalasë së Vjetër mbajnë erë speca të skuqur. Pak gjizë, pak bukë të misërt të thekur dhe speca, kjo është darka. Gati njëlloj në çdo vatër. Por po të shkosh nga shtëpia e brigadierit apo ajo e kryetarit, mund të nuhatësh edhe erën e mishit të pjekur në hell apo të skuqur. Gjithnjë në ato shtëpi ka të deleguar nga rrethi e ata nuk mund të priten me speca të skuqura. Është një natë pa hënë dhe ato pak drita të rrugës janë fikur. Dëgjohet tek-tuk ndonjë e lehur qeni apo e qarë fëmije. Nga fusha përballë vjen era e jonxhës së sapokorrë. Stefani nuk duket gjëkundi. Yjet në kupën e qiellit vazhdojnë udhëtimin e tyre epokal. T’i ketë ndodhur gjë vallë shokut tim? Sa herë i kam thënë se të kesh të dashur një grua të martuar, është marrëzi, është si të ecësh në një fushë të minuar. Dhe në fund të fundit, ajo të dashuron për kapriçiot e saj, të ka hedhur ty në dorë dhe jo ti atë, i them unë për ta bindur të heqë dorë. Kërkon të mbushë boshllëkun që i ka krijuar i shoqi, kuptohet. E qartë, ajo nuk është e lumtur nga kjo martesë, vazhdoj unë me këmbëngulje. Po ai nuk më dëgjon, është verbuar e shurdhuar pas saj. Rri shumë netë pa gjumë dhe ka filluar të shkruajë poezi për të. Nuk ia shkul dot nga mendja Sabihanë. Ja si është katandisur, një mësues matematike që shkruan poezi dashurie, pikë e zezë! Disa herë m’i jep mua t’ia redaktoj, por disa herë ia dorëzon direkt dhe asaj i duken një mrekulli. Ia krahason me lirikat e Eseninit. Madje ajo i ka mësuar disa prej tyre përmendësh.

- Dëgjo, - më thotë Stefani i mllefosur - merr sytë e mi dhe shiko Sabihanë, çfarë të keqe ka të duash një grua të martuar? Nuk besoj që Partia të jetë kundër. Atyre si çift nuk u puqen karakteret. Janë martuar me mblesëri. Martesë e gabuar, ashtu siç na mëson Partia. A të kujtohet çfarë më ke thënë për Ana Kareninën? Ajo është një Anë, një si ajo. Shkollën ia ndaluan, kujt i ka borxh të skllavërohet tërë jetën me një lidhje pa dëshirën e saj? Në fund të fundit është e lirë të zgjedhë.

- Nuk mund të sakrifikosh jetën tënde për të rregulluar gabimin e prindërve të saj. Po pse mor mik, të marrësh një grua të martuar, pse të hysh në inate e hasmëri? Jeni me fe të ndryshme, nuk ma do mendja të pajtohet asnjëra palë me këtë lidhje, as prindërit e tu. Je azgan djalë, cila vajzë do të ketë guximin të të refuzojë ty? Më ngjan se nuk ia di vlerën vetes tënde. Zgjidh më të mirën në fshat, madje edhe në krahinë, - i them unë duke mbledhur lloj-lloj “argumentash” për ta bindur që të shkëputet prej saj.

- Duhet të kesh më shumë konsideratë për gratë, duhet të respektosh ndjenjat e tyre dhe t’u vish në ndihmë kur është nevoja, je edukator i brezit të ri, - më qorton ai duke mbrojtur tezën e tij.

- Po pse këtë punë kemi ne t’u vijmë në ndihmë grave të martuara? Jetën tonë e kemi përpara, mor mik. Mos vallë duhet të shkatërrojmë tonën e të rregullojmë të atyre? - iu përgjigja unë i nervozuar.

- Sa për fenë edhe ti do ta kesh pengesë në se ke qëllim të përfundosh i martuar me Likën, - më sfidon ai.

- Unë shpresoj që xhaxhallarët e saj me shkollë të lartë të na kuptojnë dhe të na hapin rrugë, - i përgjigjem unë duke ngushëlluar më shumë veten se sa duke i dhënë atij përgjigje.

- Të jenë ata dakord ta japin me duar të tyre në një shtëpi të varfër si ajo e juaja? Nuk ma merr mendja. Ata synojnë Tiranën.

- Dashuria bën çudira, Stefan, - i vija unë kapak bisedës.

Në këtë pikë ai kishte të drejtë. Ne ishim tetë vëllezër e motra. Unë isha më i madhi. Nëna jonë kishte marrë dekoratën “Medalje e Lavdisë” si nënë me shumë fëmijë. Por duheshin edhe katër të tjerë që ajo të merrte medaljen “Nënë Heroinë”. Atëherë shteti mund të na falte një lopë qumështi. Sa herë që binte fjala për medaljen, babai im thoshte me të tallur: “Nuk hahet medalja, varjani maçes! Po të ishim në kapitalizëm, për çdo fëmijë ka shpërblim në para dhe në ushqime”. Mos, baba, me këto fjalë, do na marrësh në qafë, ti e di, unë mezi u futa në shkollën e lartë, i lutesha unë. “E mirë, mirë se ty ta thashë, nuk e ngrita në mbledhjen e fshatit...” e mbyllte ai bisedën duke tundur kryet. Dhe unë ende nuk kisha marrë rrogën e parë. Ndoshta ne për nga varfëria duhet të ishim në fshat aty afër mesit. Ishim shumë fëmijë që mbaheshim vetëm me një krah pune. Por, sado të varfër, nuk mund të vidhnim nga prona socialiste, ashtu sikundër vepronin shumë familje të tjera me shpatulla të ngrohta. Prindërit e mi ishin besimtarë, bektashinj të thekur edhe pse feja ishte mohuar shtetërisht. “Çdo mall i futur në shtëpi pa djersë, është haram, Zoti i sheh të gjithë mbi dhe. Vjen një ditë që i Madhi lart të ndëshkon”, thoshin prindërit e mi edhe pse radioja shtetërore në çdo emision propagandonte se nuk ka Zot. Nëna dhe babai as donin t’ia dinin çfarë udhëzonte Partia. Shkonin rregullisht në Teqenë e Zallit. Asnjë fije bari e vjedhur nuk mund të hynte në shtëpinë tonë, edhe sikur të vdisnim për bukë.

Me Stefanin më lidhnin shumë histori dhe aventura qysh nga fëmijëria. Kur ishim në klasën e shtatë fshiheshim në shelgjishte afër vaut të lumit ku vllakat hidheshin matanë, për nga Rrëza e Taborrit. Prej të rriturve kishim dëgjuar se vllakat rrinin pa brekë dhe kur kapërcenin lumin, ngrinin lart fustanin e gjatë e të leshtë. Por ç’e do, nuk e ngrinin më lart se sa kofshët dhe ne nuk kishim parë asgjë edhe pse pas mësimit vraponim sa e sa herë tek vau i lumit. Kishim edhe një histori tjetër të përbashkët. Ia kisha frikën Stefanit se mos i rrëshqiste goja e u tregonte prindërve të mi çfarë i punuam Loni Labit kur ai na fshikulloi me një shufër thane pse i shkelëm gardhin e kopshtit. Natën e në fshehtësi, me një thikë buke, shalqinjtë më të mëdhenj ia shpuam nën bark, aty ku puqeshin me dheun e ata në vend të skuqeshin përbrenda, u kalbën. Realisht kjo ishte ideja e Stefanit.

***

Një njeri çapitej përmes errësirës. Duhej të afrohej më shumë që unë mund ta njihja, por ai foli i pari:

- Kot u ktheva, gati po vjen mesi i natës. Kisha dyshim mos ishe mërzitur e ishe larguar nga Kodra e Beut, por ti qenke akoma këtu.

- U bëra shumë merak, mendova se mos të dhanë ndonjë dajak të mirë e na mbetesh sakat, o zoti mësues, - i thashë unë me të tallur.

- I kam shalët e gjata, ti e di se si i kapërcej unë gjerdhet, - ma ktheu ai.

- Hajde, ulu e na trego, se kot nuk u vonove ti.

- Sot e putha për herë të parë, akoma më djegin buzët, - tha ai i krekosur si një gjel duke u lëpirë nga njeri cep i buzëve në tjetrin.

- Po tallesh, mos ia fut kot, ku e gjete?

- Në shtëpi të saj. Burrin e kishte në qytet. Më dërgoi një pusullë me një nxënës. Unë prita sa u errësua pastaj u nisa drejt e brenda. Derën e kishte lënë hapur.

- Nuk pate frikë?

- Më dridheshin këmbët dhe duke kapërcyer derën, në gjoks m’u mblodh një lëmsh i madh, por ajo nuk donte të më lëshonte. Ishte veshur me këmishë nate ngjyrë rozë. Uaaa, si i fërfëllonte trupi brenda asaj këmishe...

- Stefan, po luan me zjarrin, ajo i takon tjetër kujt. Në shkollën tënde ke gjithë ato mësuese beqare, madje edhe nga qyteti. Çfarë dreqin të hipi në kokë të merresh me një shtëpiake të martuar?

- Dashuria vjen nga brenda, vjen nga subkoshienca, nuk është me komandë, mor shok. Më ka ngjitur në shpirt dhe pikë.

- Po rrezikon shumë Stefan, nuk bën kështu, ta kam shumë frikën.

Koha ikte pa u ndjerë. Ishte një natë vjeshtë e ngrohtë dhe e bukur. Ajri ishte transparent dhe gati dukej sikur yjet mund t’i kapje me dorë. Tek Kodra e Beut ravijëzoheshin vetëm siluetat tona si në filmat multiplikativë. Fiqtë e fundit, mjaltë të ëmbël, në atë bunacë rreshkeshin sipër degëve dhe arrët e pjekura binin herë pas here me një zhurmë të shurdhër duke prishur heshtjen e natës. Emri i Sabihasë dhe hiret e saj përsëriteshin në çdo katër-pesë fjalë të bisedës sonë. Ai fliste e fliste për takimin e tij, por mua mendja më shkonte gjithnjë tek Lika. “Ndoshta ajo është zgjuar, të kthehem njëherë nga shtëpia e saj…”, mendova dhe nxitova t’i jap dorën Stefanit i cili nuk kishte ndërmend të mbaronte bashkëbisedimin. Ishte i dehur nga dashuria, ende ishte i elektrizuar nga puthja e parë, ndjehej si në delir. Nuk e kisha parë kurrë në atë gjendje. Më në fund u ndamë. Secili mori rrugën për në shtëpinë e vet, por unë dredhova dhe u ktheva për nga rrugica e shtëpisë së Likës. E dija se ajo flinte vetëm, në katin e dytë, nga ana e rrugës. Mora një grusht rërë dhe ia përplasa tek xhami i dritares së saj. U bë një zhurmë e butë. Prita. Asnjë tingull. Hodha një grusht tjetër. Nuk m’u desh të pres shumë sepse dritarja u hap me një kërkëllimë të lehtë. Ia bëra me shenjë të zbriste poshtë, nën divan. Nuk vonoi. Kishte veshur një palë tuta të gjata dhe flokët i kish lidhur rreth kokës, në dy gërsheta. Nuk di pse m’u duk aq e bukur në dritën e prushit të yjeve që pikonin sipër çatisë.

- Të prita gjatë. Mendova se sonte nuk do të vije dhe më mposhti gjumi. Përplasja e rërës që hodhe mbi xham më dha ndjesinë e rënies së shiut, -tha ajo e përmalluar duke mos m’i lëshuar gishtrinjtë e dorës së djathtë.

- Stefani ka rënë kokë e këmbë brenda, është marrosur, e ka zënë qymyri, - i thashë unë.

- Po me kë?

- Me një grua të martuar aty në fshatin ku jep praktikë mësimore, është nga familje muslimane.

- Uuu, dhe këto gratë e martuara, janë tërbuar. I kanë kuptuar keq mësimet e Partisë, nuk u del një burrë i vetëm. Ki mendjen ti, lere Stefanin se i zgjidh vetë ai punët e tij.

- Si ta lë, e kam shok, e kam si vëlla. Unë të tregova ty se mos më jepje ndonjë mendje, ndonjë rrugëdalje se si t’ia bëj?

- Si do t’ia bëjmë ne për vete, thuaj. Unë ua kam hedhur fjalën larg e larg në familje. E ndjej se mamaja të pëlqen, por nuk flet para babait. Babai thotë se po të ishe ti i krishterë e jap vajzën me të dy duart në derën tuaj, pavarësisht nga fukarallëku. Është djalë i zoti, thotë, ai e ngre shtëpinë edhe rrëzë shpellës, le që farefisi ynë, i gjithë komunist do ta ndihmojë të zërë punë në qytet.

- E pse duhet t’i pyesim aq shumë prindërit? Edhe unë mund të kem pengesa, por nuk pyes.

- Ti je djalë, je mashkull dhe bën si do vetë. Unë nuk martohem pa mbaruar shkollën e lartë dhe pa pyetur prindërit.

- Edhe unë jam dakord ta përfundosh shkollën e lartë, por mund të vazhdosh edhe e fejuar, - i thashë i vendosur.

- Lëre, - tha ajo - nuk e zgjidhim dot sonte këtë lëmsh, ka shkuar vonë. Është pas mesnate. Duhet të ngjitem lart në dhomë, mund të na përgjojnë, apo nuk ka plot spiunë fshati.

U përqafuam dhe u ndamë. Ende ndjeja aromën e trupit të saj të ngrohtë. Të nesërmen ajo duhej të nisej herët me autobus për në Tiranë. Kishte rrugë të gjatë për të bërë. Duke ecur drejt shtëpisë sime, në anë të fshatit, kujtova edhe një herë fjalët e fundit që tha. Solla ndërmend tezen e saj që gati ishte moshatare me mua. Të dyja së bashku, para një muaji, ato kishin ardhur vizitë në shtëpinë tonë gjoja se u duhej çaj mali, por në të vërtetë, siç e kuptova unë, tezja donte të shihte shtëpinë. Ndoshta e kishin porositur vëllezërit e saj. Më bëri të kuptoja se e përkrahte lidhjen tonë dhe mua kjo gjë më dha shumë shpresa.

***

Thuajse vjeshta kishte mbaruar, gjethet e pemëve fluturonin nga të katër anët e horizontit dhe shirat me rrebesh po shtrëngoheshin më shumë. Stefani i kishte shpeshtuar takimet me Sabihanë, herë hapur e herë fshehurazi. Sa më tepër që trashej kjo miqësi, aq më shumë ia kisha frikën. Nëse diktoheshin, do të plaste skandal i madh me jehonë gjer në organet më të larta të Partisë e të shtetit. Zoti i mëshiroftë.

Dy gurët ku ne kuvendonim tek Kulla e Beut, nën shi apo nën diell, dukeshin si të shkretë e të trishtuar. Ne i kishim rralluar takimet. Kishte disa ditë që moti ishte kthyer mbrapsh, ngjante si fillim shtatori, megjithë që ishim në mes të nëntorit. Nën shtresën e barit të tharë po mëkëmbej ai i riu, delikat e gjelbërosh si një pëlhurë mëndafshi jeshile. Stefani e kalonte natën në fshatin fqinj. Justifikohej se rruga ishte gjithë baltë prej shirave të vjeshtës, por realisht më shumë ia kishte ënda të qëndronte sa më afër Sabihasë.

Kishte kaluar mesnata. Unë kisha mbështetur kokën mbi jastëk dhe po përpiqesha të flija. Përpara syve më dilte portreti i Likës dhe e dija që ajo nuk do të më “shqitej” aq lehtë për gjithë atë natë. Letrat e saj i kisha lexuar sa e sa herë. Në fillim i shkruanim njëri tjetrit çdo javë, pastaj ajo erdhi duke i rralluar postimet e saj nën pretekstin e mësimeve të vështira të vitit të parë të fakultetit...

Papritur, njëherësh, lugina e Drinos u mbush me dritë të artë duke më ndërprerë dialogun imagjinar me Likën. Hëna e plotë, kurioze, si një napoleonë e madhe floriri, zgjati kryet nga Qafa e Çajupit duke e kthyer lumin Drino në një gjarpërim argjendi. Dhe mua më ngjante se për pak e mund ta arrija hënën, aq afër më dukej. Më bënë veshët se dëgjova një zë. Prita edhe pak. Thirrja u përsërit dhe unë dallova emrin tim si shpoi heshtjen e natës. Po të mos përgjigjesha mund të zgjoheshin të gjithë të shtëpisë, ndaj nxitova të dal në dritare. Së largu po shquaja siluetën e Stefanit. Paskishte ardhur. Po pse kaq vonë? Çfarë t’i kishte ndodhur?

- Të lutem zbrit poshtë, kam nevojë për ty, - shqiptoi ai me zë të mekur. Çfarë t’i ketë ndodhur vallë? Me siguri e kanë kapur në flagrancë, mendova. Iu afrova dhe nën dritën e hënës vura re se ai dridhej si purteka.

- Eja pak më lart, nuk dua të dëgjojnë ata të shtëpisë sate, - m’u lut përsëri. Ndjeva të ftohtë, nga nxitimi kisha harruar të marr xhaketën.

- Po çfarë të ka ndodhur, Stefan, dukesh kaq i tronditur?

- Lere, jam bërë për të vrarë vetem. Sonte Sabihaja braktisi burrin dhe m’u faneps në shtëpi pa më lajmëruar.

- Si kështu? I kishe dhënë ndonjë shpresë?

- Jo, por është grindur me burrin dhe ai i ka mbyllur derën dhe e ka lënë jashtë.

- Po pse nuk ka shkuar tek prindërit e vet, por ka bërë gjithë këtë rrugë?

- Sepse ka frikë se mos ata e kthejnë përsëri tek burri. Mamaja ime me motrën janë mbyllur në kuzhinë dhe po qajnë: “Ç’është kjo që na bëre Stefan, ç’është ky turp t’i grabisësh gruan tjetrit? Si t’i themi babait kur të vijë nga mali? Ç’është kjo proçkë e madhe? Na bëre me njollë, na fute në hasmëri, sikur të iku mosha e martesës…!”, më thonë. Edhe Sabihaja po qan me dënesë e mbyllur në oda. “Ma bëni mishin çika-çika, thotë përmes lotësh e ngashërimeve, por unë nuk kthehem më tek ai pijanec”. Nuk kam nga ia mbaj, mor vëlla, ndodhem midis dy zjarreve. Jam menduar mirë, do vras veten. Vetëm kjo rrugë më ka mbetur, por më parë dua të të lë ty ca porosi…

- Eja more në vete, çfarë ka këtu, e deshe dhe të deshi kjo nuse. Sa e sa janë ndarë e martuar në botë? Prit njëherë ta pleqërojmë këtë punë së bashku. A je burrë? Duhet të durosh e të mbash pesha të rënda. Të vrasësh veten është burracakëri, vetëm frikacakët dorëzohen kështu si ti. Nuk të njihja për të tillë. Ti nuk sheh asgjë, por mbrapa do të lësh gjëmën, do varrosësh për së gjalli gjithë familjen. I ke menduar të gjitha këto? - i thashë unë duke e shkundur fort nga krahu. Diçka i ra nga xhepi i xhaketës. Hodha sytë për tokë. Pashë një send metalik, i ndritshëm, i verdhë, i zbehtë. Ula krahun dhe e ngrita. Ishte një thikë gjahu, nga ato që rrjepin derrat e egër. Stefani e paskishte seriozisht. U rrënqetha i tëri. Përfytyrova gjakun e tij si i shpërthente nga venat dhe para këmbëve i formohej një pellg i kuq, pastaj sytë e tij të bukur që zbeheshin dalngadalë... Stefani deshi të më marrë thikën me forcë, por nuk ia lëshova nga duart.

- Ke cigare me vete, ndiz një, - i thashë unë për të përfituar kohë. Ashtu bëri. I dridheshin duart duke e ndezur. Pastaj e vuri në buzë. E thithte tymin me shkulme. Më dha edhe mua një duhan megjithëse unë nuk e pija, thjesht e ndeza për t’i bërë shoqëri.

- A do ma dëgjosh një këshillë? - prisha unë heshtjen.

- Fol…

- Ti nuk je në gjendje të llogjikosh, as Sabihaja dhe as nëna e motra jote, - i thashë unë. - Të gjithë po veproni gabim. Do të bësh kështu si të them unë. Më dëgjo një herë në jetën tënde. Merr biçikletën time, hipe Sabihanë mbrapa dhe shkoni në qytet, në hotel. Janë dhjetë kilometra rrugë, tani është mesnatë, për rreth një orë do të jeni në hotel. Sabihaja duhet të shkojë vetëm, ti duhet të shkosh më pas aty, thjesht për t’i dhënë zemër, por mos dil në skenë. Nesër ajo duhet të lajmërojë prindërit dhe t’u thotë se nuk lëviz nga hoteli po qe se më ktheni tek burri. Ajo dhe vetëm ajo duhet të bëjë prezent situatën e saj: të shpjegojë pse u arratis nga shtëpia. Është vetëm e drejta e saj. Në këtë rast ligji e mbështet braktisjen. Sa për thikën, po e mbaj unë.

- Prit të mendohem, - tha ai duke fikur cigaren në pëllëmbën e dorës.

- Nuk ka kohë, - i thashë unë.

- Dakord, - tha ai më në fund.

- Unë po pres në rrugë, mos harro nuk ka kohë…

Ai hyri brenda shtëpisë së vet. Dritat ishin të gjitha të ndezura. U bë një lloj gjullurdie. Dallova zërin e ngritur të motrës së tij. Pastaj heshtje, ca si ngashërime... Brenda asaj shtëpie luhej një dramë e madhe, një dramë e mbështjellë nga errësira e natës. Askush në fshat nuk e dinte çfarë ndodhte, me përjashtimin tim. Fshati po bënte gjumin e thellë, madje edhe qentë zabërhanë flinin kutullaç rrëzë gardheve. Kooperativistët ishin të lodhur nga punët e rënda të ditës, sidomos vllakat. Të nesërmen ishte ditë pune dhe ata do të ngriheshin herët, me yllin e mëngjesit. Si gjithnjë vllakat të parat. Ku dreqin qëllojnë tek unë këto histori të dhimbshme? Prita në rrugicë, mbështetur pas një akacie në anë të gardhit.

Ja ku u hap dera dhe Stefani doli vetë i dytë. Sabihaja kishte lidhur një shami në kokë, ndoshta të mos njihej gjatë rrugës. Ecte e kërrusur, pastaj hipi në zgarë, pas shalës së biçikletës ku u ul Stefani. U zhdukën të dy tek kthesa, pas lapidarit të dëshmorit të fshatit. Në pluhurin e rrugës, nën dritën e hënës, dalloheshin dy vija të holla të gjurmëve të rrotave të biçikletës. Vijat herë bashkoheshin e herë ndaheshin. U ktheva në shtëpinë time. Në xhep rrotullova thikën e gjahut. Më ngjau si një kafshëz e vogël e zënë në çark.

Po Lika? Ajo nuk u kthye më në fshat. Ditë pas dite duke pritur. Më dhimbte shpirti, u treta e u dobësova. E ndjeja shumë mungesën e saj. Heshtja po më vriste për së gjalli. Vonë mësova se ishte fejuar në kryeqytet me një profesor të krishterë. Dhe unë sa herë kaloja tek shtëpia e saj, duke psherëtirë, ngrija kokën nga dritarja e katit të dytë. Kur erdhi për Vitin e Ri, tek çezma e vetme e fshatit, ia ktheva tufën e letrave sepse m’i kërkoi me insistim. Me sa duket nuk më njihte mirë: kishte frikë se mos ia tregoja të fejuarit të saj, ndërsa për letrat e mia më tha se i kishte djegur të gjitha.

Tagged under Avdulla Kënaçi