Drejtimi i një orkestre nuk është një punë e lehtë - Nga Arenc Leka

Mora shkas të shkruaj për këtë temë nga pyetja që shpeshherë dëgjoj se cili është roli i dirigjentit. Pse orkestra dhe solisti ka nevoje për një udherrëfyes dhe cili është gërshetimi ndërmjet tyre përgjatë performancës? Pse sinkronizimi i 60-të e ca mendjeve njerëzore bashke nën një tingull është akoma dhe më sfidues?

Në të vërtetë, dirigjentët e aftë e arrijnë këtë konsolidim. Shprehja e dirigjentes së pare shqiptare Rozmari Jorganxhi, “dirigjentit duhet t'i flasin dhe t'i këndojnë duart”, është shumë kuptimplotë dhe meqënëse sapo kaluam dhe ditët e shënuara të 7-8 Marsit, po përmend edhe disa dirigjente të tjera të shquara ndër vite si Tatjana Sina, Elsa Stefi, Suzana Turku, Besa Kaçinari, Dhurata Risto, Etleva Subashi, Ina Osmanlliu, Elda Laro etj.

Drejtimi i një orkestre mund të konsiderohet një formë menaxhimi. Në të dy rastet, drejtuesi është përgjegjës për drejtimin dhe koordinimin e përpjekjeve të një grupi individësh për të arritur një qëllim të përbashkët. Roli i dirigjentit është të interpretojë muzikën dhe t'i drejtojë muzikantët të performojnë së bashku në harmoni, ashtu si një menaxher mund të interpretojë vizionin e një kompanie dhe t'i udhëzojë punonjësit të punojnë së bashku drejt një objektivi të përbashkët.

Drejtimi i një orkestre përfshin gjithashtu aftësi organizative, të tilla si planifikimi i provave dhe performancave, shpërndarja e burimeve dhe koordinimi me departamente të tjera si menaxhimi i skenës ose audio teknikët. Në mënyrë të ngjashme, një menaxher duhet të jetë në gjendje të organizojë dhe delegojë detyra, të shpërndajë ide dhe të komunikojë në mënyrë efektive për të siguruar që ky grupim po punon me efikasitet drejt arritjes së qëllimeve të kompanisë.

Një dirigjent i mirë është në gjendje t'ua komunikojë vizionin e tij për performancën në mënyrë të qartë dhe efektive muzikantëve. Ai duhet të bashkëpunojë ngushtë me muzikantët për të siguruar që interpretimi i tyre i muzikës përshtatet brenda vizionit të përgjithshëm për performancën. I mirë është ai që ia del të përshtatet me ndryshimet në performancë, të tilla si improvizimi ose ndryshimet në tempo.

Në këtë kontekst ndërlidhet dhe roli i solistit dhe performimi me orkestër. Solisti duhet të ketë aftësi të jashtëzakonshme teknike në instrumentin e tij, duke përfshirë zotërimin e intonacionit, artikulimit dhe shprehjes muzikore. Gjithashtu solisti duhet të jetë në gjendje të sjellë interpretimin dhe shprehjen e tij unike në muzikë, duke mbeshtetur personalitetin dhe stilin e tij në performance dhe duhet të jetë i aftë të punojë përkrah dirigjentit dhe muzikantëve të tjerë në orkestër për të krijuar një moment muzikor ndërlidhes e të unifikuar, të sjellë idetë dhe interpretimet e veta krijuese në performancë, duke shtuar një element unik dhe dinamik në muzikë.

Interpretuesit më të mirë solistë janë në gjendje të realizojnë lojën e tyre, duke iu përshtatur tingullit të përgjithshëm të orkestrës, pa mbisunduar tingullin e ansamblit muzikor.  Ata kanë një prani skenike të sigurt dhe komanduese, të aftë për t'u lidhur me publikun dhe për të përcjellë mesazhin e tyre muzikor me qartësi dhe vetëbesim.

Brenda orkestrës, çdo muzikant ka një rol të rëndësishëm për të luajtur në krijimin e një tingulli ndërlidhës dhe harmonik. Një dirigjent i mirë orkestre është në gjendje ta lehtësojë këtë bashkëpunim, duke mundësuar që çdo muzikant të jetë në gjendje të kontribuojë me performancën e tij më të mirë.

Si arrijnë dirigjentët një tingull solid e unik nga të gjithë interpretuesit e orkestrës?

Një dirigjent arrin një tingull të unifikuar nga të gjithë interpretuesit e orkestrës duke koordinuar dhe drejtuar muzikantët drejt një interpretimi të përbashkët muzikor. Roli i dirigjentit është të drejtojë orkestrën, t'i udhëheqë muzikantët përmes partiturës muzikore dhe t'i japë formë tingullit për t'iu përshtatur vizionit artistik.

Dirigjenti duhet të ketë një kuptim të qartë të partiturës muzikore, duke përfshirë tempin, dinamikën dhe formësimin. Dirigjenti gjithashtu duhet të ketë të qartë interpretimin e muzikës dhe ta përcjellë këtë interpretim tek muzikantët.

Dirigjenti i komunikon interpretimin e tij orkestrës nëpërmjet gjesteve, shprehjeve të fytyrës dhe gjuhës së trupit. Dirigjenti gjithashtu reagon gojarisht dhe jep udhëzime gjatë provave për të siguruar që çdo muzikant të luajë në sinkron me pjesën tjetër të orkestrës. Ai shpenzojnë një kohë të konsiderueshme duke bërë prova me orkestrën, duke rafinuar e përpunuar performancën derisa të përmbushë vizionin e tij artistik.

Gjatë provave, dirigjenti punon me muzikantë individualë dhe seksione të orkestrës për të siguruar që të gjithë të luajnë rolin e tyre në mënyrë korrekte dhe në harmoni me pjesën tjetër të ansamblit.

Si konklizion, drejtimi i një orkestre kërkon një nivel të lartë përgatitjeje, komunikimi, besimi dhe bashkëpunimi midis dirigjentit dhe muzikantëve.

© Arenc Leka - New York