Mortal amour - Katër tregime në një nga Roland Gjoza

Kutia që qan

Shelma Vidor nuk e kishte përfytyruar këtë furi të dhuratave që ia mbushën dhomën e pianos plot e përplot. Madje dhe mbi poltronin me gëzof leopardi ku flinte përditë Shunta, macja tibetiane, krejt gri, ishin hedhur pa rregull kuti me dhurata. Ishte koha për një grimë pushim se, lumi i vizitorëve ishte i pafundmë, aq befasues prej disa njerëzve të mëdhenj që s'i priste, po se ç'ishte dhe një kuti, o Zot, që po e turbullonte sa, po të mos zhdukej për një kohë, që të shtronte një valë të fortë nostalgjie, nuk do t'ia dilte t’u buzëqeshte me atë miklim që e kishte vetëm ajo si një talent të dytë, veç aktrimit që e pat bërë aq të famshme. U ngjit në atikë, ku të mbysnin kukullat, një pjesë me biberon në gojë, se ajo kish filluar të ëndërronte për një bebe, me sy jeshilë dhe kaçurrela të verdha. O, s'jam mirë, s'di nga më vjen. I bëri mesazh shërbyeses dhe ajo erdhi me vrap. Nuk ndjeve gjë? Çfarë zonjë? Një kuti qante.

Shërbyesja që ia njihte tekat dhe nervozizmin e beftë nuk nxitoi t'i përgjigjej gjersa të ftillonte me veten ate rebus të vogël, atë paradoks ndjellakeq, pastaj, si e mblodhi veten, pëshpëriti: Ma lër mua në dorë këtë punë, e dashur!

Dhe shërbyesja, pasi i hapi kutitë duke vënë në punë atë veshin e saj të hollë, me një tundim të fortë për t'i këputur një të sharë zonjës së saj për këtë çmenduri, por pa zë dhe me tepër frikë, zgjidhi një fjongo që mbante shtërnguar një kuti të madhe dhe kur hapi kapakun, zbuloi një foshnjë, o zot, një foshnjë të vërtete me një biberon në gojë, që qeshte.

Thirri zonjën dhe të dyja mbetën pa frymë mbi atë qenie të vockël që thithte me hope biberonin. Kush ta ketë bërë? Zelda, ç'mendon ti? Ç'ti përgjigjej ajo, që kohët e fundit ankohej që s'kishte menduar për një fëmijë, po vetëm për famën e saj në teatër dhe kinema? Sa e ëmbël, po sa e pavend. Kjo është e pacipë, ta mendosh, jo s'më kishte shkuar nëpër mend! Bëhen dhurata të tilla? Nuk qënkam unë e aftë të lind një fëmijë? E kupton, Zelda, e kupton, moj, ç'do të thotë kjo? Hiqma sysh! Cinikët, barbarët, pastaj të ma tallin pas krahëve! Jo dhe jo! Iku. U përzie me miqtë e shumtë, piu sa u deh dhe vallëzoi në sallën e madhe ku këndonin me radhë këngëtarë të famshëm dhe komplekse të rokut dhe xhazit.

Pas pesë vjetëve, kur Shelma Vidor ishte bërë më e famshme, po dhe më e vetmuar, e ndarë disa herë me bujë prej burrave që i bëheshin të rëndomtë si furça e dhëmbëve, iu besua roli i Ana Kareninës, të cilin ajo e ëndërronte që prej rinisë së hershme. Dua të më gjesh një fëmijë, Zelda, e dua që nesër, në këtë pikë më duket se do të dështoj. U bëra grua, dashnore, putanë, po kurrë nënë! Tani është tepër vonë, jeta irreale e filmit m'i rrëmbeu të gjitha, nuk më la të bëhesha nënë! E di ç'do të thotë kjo, Zelda? Unë mund të dështoj. Ana nuk ndahet dot nga djali i saj, është nënë… nënë… të cilën unë s'e provova kurrë..

Ishte një djalkë i gjatë i hutuar, biond, krejt biond, me flokë të gjatë kaçurrelë, sy jeshilë që të nguleshin dhe nuk të shqiteshin më. Ti e ke emrin Seriozha, i tha ajo, më kupton, djalkë? Ai rrinte si i ngrirë, ishte krejt një dhembshuri kapitëse që të rrëqethte, pothuaj nuk fliste, po të ngjallte shumë trishtim të ëmbël.

Shelma Vidor e merrte me vete kudo që shkonte dhe, ndërsa i fliste, ai nuk gjente fjalë t'i përgjigjej. Pikërisht kjo pjesë e rolit ishte zgjidhur mrekullisht prej atij djali të çuditshëm që zgjonte aq shumë dhembje.

Zelda, po më pëlqen shumë ky djalë. Më fol pak për të... Ku e gjete? Ç'tju flas, zonjë, kam frikë se s'do të kuptohemi bashkë. Ç'thua, Zelda? Kush është ky, pra? Ai i kutisë që qante. Unë e mbajta, e rrita, sepse ishte një dhuratë, ku i dihej, një dhuratë nga zoti... Ky është Rajan Vidor, djali juaj, zonjë.

Shelma Vidor nuk foli. Mbuloi fytyrën me duar dhe qau.

Ben amerikani

Na lidhi më fort një libër. Ai e kishte lexuar në avion dhe më kishte kërkuar. Ben Amerikani. Kështu quhej, ishte këngëtar i famshëm i rokut. Më çoi në vilën e tij mbi Tiranë, në një kodër me mështekna dhe kopshte. Aty jetonte nëna e tij, një plakë ezmere, një cigankë e kërrusur, që dremiste. Mama, thirri ai, si je sot? Ajo lëshoi një mërmërimë të mbytur, ai shkoi dhe e puthi në faqet e saj me rrudha dhe të futura brenda, që ngjanin me dy gropa. Pastaj u ulëm dhe pimë brandi.

Paska ndryshuar ky vend, thashë, çudi, këtu ka qenë dikur depozita e plehrave të qytetit. Ishte dhe ai fshati aty më përtej që rronte me plehrat. Njerëzia mblidhnin ç'gjenin, edhe bukë të mykur, aty u gjet dhe ajo foshnja që ishte ende gjallë… E vërtetë, tha ai, ajo foshnjë isha unë. Ajo më gjeti dhe më rriti, nuk më braktisi. Dhe ndërsa shqiptonte këto fjalë, ai tregoi me dorë plakën e mbledhur grusht që dukej sikur s'kishte lidhje me këtë botë. Si është jeta, pëshpëriti, zëri, ai zëri që e kisha dhe do ta kisha humbur po të mos ishte ai zhgun me pastorë amerikanë që kaluan këndej... Më morën dhe më çuan në Amerikë. Atje u bëra. Pastaj erdha për të dhënë koncertin e parë dhe mora nënën që s'më priste më, e solla me makinë në Pallatin e Kongreseve, nënën që s'kishte zbritur kurrë poshtë, që s'kishte parë asgjë... Po nëna s'fliste. Pse të flasë, ajo dha dashuri si askush tjetër. Këto i thashë atje në koncert dhe nuk ua fsheha, se unë isha foshnja e plehrave, i braktisur prej një çifti, i flakur në kazanin e plehrave, ku me gjeti kjo plakë e më rriti në një kasolle plastmasi, me bukë të mykur... kjo plakë që për herë të parë po sheh Tiranën, se në jetën e saj ka parë vetëm plehra... Ç'dua të them, dashuria ekziston, mos hiqni dorë prej saj edhe kur të mos e keni më, përderisa ajo u gjend një ditë edhe në plehra... Tirana ishte në krizë. Doja të jepja pak forcë për të kapërcyer këtë krizë. Këtë duhet të bëjmë të gjithë. Unë isha një rast. Zoti më kishte dhënë zërin. Bëra ç'munda. Po të mos ishte kjo nënë natyrale, me instinkte të pakonsumuara, unë do të isha djegur bashkë me plehrat dhe tymi im do të përhapej bashkë me muzgun mbi mëhallat e Tiranës në kohën kur nënat dalin në ballkone dhe thërrasin fëmijët për të ngrënë darkë. Gjithashtu po të mos ishte Amerika që ka tjetër vlerësim për artin, unë s'do të kisha kaq para sa për të ndryshuar, të paktën, këtë mjedis të mjerimit... Ndoshta jam vetëm një rast. Në kohën që fliste, nëna u ngrit dhe doli jashtë. Mori një thupër dhe nisi të kërkonte nëpër bar. I kishte mbetur ky zakon prej plehrave.

Miliarderja

Tani kishim punë me miliarderin e Kalifornisë, Rob Kaufman, bosin e kompanisë më të madhe të Apple. Ai, sapo mori vesh që ne ishim shqiptarë na priti menjëherë. Ç'kishte ndodhur? Në vitin 90-të, kur ra perdja, një çift i nomenklaturës komuniste, i kishte falur atij fëmijën e tyre të vetme, një vajzë dy vjeçe, për ta shpëtuar, ngaqë flitej për një masakër. Që prej asaj kohe kishin kaluar njëzet vjet dhe Rob Kaufman atë vajzë kishte, vetëm atë vajzë që, sa herë e përmendte, fshinte sytë me shami dhe falenderonte Zotin. E pranoi menjëherë projektin tonë, na dha një paradhënie dhe në fund na ftoi në dasmën e vajzës.

Dasmë miliarderi. Vajza po martohej me një tjetër pinjoll miliarderësh. Ishte e gjatë, e bukur, pothuaj pa fjalë, rrotull i vinte Rob Kaufman i shpërfytyruar prej emocioneve, ndërsa ajo pëshpëriste; Mos, baba, kujdesu për veten, të lutem, mos harro, pas pesë minutash duhet të pish ilaçet...

Na bëri përshtypje një çift, që dallohej prej të tjerëve, ngaqë kishin një si panik dhe alarm në fytyrë, sikur diçka i pengonte të shkriheshin në atmosferën e hareshme të dasmës. Makinat luksoze u nisën njëra pas tjetrës drejt kishës ku u vunë unazat. Pastori me veshje të kuqe shqiptoi po ato fjalë për besnikëri dhe sakrificë gjer në fund të jetës. Qirinjtë e mëdhenj me flakë që kërcisnin, sikur ua zgjasnin fytyrat njerëzve, lart, drejt kupolës ku shtrihej krishti protektator. Organoja dhe kori këndonin një pjesë nga Mesia e Hendelit. Përsëri ai çifti që mezi i mbante lotët, shtrënguar te njëri-tjetri, pa gojë, krejt të ngrirë, sikur prisnin të ndodhte diçka e pabesueshme. Rob Kaufman i zgjati krahun së bijës dhe ajo, me një galdim të mezipërmbajtur, e hutuar prej emocioneve dhe diçkaje që s'kuptohej, zgjati dorën e saj me dorashkë ngjyrë trëndafili dhe e futi në krahun e të atit. Kur arritën pranë çiftit, Rob Kaufman i tha asaj diçka te veshi dhe bëri një shenjë në drejtim të tyre, veçmas nga burri që iu bind menjëhere, madje u ngut shumë dhe u pengua, gati sa nuk shkau, po e mbajtën ata që iu gjendën pranë, gjersa ai mbërriti te vajza dhe i zgjati krahun. Kështu dolën jashtë dhe hipën nëpër veturat që i çuan në restorant.

Ky ishte pra, çifti shqiptar, nëna dhe babai i vërtetë i vajzës, që ishin ftuar në dasmë nga Rob Kaufman. Ju thashë që kishin kaluar njëzet vjet. Por megjithatë ishte shumë e dhembshme, kur ajo për çdo gjë i drejtohej atij, i bindej dhe kjo bindje e bërë me dashuri të madhe i jepte asaj një hir të veçantë. Më në fund pashë nënën e saj që foli një copë herë me të dhe u kthye në tryezë kaq e turbulluar, sikur kishte hequr një mundim të madh. Çifti vallëzoi i lumtur në krahët e njëri-tjetrit dhe unë shikoja gëzimin shpërthyes të Rob Kaufman dhe lot ngashëryes te sytë e brengosur, po dhe të lumtur të çiftit shqiptar. Ata qëndruan deri në fund dhe ajo dasmë për ta u shndërrua në një gjah gati të pashpresë për të kapur një vështrim a një grimë buzëqeshje nga vajza e tyre.

Rob Kaufman iu afrua çiftit dhe i tha: Mos u mërzisni, miqtë e mi! Kaq ishte dhe për mua. Ju e humbët atëhere, unë e humba tani. Ajo ka jetën e saj nesër. S'ka gjë, po ju them, s'ka gjë, mjafton që ajo është e lumtur, sapo i lashë të gjithë pasurinë time, miliardat e mia... e kuptoni, ajo është e lumtur! Atë qëllim që kishit ju, e arritët, atë qëllim që kisha unë, e arrita gjithashtu…a nuk është kështu, zonjë? Keni të drejtë, iu pergjigj ajo, po a e keni pyetur ndonjëherë zemrën e një nëne? Dhe qau. Ai e përqafoi dhe i pëshpëriti: Po të mos e kisha vrarë nënën time, nuk do t'i kisha bërë kurrë miliardat! Jeni në Amerikë, zonjë!

Dora Parker

Babi, më tha vajza, principalja e shkollës është një shqiptare! Ç'flet, ia prita, zonja Dora Parker? Kush të tha? Ajo vetë. Pastaj vajza më tregoi se ishte pikërisht ajo që kishte ndërhyrë për ta bërë, nga vullnetare në punonjëse të rregullt të administratës. Vajza e festoi, i mori dy tre shoqe në makinë dhe i çoi në Astoria, në një restorant grek ku gatuhej peshk i freskët dhe kishte buzukë. Atje, duke ngrënë dhe pirë verë, Dora Parker i kishte çuar një mesazh ku i shprehte dëshirën të porosisnin dhe një pjatë për të. Rastisi që unë hyra në lokal për të marrë paret për peshkun që kisha sjellë nga Bruklini. Kisha një kamionçinë frigorifer dhe shpërndaja peshk. Vajza më ftoi të pija një gotë verë dhe, ndërsa po e bëja çin çin me shoqet e saj, në lokal bëri ballë një grua e re, e qeshur, një bukuroshkë që më dukej se diku e kisha parë, ose ndoshta e trilloja prej një ngashnjimi të çuditshëm. U bëra kurioz, se ajo foli shqip dhe qëndrova më gjatë, i befasuar më fort prej vetes që po më trillonte diçka befasuese e trullosëse. Erdhën pjata të tjera me peshk, që i porosita unë, se isha usta i kësaj pune, pjatancat me sallatë, vera e kuqe e Kretës. Dora na qëlloi e muhabetit dhe e donte shumë çupën, një e dy dhe e përqafonte duke mbështetur faqen te faqja e saj. Në një rast, ajo shpërtheu: E dini, unë jam një foshnjë e gjetur në arkën e pjeshkëve. U ngjetha prej asaj parandjenje tronditëse që më kishte kapluar. Ndërhyra. Ta vazhdoj unë historinë? Nuk e di se si më erdhi ky guxim i tepruar. Sytë e të gjithëve m’u drejtuan me njëfarë ndrojtje dhe frike. Dëgjova vajzën time që më foli si me ankim: Ah, dhe ti babi…

Ishim në Maternitet duke xhiruar dhe kisha një si angushti, se më duhej të shikoja tërë ato gra që prisnin të lindnin. Torturë qënka shndërrimi i gruas në nënë. Një torturë e vërtetë. Dhe lindja gjithashtu, përmes gjakrave e lebetitjeve, sikur del nga një luftë. Në një ndërkohë, kur u ndodha pa punë, ngjita një palë shkallë, për të parë se ku të çonin. Ishin një palë shkallë qorre që përfundonin në taracë. Përballë mu shfaq një derë e skërfitur që s'mbyllej, ku shkruhej me tebeshir: Foshnje të abandonuara. E shtyva, ajo gërviu, hyra brenda dhe pashë trembëdhjetë shtretër me foshnje të mbledhura kopanec bojë kafe dhe jeshil prej mutit dhe shurrës së tyre. Kushedi sa kohë kishin pa u ndërruar. Disa qanin, të tjerë flinin. Ishte një pamje rrëqethëse. Të mbyste kutërbimi, po më fort të kapte një ndjenjë ankthi e proteste. S'kishte këmbë njeriu aty, aq sa të dukej se ato foshnja të braktisura ishin lënë në mëshirë të fatit, ose më saktë, në mëshirë të vdekjes.

E ngulita këtë skenë, që zuri vend në kujtesën time dhe nuk m’u fshi prej harresave. Pas 97-ës u ndodha sërish në Maternitet te pavioni i ri i foshnjeve të braktisura. Atë e kishte hapur një amerikane, kryetarja e një fondacioni ndërkombëtar për mbrojtjen e fëmijëve. Ishte ditë e enjte, kur aty vinin njerëz me emër, veçmas artistë dhe bëheshin prindër për një orë, i merrnin foshnjat në krahë dhe iu pëshpëritnin fjalë dashurie. Pra, kishte ndryshuar gjëndja tërësisht, prej një hollësie të rastësishme, kur shoferi që furnizonte me dru maternitetin, gjatë trazirave të 97-ës, filloi të çonte te ajo dhoma atje lart në taracë qumësht dhe, bashkë me gruan, u përpoqën që ato foshnje të mos vdisnin. Në një nga ato ditë lufte, atë e ndaloi një grua, që iu lut ta çonte në aeroport. Ajo ishte kryetarja e fondacionit që, kur mori vesh se ç'bënte ai dhe gruaja e tij për foshnjet e braktisura, ndërroi mëndje dhe i tha ta kthente mbrapsht.

Në pavionin e ri shikoje ambasadorë që mbanin në krahë bebe, deputetë, poetë, piktorë, këngëtarë, që i quanin ato foshnjet e tyre, iu vinin emra të bukur dhe, siç ju thashë, iu jepnin nga një orë dashuri. Kryetarja kishte qëlluar grua e forte. Ajo bënte çmos t’u gjente nënë këtyre foshnjave që po rriteshin ndërkaq. Aty vinin shumë amerikanë, profesorë, drejtues fondacionesh, biznesmenë. Një ditë aty u shfaq dhe një grua, që merrej me kulturën popullore, një miliardere, bamirëse e filantrope nga Nju Jorku. Sapo ajo bëri këmbë në pavionin me shumë diell, një fëmijë nga fundi i rreshtit ngriti kokën dhe e pa. Ishte një çupkë që s'po ia ndante sytë. Gruaja iu afrua duke i buzëqeshur dhe fëmija i drejtoi duart për ta marrë. Ajo e ngriti hopa dhe nuk e lëshoi më. Ishte gati ta merrte që atë ditë. Në ballë të krevatit ishte shkruar emri i vajzës sipas rrethanës kur ishte gjetur. Pjeshka. Vërtet kishte diçka prej pjeshke ajo faqka e saj rozë dhe ai pushi i saj si mëndafsh. E kishin gjetur dy policë te arkat e pjeshkëve në Pazarin e Ri. Mbaroi Jalin për shkenca shoqërore dhe trashëgoi një pasuri marramendëse. Ja, ky qe fati i Dora Parker. Ajo më duartrokiti për rrëfimin tim, por në fund nuk më kundërshtoi kur i thashë që drekën do ta paguaja unë.

© Roland Gjoza