Cila ishte feja e të parëve tanë? - Nga Hajro Çini

Një replikë konstruktive në lidhje me opinionin “A është qyli feja e shqiptarëve?” të z. Endrit Mullisi, publikuar në Flasshqip.ca

I hapur ndaj çdo mendimi ndryshe, jam shumë i vëmendshëm në çdo replikë të kësaj natyre dhe argumentin e bazuar në fakte e konsideroj si mjetin kryesor që na ndihmon të jemi sa më realiste e sa më pranë të vertetës. Në këndvështrimin tim, opinioni që i referohem në hyrje ka shumë të pavërteta, ka gjysmë të vërteta dhe disa gjëra shqetësuese, edhe pse jam i sigurtë, ose të paktën besoj unë, artikullshkruesi nuk ka patur qëllim të krijojë ndonjë furtunë.

E para, Gjergj Kastrioti erdhi nga një familje e pasur e cila u përpoq që të jetonte sipas normave dhe konditave të kohës. Gjoni, i ati i Gjergjit, ishte një njeri pragmatist që nuk e kishte fare problem të pozicionohej aty ku interesi i tij personal i shërbehej më mirë. Ai bëri aleanca me të gjithë krahët dhe luftoi kur i kërkohej, sipas pozicionit me të gjitha krahët. Ai bëri aleancë me Mbretërinë Serbe, u bë vasal i Muratit II, dhe në krah të tij luftonte kundër të gjithëve me të cilët hynte në luftë Murati II, u bë aleat i Venedikut dhe luftoi në krah të tyre kundër Muratit. Ka qënë karakteristikë e tij që sa herë që ndërronte aleat, ndërronte edhe besimin. Në librin e tij “George Castrioti Scanderbeg” Noli shkruan:

“Në fe Gjon Katrioti ishte shqiptar tipik. Ai nuk ishte pasues fanatik i ndonjë dege, por e ndryshonte atë sipas ndryshimeve të orientimeve politike. Ai ishte katolik si aleat i Venedikut në 1407; ortodoks grek si aleat i Stefan Lazareviçit të Serbisë nga 1419-1426; musliman si një aleat i Muratit II në vitet 1430-1438; Roman Katolik përsëri më 1438 si aleat dhe qytetar nderi i Venedikut dhe Raguzës; ai vdiq një Kristian i mirë më 1443 (George Castrioti - Scanderbeg - By Bishop Fan. S. Noli, faqe 20).

Konvertimi i Gjon Kastriotit dhe adoptimi i emrit mysliman Hamza, i latinizuar në Camusa, është i konfirmuar nga Luccari, Annali di Ragusa, second addition, Ragusa 1790, faqe 159. Pra të thuash se Heroi erdhi nga një familje që luftoi turqit është një gjysmë e vërtetë.

Nuk po i hyj këtu statusit të Arbërisë, e cila atë kohë, prej shekujsh ishte e copëtuar (siç është edhe sot) dhe e shkelur në të gjithë territorin që banohej nga Arbër, nga Venediku në Perëndim (Ksamilin, Venediku e mbajti deri në shekullin e XIX), nga Jugu nga perandoria Bizantine, në Lindje nga Bullgarët dhe nga veriu e deri thellë në Jug nga Serbët.

Ardhja e fisit Kayi në Ballkan diku në shekullin e XIII i gjeti arbërit të pushtuar kudo. A zëvëndësuan Kayi-të ca pushtues me pushtimin e tyre, apo erdhën si çlirimtarë dhe u dhanë arbërve shumë më shumë të drejta se sa kishin gëzuar prej shekujsh? Kjo është për t’u studiuar dhe përtej qëllimit të kësaj replike.

Ajo më shqetësuesja sipas meje në këtë shkrim ishte thënia si më poshtë:

“Por ai bëri ate që na duhet të reflektojmë sot më shumë se kurrë. Ai pati mundësinë të mësonte dhe praktikonte fenë e pushtuesit dhe nëse ajo fe do të ishte e mirë, ai do ta mbante. Por ai iu kthye asaj që ishte mësuar që femijë nga prindërit e tij.”

Rilindasit u përpoqën që të krijonin një figurë bashkuese rreth idesë së krijimit dhe forcimit të një ndërgjegje kombëtare, që ishte e gjithë-pranueshme në trevat tona dhe mundësisht të na ndihmonte që të krijonim edhe një farë mbështetje edhe në Europë dhe për këtë zgjodhën atë të Gjergj Kastriotit-Skënderbeut. Mund të kishin marrë atë të Pirros, se ai nuk na ka lënë asnjë moment për ekuivok dhe duke qënë pagan, nuk krijonte asnjë ndasi fetare, por kjo mund të na krijonte probleme me Greqinë, e cila kishte disa dekada që ishte shpallur e pavarur dhe po fuqizohej shumë, prandaj ata, besoj unë, iu referuan Skëndebeut. Ai kishte jetuar 4 shekuj më herët, i kishte pranuar në kohë të ndryshme të gjitha degët e besimeve që shqiptarët nderonin.

Skënderbeu nuk ishte autoritet fetar, që të përcaktonte se kush ishte besimi më i mirë. Ashtu si i ati edhe ai e përdori besimin për arsye aleancash. Pra ti referohesh rikthimit të Skënderbeut në Katolicizëm, si kriter për të përcaktuar se kush besim është më i mire, sipas meje është keqpërdorim i Skënderbeut, është një tendencë për ta ftohur atë me shqiptarët e besimit musliman, të cilët me shumicë, në epokën e Rilindjes, por edhe më vonë e nderojnë atë për hero.

Është e drejta e Vatikanit ta paraqesë atë si Kryqtar dhe ne shqiptarëve të besimit mysliman nuk ka pse na pengon se çfarë mendon Vatikani, dhe për pragmatizëm edhe mund ta përdorim, por ne shqiptarët nuk duhet ta fusim Skënderbeun në këtë kallëp.

A është Islami fe jo e mirë siç më duket se pretendon artikullshkruesi, është përtej kësaj replike, por si besimtar mysliman që jam, unë besoj se Islami është perfekt, prandaj edhe ndjehem krenar që i përkas atij besimi. Jam i gatshëm për debat publik për të vërtetuar perfeksionin e Islamit si dhe vlerat e tij më të arrira se sa vëllai më i hershëm i Islamit në monoteizëm, Jahudizmi, apo degë të ndryshme të Kristianizmit që janë pjesë e Monoteizmit, pra që nuk e ndajnë Zotin në pjesë apo kufizojnë atë në kohë.

A ishte Islami fe e pushtuesit? Unë mendoj se ky lloj përcaktimi është një thjeshtëzim jo shumë i mënçur. Ne Myslimanët besojmë se Islami nuk është besim i ndonjë race të caktuar, nuk është besim i ndonjë etnie të caktuar. Ne besojmë se Islami është besim që Zoti i madh ia solli njerëzimit nëpërmjet profetëve të tij, nga Adami e deri tek Profeti Muhamet. Islami nuk njeh as raca, as etni dhe as kombësi. Ai i trajton të gjithë racat, etnitë dhe kombësitë njëlloj. Asnjëherë nuk ka pasur racizëm as në kalifatet arabe as edhe në atë osman. Racizmi e ka zanafillën në Testamentin e Vjetër dhe është shtrembërim i mësimeve të Profetëve, kur përcakton një etni si racë e zgjedhur mbi të tjerat dhe u bë bazë e nacionalizmave perëndimorë.

Islami nuk ishte besim i turqve para shekullit të VII. Vetë turqit e pranuan Islamin kur hynë në shërbim të Kalifateve arabe dhe më vonë kur krijuan sulltanatin Selxhuk. Ne myslimanët besojmë se Islamin e ka shprehur i pari Adami dhe se të gjithë profetët e Zoti, përfshirë këtu edhe Abrahamin, Moisiun apo Jezusin, shprehën unitetin dhe gjithëfuqinë e Krijuesit, që është thelbi i Islamit.

Islami mori formën e tij të plotë dhe përfundimtare me Kur’anin dhe kjo ndodhi në Lindjen e Mesme. Por pritni një minutë. Po Jahudizmi ku lindi? Po Jezusi ku i shprehu mësimet e tij? Të gjithë besimet monoteiste u lindën në Lindjen e Mesme. Asnjë kontinent tjetër, Europën përfshirë, nuk mund të proklamojë autorësinë mbi to.

Paraardhësit tanë kanë qënë paganë, dhe se u bënë të krishterë kur ishin nën pushtimin Romak. Konvertimi i etnisë tonë në të krishterë u bë me dekret (dhunë) perandorake.

Theodori i dytë nxorri një dektret që detyronte të gjithë subjektet e perandorisë të bëheshin të krishterë. Arbërit deri në pushtimin nomad ishtin orthodoksë. Pasi u pushtuan nga to, u detyruan me dhunë edhe më të madhe se ajo e Theodorit të konvertoheshin në Katolikë. Pra konvertimi i etnisë tonë në Kristianizëm ka vulën dhe dhunën e pushtuesve.

Besimi i të parëve tanë ka qënë paganizmi. Prandaj, sipas meje, është shumë e gabuar të themi kthim në fenë e të parëve duke iu referuar Kristianizmit. Ne kemi jetuar në Ballkan 10 shekuj para se Jezusi të shfaqej në Tokë. Nuk ishte Kristianizmi (as edhe Europa) që na krijoi.

Ndryshe nga perceptimi i indoktrinuar, Islami nuk erdhi në trojet tona nga Perandoria Osmane dhe kurrsesi me dhunë. Islami erdhi në Ballkan nga Sari Salltëku, dervish i Haxhi Veli Bektashit në vitin 1284. Ai ndërtoi 7 teqe, nga Janina në Krujë. Një prej tyre është edhe sot në shërbim. Pra një shekull para se Osmanët të shfaqeshin atje.

Islami e ka të ndaluar në Kur’an që të përdorë dhunën për të konvertuar njerëzit në myslimanë. Syre 2:256 e Kur’anit e ka taksative “Nuk ka detyrim në Besim!”

Ka shumë shkollarë perëndimorë që e kanë trajtuar si periudhën Osmane ashtu edhe përbërjen fetare të saj si multi-fetare. Mehmeti II shpëtoi Ortodoksinë nga Vatikani dhe u bë mbrojtësi i saj. Martin Luteri gjeti mbështetje të plotë morale dhe financiare nga Sulejmani i Madhërishëm për të proklamuar Protestanizmin.

Toleranca fetare e Perandorisë Osmane është e mirëdokumentuar. Ja si është shprehur dikur dhe Bonaparti:

"Shpresoj se nuk është e largët koha kur do të jem në gjendje të bashkoj të gjithë njerëzit e mençur dhe të arsimuar të të gjitha vendeve dhe të vendos një regjim uniform të bazuar në parimet e Kur'anit, të cilat vetëm janë të vërteta dhe të cilat vetëm mund t'i çojnë njerëzit drejt lumturi." (Napoleon Bonaparte siç citohet në Christian Cherfils, 'Bonaparte et Islam,' Pedone Ed., Paris, Francë, 1914, fq. 105, 125. Referencat origjinale: "Correspondance de Napoléon Ier Tome V pièce n° 4287 du 17/07/1799...").

Po ndalem pas se ta mbyll edhe në një pohim në fund të artikullit të cilit i jam referuar për replikë”

“Që nga futja e Shqipërisë nga "Sali konservatori" në Konferencën Islamike, miqësia e fundit "mjekërrore" e drejtuesve aktualë, e shoqëruar me një dashuri të madhe për filmat historiko-shoqërorë turq, të çon në përfundimin që "Haxhi Qamilët" nuk kanë nevojë fare për vendime politike për ta sjellë prapë Babën. Fatkeqësisht ne jemi bërë si ajo prostituta që shkon me atë që i siguron jetesën. Shesim besimin, shesim trojet, shesim trurin, shesim historinë dhe prapë jemi krenarë që jemi shqiptarë.”

Sipas mendimit tim, të jesh shtet anëtar i Konferencës Islamike nuk ka absolutisht asgjë për t’u keqardhur, apo të rrezikshme, për një logjikë normale dhe tolerante. Rusia me shumicë ortodokse dhe pakicë myslimane ka aplikuar të aderojë atje. Vetëm një logjikë islamofobe mund ta trajtojë problemin kështu.

Për saktësim, kërkesën për të aderuar në Konferencën Islamike e ka bërë Ramiz Alia më 17 Maj 1991 dhe jo Dr. Berisha. Asnjë president pas Ramiz Alisë, nuk ka bërë asnjë përpjekje ta nxjerrë Shqipërinë nga ajo konferencë.

Pastaj çfarë rreziku i ka ardhur Shqipërisë nga ajo konferencë? Shqipërinë për pak e pushtoi Greqia më 1997, kur Bill Lewinsky e destabilizoi atë. Po të mos ishte Turqia, që kërcënoi Greqinë ne sot mbase mund të ishim akoma të pushtuar prej saj…

Si konkluzion, unë mendoj që është shumë e rrezikshme ndërthurja e histories dhe politikës me besimin. Dy të parat i përkasin aspektik shoqëror dhe të gjërë të njerëzimit apo pjesëve të tij, ndërsa besimi është çështje krejt personale.

©Hajro Çini