Mbreti dhe e qeshura - Nga Thoma Gëllçi

Na ishte, se ç’na ishte!

Na ishte njëherë një mbret - një krijesë e rrallë me bark të madh, humor të vogël dhe një kokë aq të rëndë, sa duhej mbajtur me katër jastëkë nën qafë. Një ditë ky mbret shpalli një ligj të ri:

“Qeshja është kontrabandë!”

Dhe e shpjegonte kështu: “Kur populli im qesh, unë dukem i vogël. E kur dukem i vogël, më duhet të rris bustet e mi me dy metra të tjerë. Po bustet kushtojnë më shtrenjtë se buka! Prandaj, më mirë të ndalohet qeshja.”

Kështu, në mbretërinë e tij të trishtuar, njerëzit mund të thoshin ç’të donin, por vetëm nëse fjalët ishin të zeza e të rënda. Mund të vajtonin për motin, të qanin për kripën që shtrenjtohej, të këndonin elegji për lopën e komshiut - kjo ishte e gjitha në rregull. Por po të guxonte ndonjë poet të thurte një rimë për hundën e tij të madhe, e nesërmja e gjente atë poet duke lypur rrugëve. Sepse mbreti ynë i përrallës, ndryshe nga mbretërit e tjerë, e dinte mirë një të vërtetë të hidhur: frika më e madhe e njeriut nuk është frika nga shkopi, por frika e bukës së gojës.

Një ditë, një humorist fshati, që s’dinte asgjë për filozofinë e oborrit, tha në shesh:

“Liria e fjalës është si këmbët e mia - nëse më lidhni këmbët, nuk ec dot; nëse më mbyllni gojën, nuk fle dot rehat pa gërhitur.”

Të nesërmen atij i ngordhi gomari, lopa dhe pulat. Arsyeja zyrtare? “I la pa ngrënë, ngaqë merrej me shakara.” Kështu thuhej në letër, por gjithë fshati e dinte se ishte dora e mbretit.

Mirëpo humori është si një pasqyrë e vogël xhepi: nuk të tregon gjithë pallatin, por mjafton të tregojë mbretin me një copë spinaq në dhëmbë. Dhe diktatorët nuk durojnë dot të shohin spinaq, përveçse kur e hanë vetë. Ndryshe nga pushka, humori s’ka nevojë për fishekë. Mjafton një batutë e mirë dhe tirania dridhet si karrigia e vjetër e socializmit. Një këngë satirike bën më shumë dëm se një raketë, sepse nuk godet trupin, por seriozitetin e pushtetit.

Mbreti ynë i përrallës ndaloi komedinë, ndaloi edhe të qeshurën në publik, por nuk mundi t’ua ndalonte njerëzve buzëqeshjen fshehurazi. Ata filluan të qeshnin me sy, me fishkëllimë, madje edhe me kollitje. Atëherë mbreti solli mjekë që të shpallnin se e qeshura shkaktonte grip. Por gripin e mori vetëm ai, nga inati. Dhe sa më shumë kollitej, aq më shumë qeshte populli pas krahëve të tij.

Në fund, bustet e mbretit mbetën të braktisur nëpër sheshe, të mbuluar me pluhur, fletushka e karikatura. Populli nuk i rrëzoi me forcë, por me të qeshura. Sepse sekreti i lirisë nuk është vetëm fjala, është edhe e qeshura. Një diktator nuk ka frikë nga armët, por nga karikatura e vet në murin e tualetit.

Dhe meqë ra fjala, nëse ndonjëherë takoni ndonjë sundimtar që qesh me shakatë tuaja, mos u gëzoni shumë. Ai ndoshta ka vendosur t’ju fusë… por këtë herë me një buzëqeshje aq të madhe, sa duket sikur ka gëlltitur bustin e vet.

© Thoma Gëllçi