Abaz Zusi i këngës “S’dashurova kurrë në këtë botë” - Nga Bamir Bebeziqi

Në vitet e para të emigrimit tim, pikërisht në verën e vitit 2002, filloi në televizion transmetimi për here të parë i një spektakli që titullohej “American Idol”. Fëmijët e pëlqenin shumë spektaklin, që më bëri edhe mua shumë të apasionuar pas tij. Në juri ishte një emër jo shumë i dëgjuar, pak kontravers, Simon Cowell. Ishte një tip simpatik, pak snob, me një veshje aspak etike për juri dhe me një komunikim të drejtpërdrejtë pa shumë zbukurime e pa qenë shume “politikisht korrekt”. Ai nuk ishte vetëm anëtar i jurisë, por edhe ideatori i atij spektakli.

Në fillim nuk e pëlqeva Simonin si tip, por pak nga pak fillova të ndryshoja mendim. Shpejt kuptova se ai ishte personi i duhur, në vendin e duhur, për vlerësimin e duhur. Ai nuk donte t’ia dinte se nga vije, çfarë race apo kombësie kishe, çfarë moshe, paraqitje apo profesioni kishe. Për të, i vetmi kriter vlerësimi qe performanca artistike, sa dije të këndoje, sa dije të transmetoje emocion tek spektatori e sa mundje që të elektrizoje sallën.

Sa e sa herë Simoni ka vlerësuar konkurues të ardhur nga zonat më të thella të SHBA, nga fshatra, emigrantë, bile edhe shqiptarë, e sa prej tyre, frut i atyre spektakleve, më pas iu hap rruga e suksesit. Me siguri secili nga ne e kujton Susan Boyle, një vajzë apo grua angleze e cila megjithëse ishte 48 vjeç, prej konkurimit tek “Britain's Got Talent”, edhe ky spektakël i iniciuar prej Simonit, arriti të jetë sot, një nga zërat më të dëgjuar në botë.

Simon vazhdoi për shumë vite tek “American idol”. Tek ata spektakle, kam parë e dëgjuar me qindra apo mijëra konkurues dhe një gjë më ka habitur, se shpesh kam qenë në kohezion të plotë me të: ç’pëlqeja unë, pëlqente  edhe Simoni, e ç’nuk e pëlqeja, ndodhte me siguri edhe për të. Ç’ne unë, pa ndonjë formim muzikor të kuptoja muzikën?

***

Në vitet ’80, në qytetet kryesore të Shqipërisë si në Tiranë, Durrës Korçë apo Shkodër, grupe të rinjsh me kitarë, këndonin e ne shpesh mblidheshim rreth tyre e dëgjonim me kënaqësi jo kengët e festivalit, as këngë të huaja, por vetëm këngë shqiptare të krijuara nga thjesht amatorë. Njëri grup ishte edhe ai “Djemtë e Liqenit”. I kujtoj në ata fillime katër djem që këndonin sa tek kodra e Liqenit artificial në Tiranë, e sa në plazhin e Durrësit. Ishin Ben Duro, Bikja, Bashkimi dhe Bazi, një djalë thatim. Me atë pak njohjen time muzikore, aspak për të kënduar, shijoja këngët e tyre e mahnitesha. Si ishte e mundur që katër djem, katër kitara, katër zëra të harmonizoheshin aq bukur? Midis zërave, më vinte shumë ëmbëlsisht një zë krejt i veçantë, që më rezononte me telat e ndjeshmërisë e më rrënqethte të tërin. Ishte zëri i Bazit, i cili shquhej për një vokal shumë të habitshëm.

Në fillim të viteve ‘90, grupi “Djemtë e Liqenit” u shpërbë. Beni iku në Austri. Me ikjen e tij, iku zemra dhe truri i grupit, iku energjia. Bikun dhe Bashkimin nuk i dëgjova më, por Bazi filloi të këndonte në festivalet e para, apo në koncertet e pranverës. E dëgjova Bazin për ca kohë e më pas edhe ai u zhduk. Për “Djemtë e Liqenit” nuk kishte nevojë njeri. Dolën grupe e këngëtarë me shumicë. Të ndihmuar e mbështetur nga politika e biznesi. Emrat e tyre u skalitën nëpër festivale e koncerte e nuk i binte mendja njeriu për Bikun apo Bazin. Lufta e madhe e konkurencës dhe egoizmi midis këngëtarëve, bëri që ata zëra të harrohen. Ndërsa ikjet nga skena u pranuan nga shumë, për Bazin ishte diçka e rëndë. Ai ishte lidhur pazgjidhshmërisht me këngën e me kitarën, e ata vite e gjetën në kufijtë e pashpresës, gjë që bëri të shtonte pijen pa u ndalur, duke iu rënduar sa familjes, sa shoqërisë e nga pak, u ndje i braktisur nga të gjithë.

Në bisedë me artistin Ben Duro, ndoshta miku më i mirë i Bazit, një ditë e pyes pak më në brendësi për Bazin, për atë artist të talentuar. E pyes edhe për këngën “S’dashurova kurrë”, se si e kishte kompozuar, e si kishte mundësi që një djalë pa ndonjë edukim artistik muzikor, thjesht si amator, të krijojnte një perlë të atillë.

Beni më tregoi se e dinte zanafillën e asaj këngë qysh ditën që Bazi e kishte kompozuar. Në shtator 1983, kur Bazi kryente sherbimin ushtarak si roje diku në Laprakë, në pushim të dy shërbimeve, kishte marrë kitarën dhe e kishte kompozuar. Beni e kishte dëgjuar, e kishte pëlqyer shumë e nga ajo kohë, ajo këngë u bë hit në “këngët e Liqenit”, e s’besoj të ketë ndonjë tironc të vjetër, admirues të atyre këngëve, që nuk e kujton.

Unë edhe sot, kur jam i mërzitur, herë pas herë e dëgjoj atë perlë të kënduar jo vetëm nga Bazi, por edhe prej Benit, vëllezërve korçare Endrit dhe Stefit, apo shkodranit Eduard Jubani, megjithëse Bazi, i jepte tjetër dimension, tjetër ngjyrë asaj kënge, pasi tek ajo, ka ngulitur thellë shpirtin e vet. Është e vështirë të këndosh shpirtin apo ndjesinë e tjetrit.

Në të vetmin regjistrim në Youtube gjen një version të këngës, në koncertin Jess, të iniciuar e organizuar përsëri nga i kudogjenduri Ben Duro, ku ai kishte ftuar miqtë e tij në një ditë nga ditët e errëta 1997-1998, kur Shqipëria ishte nën frikën e bandave,  dhunës e vrasjeve. Beni e kishte ideuar atë spektakël si një shkëndijë shprese për të ardhmen e nuk harron të ftojë edhe mikun e tij të vjetër, të mbyllur diku klubeve në rrugicat e Tiranës, Abaz Zusin.

Sipas rrëfimit të Benit, Bazi u emocionua shumë dhe atë ditë, ka kryer performancën e tij të jetës. Ai shprehu në atë interpretim, të gjithë brengën e tij, vuajtjen e tij, shpirtin e tij, muzikalitetin e tij e në fund shpërtheu në lot. Salla plot e Pallatit të Kultures u entuziazmua aq shumë, saqë duartrokitjet u bënë frenetike. Bazin e detyruan të këndonte për së dyti.

Pas asaj shfaqeje, Beni niset ne Austri tek familja e tij. Misionin e kishte kryer. Kishte arritur të krijonte një spektakël shpresëmirë, për të treguar se shpirti vazhdon e nuk ka forcë ta mposhtë, por Bazi mbeti përsëri vetëm, pa shpresën se do të vinte ndonjë Ben tjetër ta kerkonte që të kendonte e vetëm disa ditë pas asaj shfaqeje lamtumire, ai i jep fund jetës.

Bazi iku, pasi ai ishte lindur dhe rritur shumë i ndjeshëm. Ai këndoi në të dy sistemet, por ndërsa në njërin nuk e lejonin policët e të plotfuqishmit e lagjeve të këndonte, se me dhjetra herë kanë dashur t’i thyenin kitarën mbi kurriz, tek tjetri ai vuajti prej braktisjes, mospërkrahjes së institucioneve artistike e të kulturës, të kompozitorëve që nuk i ofronin këngë për të kënduar, ligësive të paskrupullta ndërmjet artistëvë e kolegëve, përçmimit e xhelozisë që ndjenin kur ai me vokalin e tij e ngrinte zërin deri në frekuencat më të larta, të pamundura për ta. Bazi iku, se nuk pati fatin të dëgjohej, sikur një herë të vetme nga Simon Cowell.

Në mbyllje po shtoj dhe linkun e këngës së fundit, si këngë lamtumire e Bazit, kënduar në koncertin e ideuar nga Ben Duro, në vitin 1998, këngë e kompozuar nga vetë ai, në një ditë ushtrie, kur ishte vetëm 20 vjeç. Ky është i vetmi regjistrim që mund të gjendet.

https://www.youtube.com/watch?v=30uYyjhGpdY

© Bamir Bebeziqi