Fragment nga romani “Hani me dy porta” - Kristaq Turtulli

Një moment plaka u pendua që qëlloi me gur në kokë atë kafshë, por s'kish zgjidhje tjetër: një prej tyre duhej të mbijetonte dhe tjetri të vdiste ose të hapte udhë, ta lejonte nënën të gërmonte tokën e ngrirë. S’ishte e sigurtë në ngordhjen e kafshës. Iu duk sikur nga fundi i gropës dëgjoi një angullimë si ankim, por diçka më të fortë. Plaka u lehtësua.

Zemra e nënës është një hon i thellë, plot vuajtje, derte dhe shqetësime, por në fund të honit gjithmonë do gjendet falja dhe dhembshuria.

Kafsha grabitqare që tentoi të kafshonte dhe mbyste nënën, le të shihte jetën e vet, të mundohej të dilte nga gropa, të ikte.

Ndërkohë tutje, në fushë u dukën pishtarët e ndezur të qytetasve që lëvrinin si sy qorri dhe bërtisnin si të lajthitur nëpër natë, për të mbytur, mposhtur kujën e thellë, por qe e pamundur. Kuja i vinte përpara bërtitjet e qytetasve dhe i hidhte, i flakte tutje.

Flakadanët e pishtarëve afroheshin rrëmbimthi drejt vendit ku gjendej plaka. U detyrua të bëhej rrafsh me tokën. I dëgjoi mjaft mirë zërat e trembur të disa grave që i luteshin natës të ndalte kujën e lebetitur, të mos e bënte për to, po për kalamanët, që dridheshin prej tmerrit.

Gërvishtjet e kafshës nuk kishin qenë aq të lehta sa pandehte plaka, mbasi qafa vazhdonte ti njomej prej gjakut të ngrohtë. E pllakosi me baltë. Dhe me kujdes u zgjat pak, të shihte ç’behej.

Për habinë e nënës, qytetasit ishin krejt lakuriq, por çuditërisht ishte një lakuriqësi verdhashe gati hënore, dëshpëruese dhe acaruese. Në hop plakës i u duk sikur u shkëput prej qiellit petku i natës dhe i mbështolli. Por jo, lakuriqësia sa vinte e bëhej akoma më lebetitëse dhe çmëndurake.

O Zot! Çmënduria e botës prej nga e ka pikënisjen; errësirës së thellë të padijes, fanatizmit injorant, frikës së llahtarisur apo prej lakuriqësisë së pangopur?!

Atë çast, dy tre pishtarë fshikën errësirën e natës dhe erdhën shumë pranë, gati e pickuan plakën. U bë rrafsh me tokën, por me ndihmën e flakës së pishtarëve dalloi se ishte shumë pranë vendit ku kishte rrëmihur kafsha. Një të zgjatur të krahut.

Shpirtngrehur priti të largohej pikëzimi i flakëve, klithmat e lajthitura dhe fjalamania e hutuar e qytetit të lakuriqëzuar.

Më në fund pishtarët dhe rrokopujën e llahtarshme të botës e përpiu nata. Errësira u bë më e rëndë.

Plaka mori frymë e lehtësuar. Dëgjoi të rrahura me vrull, nuk e dinte, ishte zemra e saj apo dheu që rrihte me furi. Ishte një tam tam që shungullonte dhe trondiste natën.

Pishtarët e qytetasve u afruan prapë, me ngulm të marrë, Lakuriqësia e tyre e shplarë e hirnosi natën. Flakadanët një moment lëpinë dheun si gjuhë nepërke dhe më pas u larguan gjithë trishtim, frikë dhe nxirosje.

Plakës iu bë gjuha trokë dhe nofullat pa dhembë i kërkërinë. U rrotullua ngadalë, shumë ngadalë, me frikën e mosthërrmimit të kokrrizës më të vogël të dheut.

O zot, a mund të ishin vallë diku rrotull lokthsat e vrara të zemrës së nënës së drobitur? Por nëna e munduar nga fshikullat e jetës, ngrihet mbi vdekjen për të sfiduar jetën e sfilitur dhe ndërtuar një jetë ndryshe.... por a mundet, hë, a mundet, kur diku gjenden të plumbuar filizat e njomë të jetës së kositur...?

Ngriti trupin e dërmuar, u mbështet mbi gjunjë dhe duke u dridhur, shtriu krahët, i mblodhi, i shtriu përsëri. Tam-tami vazhdonte të rrihte me furi. U kapërdi me vështirësi dhe luajti kryet si të largonte hutimin.

“O Zot ç’mund të jetë vallë. Kafsha nuk ish aq budalla së të gërmonte kot e më kot,” foli zë ulët.

Filloi të gërmonte me tërbim. Kur papritur zbuloi një dorë…

“Dorë kafshe apo njeriu? Oh, sa budallaqe, nuk të plasën sytë, njeriu është”. Oh nëne, që mos qoftë nënë!

Duardridhur zbuloi dhe një këmbë. Këmba e një bir, a bijë nëne. Goja iu tha, donte të lagte buzët me ujë prej sikletit dhe ankthit. Vetëm një lotkë ujë. Oh! Plaka gërmonte si e tërbuar, pa marrë frymë, pa u ndalur një sekondë, hidhte dheun mënjanë. Nuk donte kurrsesi të hapej dita dhe ta kapte mëngjesi.

Trupi i dridhej si purteka. Gjoksi gati sa nuk i çahej nga hovjet e zemrës, e cila kërkonte të dilte jashtë. Gërmonte, gërmonte. Nxori tre trupa. U preku me kujdes flokët, fytyrat, i pastroi me kujdes nga dherat. Para pak ditësh duhej të ishin groposur. Përse tre dhe jo dy, foli me jerm. U kontrolloi me kujdes, fytyrën, duart, këmbët, më në fund e kuptoi se nuk ishin të sajat. Gërmoi si e lajthitur rreth e qark asgjë, mos kish të tjerë. U kthye prapë tek ata. Të tre ishin shumë të rinj. Fytyrën e kishin të lëmuar pa asnjë rrudhë. Të rinj si djali i saj dhe të mbuluar shkel e shko.

©Kristaq Turtulli

*(Botimi i katërt, Shtëpia Botuese PROKULTPRESS, Prishtinë 2022)