“Alfabeti”, si histori dhe e sotme - Nga Ndue Dedaj

(Reflektim)

Tashmë dimë gjithçka për Alfabetin, si u ngjiz abc-ja në vitin 1908, në Manastir, kongresistët nga të gjitha qendrat kulturore shqiptare, variantet konkurues, debatet e nxehta gjer për një shkronjë apo për një tjetër, mbetjen në fund të dy alfabeteve, i Stambollit dhe i Shoqnisë Letrare e Gjuhësore “Bashkimi” të Shkodrës, ku koha (shtypshkrimi) vulosi këtë të fundit, që kemi dhe sot e gjithmonë e jetës. Do të luante rolin e saj në këtë akt të rëndësishëm kulturor Austria, prej kohësh mbrojtëse e të drejtave të shqiptarëve, ku dhe do të shtypeshin më pas librat e parë shqip me alfabetin e ri.

Shekulli XX ishte më së pari shekulli i Alfabetit të unifikuar, që do t’i printe shtetit shqiptar, i cili mbas 44-s të parët që do të ndalonte e përjashtonte do të ishin sendërtuesit e Alfabetit, kryetarët e tij, Gjergj Fishta e Mit’hat Frashëri dhe jo vetëm. Kemi pasur rastin ta vizitojmë në Manastir, me një emocion të veçantë, shtëpinë ku u vendos Alfabeti dhe gjendemi atje shpirtërisht gjithmonë. Na dhemb që Qyteti i Alfabetit nuk thirret më në emrin e vjetër shqiptar, por Bitola, që shqiptarët atje janë asimiluar në shumicë dhe pemën e vjetër të shqipes përpiqen ta mbajnë gjallë disa të rinj, kryesisht vajza, që kanë krijuar një bibliotekë shqipe, ku lexuesit më të shumtë janë fëmijët. Duket sikur kanë rilindur pas një shekulli Motrat Qiriazi, për ta çuar më tej misionin e pakryer të shqipes në trojet shqiptare.

22 Nëntori këtu në Shqipëri, në zhargonin e përditshëm është “ditë pushimi”, përndryshe festë zyrtare. Kah e mbara do të ishte “ditë pune” kushtuar gjuhës, më e pakta reflektimi se ku po e çojmë gjuhën në kohën moderne? Pse vërehen kaq shumë mbrapshti ndaj saj? A thua po e sakatojmë pak nga pak dhe vetë Alfabetin duke shkruar me gjysma fjalësh në rrjetet sociale? Por dhe me tinguj e shkronja të deformuara(!), si fshirja e ë-së duke u zëvendësuar me e-në dhe përdorimi i c-së për ç-në, ku thuajse e kemi nxjerrë jashtë përdorimit shkronjën ç - kësisoj dhe mbiemri i gjuhëtarit më të shquar të shekullit XX, i bie të shkruhet gabim me C dhe jo me Ç(abej); pa i hyrë pse-së së kësaj dukurie, që ka të bëjë me teknologjinë, pasi disa nga tastierat e kompjuterave nuk i kanë këto shkronja, por vetëm duke i formuar.

Nuk është rasti të hyjmë në hollësira kësodore, sot në festën e Alfabetit, por të kërkojmë rrugëzgjidhje në të mirë të gjuhës, që është “banka” jonë e të gjithëve. Shohim se si lodhen shkollat, mësuesit e dhe nxënësit për të krijuar përformanca edukative atdhetare kushtuar gjuhës, alfabetit, si një evokim i Rilindjes, që dhe mund të kurseheshin në këmbim të disa “orëve” që të nxisin bukurshkrimin, drejtshkrimin, drejtshqiptimin, kulturën e gjuhës, apo rubrika të tilla si “fjala shqipe në vend të fjalëve të huaja”, “gjuha e teksteve shkollore”, “gjuha e medias”, “shqipja e disporës” etj.

Pse jo, duke nisur nga gjuha korrekte e “rrugës”, e tabelave, emërtimeve, reklamave, komunikimi publik qyetar etj. Sa shumë punë për Gjuhën, për të mos pasur pushim në ditën e saj!

© Ndue Dedaj