Krijimtari

Plaku i qumështit - Tregim nga Ilir Levonja

Mamaja mbeti duke u zënë me vëllain e madh. Sipas asaj, si i madhi që është nga ne tre fëmijët, i takon atij të shkojë e të blejë qumësht. Puna është se duhet ngritur herët. Duhet zënë radha. Atij nuk i pëlqen ta prishi gjumin. Motra është e dyta. Ajo as që diskutohet. Në mëndjen tonë motra është një krijesë prej kristali. Nuk diskutohet për asgjë. Përpiqemi ta ruajmë me fanatizëm që të mos i dalë ndonjë fjalë. Kështu nuk mund të ketë fatin e mirë. Unë jam më i vogli. Nëse mamaja do i vërë gishtin motrës, vëllai i madh do bërtasë. Do më shohë edhe mua me inat.  Mirëpo çfarë të them. Në fillim e nisa këtë punë me përtesë. Kurse tani ma ka ënda të ngrihem herët. Sidomos verës. Edhe tani verë është.

-Nuk është mirë kështu. Ti je më i madhi, ndaj nesër do të zgjoj ty, e more vesh?

-Çe ke ngenë ti moj. Nga ajo anë fli se e pe qumështin nga unë, - tha ai me sytë në televizor.  Një film nga Brazili i largët na ka rrëmbyer të gjithëve. Mbrëmja është e nxehtë. Avujt burojnë me krahë gati dhjetë metra. Krahë që dallgëzojnë nën dihamën e bulkthit. Jemi ulur përtokë në verandë, pasi na kënaq fresku i çimentos. Televizorin e kemi vendosur në koridor. Vajza e telenovelës quhet Izaura. Një vajzë e bukur, cila më kujton dikë. Por është skllave në fermë, diku nga Amazona e largët e Brazilit. Babai tha se duhet të jemi të lumtur që jemi të lirë. Që ka mbaruar skllavëria. Që po jetojmë këto kohë të ndritura.

-Të ndritura ore posi. Ngelëm duke u zënë me fëmijët për dy shishet e qumështit dhe kosit. Ditë më ditë ky avaz, menatë. Çohu njëri, çohu tjetri, - tha mamaja.

-Mos i zgjo moj grua kur të dhimbset fëmija, - ia ktheu babai.

-Epo do kavanozin me kos me vete zotrote. Këta gotën e qumështit...

-Ohu, një muhabet di ti, - e ndërpreu babai.

Shitorja ndodhet nja tridhjetë shtëpi më poshtë. Rrethina është e tulatur nën freskun e mëngjesit të herët. Ndihet kurmi i vesës ndërsa i njom nga pak gjethet me pluhur. Zhegu duket sikur ka shkuar me pushime. Në mes kësaj magjie nate, ndihet tek-tuk kërkëllima e shisheve prej qelqi në rrjetën plastike me rombe të vegjël. Edhe e ndonjë rrethinori tjetër, që po vjen nga pas. Unë nxitoj që të jem i pari në radhë tek dera e shitores. Vetëm kështu e kam të garantuar qumështin. Nuk shkon shumë, kur një e nga një vijnë plot të tjerë. Kryesisht burra, gjyshër, gjyshe. Ndonjë grua e re që nuk do të zgjojë burrin nga gjumi. Më pas ndahemi në grupe dy e nga dy, ose tre me një vënd, tregojmë diçka. Të mëdhenjtë, unë vetëm dëgjoj. Për shëmbull se si është e vërteta e një ngjarje nga e shkuara, me atë që përflitet sot ndër njerëzit. Më bën përshtypje se kur flasim për të tjerët, jemi të qetë. Ose një ngjarje, nga e kaluara jo shumë e largët, e tregojmë me qetësi. Këto lloj subjektesh mbyllen me një frazë me keqardhje. E, e hëngri kot Xhafa i shkretë, po rri tani. Për një arkë domate. Pa le e quajtëm edhe armik, sabotator. Pika neve, Xhafës po i bien pantallonat rrugës. Armik Xhafa..., bashkëpunëtor i agjenturave. Ja kështu. Ndërsa kur diskutojnë për një çështje aktuale, gati të zihen. Mirëpo mua më pëlqen t'i dëgjoj. Më e rëndësishmja, është prania e një plaku. Ka flokë të thinjur, mustaqe të thinjura, trup mesatar. Ai nuk kuptohet se kur vjen, por pa qumësht nuk mbetet asnjë ditë. Ne shtyhemi diçka më poshtë. Nën dritën e neonit, buzë rrugës. Të mos na dëgjojnë edhe gratë. Kështu thotë plaku. Pasi sipas burrave, ato janë edhe dobësia e tij. Kësaj radhe objekt i bisedës ishte skllavja Izaura.

-Po edhe këta të televizionit, këto filma me kryqe në qafat e grave na japin...

-Hë, hë, nuk paske sy ti, - tha plaku. -Po pse kryqet shikon ti. Shiko ore mishin që të mbush trupin me gjëmba e të bën purtekë në erë. Mos qeshni ju të tjerët. Se ja kështu, nga këta njerëz shkon dëm nata. E merrni vesh. Po kështu është. Se edhe filmi..., me një fjalë ai që ka bërë filmin këtë ka dashur të thotë. E di mirë unë. Mbaj mend kur e xhironim Izaurën. Duhet të ketë qënë nga 1960 a '70. Kemi qënë ne atje posi. Mos shqyej sytë ti çun. Se baba është i bredhur.

Në fakt, i shqeva sytë. Po ai seç përmendi një emër, të Partisë Komuniste në Brazil, Zhoao Amazona, të cilin e kisha parë në televizor. Foli dhe në gjuhë të huaj. Ai zakonisht fliste shumë bukur në italisht. Fliste dhe gjuhën bullgare. Thoshte se në Itali e çoi mbreti, të studionte shkencat politike. Më vonë e çoi vetë Enveri në Bullgari. Me delagacionin e dimrit. Ikën me tren nga Jugosllavia. Gjithë Sofja kishte dalë në rrugët e zbardhura nga bora. Brohorisnin sofjanët sa u shkri me ngricë dhe borërat, ku ishin e nuk ishin, nga fryma e tyre. Dhe rrugët u bën asfalt i zi, po prej mëndafshi. Plaku tha se me vetë Gjergj Dimitrovin ndau kafshatën e ngjyer në kripë. Atje në stacionin mizëri, kur zbriti Enveri.

-Po mirë me të vërtetë ashtu ka qënë Brazili, skllavëri. Se ata e shikonin burrin nga dhëmbët, nga këmbët. Varur ajo dërrasa në qafë. Si kafshët në tregun e gjës' së gjallë? - e pyeti dikush.

Ai u bë serioz. Kaloi dorën mbi flokët e bardhë. Pa nga kodrat. Diku andej u dukën hiret e para mëngjesore.

-Ashtu, ashtu. I nxirrnin burrat në treg, të lidhur. Jo me litar, me zinxhirë. Edhe gratë. Bile gratë, me çmim më të lartë ishin ato me gjokse të mëdha. Si lopët. Ajo që jep më shumë qumësht, ka dhe çmimin e kripur. Për dy reale e blemë të ëmën e Izaurës. Atë të vërtetën, jo atë të filmit. Se kështu erdhën punët. Ajo mu lut mua për të bijën. Ne, që ta marrësh vesh ti, u përgatitëm mirë në Bullgari. Dhe shkuam të ndanim eksperiencën me popullin mik të Brazilit. Ne ua kemi mësuar telenovelat atyre. Posi, si kujtoni ju. Ngjarjet e filmit bëhen në fshat, mes fushave me kallam sheqeri. Duke lexuar historinë e këtij vëndi, dizenjuam kasollet, odat me shërbyese e plot të tjera. Kostumet. Ç't’iu them baba juve. Mizëri me njerëz, vend i madh. E kafshoje kallamin, plot lëng, sherbet safi. Dhe nuk të shkonte mëndja për bukë gjithë ditën. Po një histori nuk do e harroj, sa të jem. Jam betuar që ta marr me vete në varr. E shoh që ju po më hani të gjallë me sy, por mos mu lusni kot. Nuk ua tregoj. Sipas tij kjo histori kishte të bënte me sekretaren e Zhoao Amazonas. Dhe ishte punë me zarar. Se dilte fjala dhe kushedi, e hante kokës plaku. Po burrat iu përbetuan aq shumë sa ai e harroi premtin.

-Mirë, veç ta dini se po më degdisën në Gjazë, nga ju e kam, - tha dhe sërish pa nga kodrat. E çelta e mëngjesit qe përhapur mbi qytet. -Po futem në temë. Bëra duel me shpatë me Zhoaon. Nuk e dija që ajo ishte e dashura e tij. Do thoni ju po pse u lidh me ty? E drejtë, po gratë kështu janë. Duan të nxjerrin gozhdën me gozhdë. Zhoao gjithmonë i thoshte se donte atë më shumë se gruan që kishte në shtëpi. Një ditë do të ndahej nga gruaja dhe do martohej me të. Por vitet kalonin dhe ajo e kuptoi që ai e gënjente. Ia thashë edhe unë, që burrat kështu veprojnë kudo. Mu dhimbs, sepse orë e çast qante në supin tim. Se si më vinte, rrinim nëpër kasollet ku xhirohej filmi. Me vete kishim garderobat e aktorëve. Sheqer, energji. Ajo ndërroi disa herë veshjet. U veshëm të dy si qëmoti. Si në film. Si ata të pasurit. Unë vendosa edhe një kravatë në formë trëndafili. Ngjyrë blu. Kurse ajo, një kapele të madhe zonjash. Kalëruam nëpër plantacionet e sheqerit. Thashë të guxoj. Një burrë kur nuk guxon nuk merr asgjë. Pastaj grave u pëlqejnë burrat e guximshëm. Ashtu bëra. Dhe kisha të drejtë. Bëmë dashuri në sytë e kuajve. Nën hijen e kallamave të sheqerit. Kështu filloi. Ajo më kërkoi që ta merrja me vete kur të ikja nga Brazili. Pranova. Mirëpo, u tregova mëndjelehtë. Zhoaoja kishte edhe hafije. Më zbuluan. Ai u prek në sedër. Burrat brazilianë janë si ne. Nuk të falin kur shkon me të dashurën e tyre. Për gruan nuk ndihen, se nuk duan që t’u dali nami. Kështu më ftoi në duel. Në të njëjtin vend ku bëra dashuri. Desdemona qante. E kishin lidhur në një hu nga ato që ndëshkonin skllevërit. Po unë e munda. Mbajta majën e shpatës tek zverku i tij dhe ia fala jetën. Dhe burrash vendosëm që të ngelej midis nesh. I kërkova të mos i thoshte Enverit se e dija, që plumbi më priste. Ja kështu djema. Tani po i afrohem të nëntëdhjetave. Kam bredhur shumë botë. Kam mësuar shumë. Dhe a e dini? Ja, ua them unë. Kjo dynja është si puna e lakrorit që bën plaka ime, petë sipër, petë poshtë. Ne jemi lakra me shumicë.

Sakaq erdhi kamioni i qumështit. Të mugtin e shtyu dita e re deri në Brazilin e largët. Nxitova të kryesoja radhën. Kur dola, plaku mbante në gjoks dy shishe me qumësht. Foli sa foli me hamenjtë e kamionit. Pastaj iku trotuarit duke tërhequr zvarrë një palë shapka plastike nga ato që përdorin gratë. I drejtë, i bardhë. Edhe pse gjysmë zbërthyer e i parruar.

©Ilir Levonja

(Nga vëllimi me tregime “Kaubojsi dhe Agjentja”)