Vështrimi që më ndoqi pas - Novelë nga Avdulla Kënaçi

Më në fund e takova bashkatdhetarin Indrit Molla, këtu në Montreal. Emri i tij është i njohur për mua, qysh nga vendlindja. Ai u arratis në një mënyrë të bujshme, shumë vite përpara. Kishte lënë rrobat e tij në anë të lumit dhe prej ditësh po kërkohej nga policia dhe forcat vullnetare. Të gjithëve u shkoi mendja se ai ishte mbytur aksidentalisht, ose kishte bërë vetvrasje. Atë vit kishte mbaruar gjimnazin me rezultate të lakmueshme dhe pritej të vazhdonte shkollën e lartë. Ishte më i shquari i klasës. Do të duheshin muaj, gjersa të merrej vesh se kishte kaluar ilegalisht kufirin me Greqinë e më vonë kishte përfunduar në Kanada. Tani e kam këtu përpara, në një kafe buzë lumit, në periferi të Montrealit. Ka trup mesatar, lëkurë të hollë e të bardhë prej zyrtari, sy të kaltër, të folur të qetë dhe flokë ngjyrë gri, si fije teli të holla, prej alumini. Ende mund të themi se ai është një burrë elegant e simpatik. Në rininë e tij duhet të ketë qenë djalë i pamshëm. E pyeta për kohën e arratisjes. Hezitoi të fliste. E nisi tregimin disi ndryshe. Më rrëfeu për një ish shoqe klase, Gentianën çapkëne, me dy sy si thëngjij të zez, e bukur si një flutur.

- Ne ishim matura më e mirë e atij viti, - kështu e nisi fjalën e tij Indriti - pas tre muajsh do të largoheshim përgjithmonë nga shkolla dhe konvikti ngjitur me të. Shumica do të vazhdonin studimet e larta, por unë nuk kisha shumë shpresë. Nuk i plotësoja kriteret politike, ngaqë në familjen tonë kishim një të burgosur dhe ai ishte pikërisht dajua i madh, vëllai i nënës, i cili kishte refuzuar heqjen e gradave në ushtri. Kurrsesi nuk dëshiroja të mbaronte kjo periudhë e bukur shkolle, e papërsëritshme. Ditët rrokulliseshin me shpejtësi njëra pas tjetrës dhe unë gjithnjë e më shumë mbushesha me trishtim. Po më zhubrosej lëkura e fytyrës, dukesha i plakur para kohe, edhe pse isha tetëmbëdhjetë vjeç, në moshën më të bukur të jetës sime. Do të ndahesha me gjithë shokët dhe shoqet e klasës. Duke menduar fatin tim, thuajse kisha harruar të qeshja. U shmangesha diskutimeve në grup. Kur ndodhesha vetëm dhe përfytyroja shtatorin e ardhshëm, veçuar si dele e zezë, isha gati t’ia plasja të qarit. E doja shumë shkollën, çmendurisht. Gjithsesi nuk i dihej fatit. Në thellësi të shpirtit tim flinte një fije shprese e vakët. Ne, nxënësve më të mirë, por me cene në biografi, na lejonin të vazhdonim shkollat e larta vetëm për matematikë, por mua më pëlqente më tepër arkeologjia. Isha i fiksuar pas saj, lexoja shumë. Doja të dija çfarë thesaresh fshihte nëntoka. Shmangesha qëllimisht nga diskutimet e pafund për shkollën e lartë. Hiqesha sikur nuk isha i interesuar, ngaqë gjoja isha i zënë me punë. Ama, duhet të them se qenë dy palë sy të zez, një vështrim i mprehtë, zhbirilues, të cilit nuk i vidhesha dot. Ishin sytë e bukur të Gentianës, të ndritshëm e të thellë si pus, shoqes sime të bankës. Po cila ishte kjo vajzë bukurane, me lëkurë të lëmuar e tipare të theksuara? Çfarë lidhje kisha unë me të, do të pyesësh ti. Vër veshin e dëgjo: Ajo kishte mbërritur në qytetin tonë aty nga fillimi i vitit të ri mësimor. Babai i saj kishte ardhur prej Tirane, me transferim. Genta binte shumë në sy dhe dallonte nga vajzat e tjera, jo vetëm për sharmin tërheqës, fytyrën rrumbullake, vetullat e gjata e të drejta, flokët të prera shkurt, të buta si mëndafsh, por edhe për veshjet e saj të zgjedhura, me shumë klas, rroba të jashtme, ardhur nga perëndimi. Ardhja e saj turbulloi ujërat tona të ndenjura, si të thuash na prishi monotoninë e mjedisit provincial. Djemtë, pa përjashtim, Genta i sillte vërdallë, si ajo fuga që rrotullohet në sini. Ishte e zgjuar e dinake, si një kunadhe. Të gjithë i afronte, por me asnjerin nuk e trashte muhabetin. Dukej sikur në qytetin tonë nuk kishte lindur ende mashkulli i duhur për formatin e saj. Edhe uniformën shkollore e mbante ndryshe; të puthitur pas trupit dhe asnjëherë përparësja nuk i zbriste poshtë gjurit. Shoqërohej si pa të keq me të gjithë dhe fliste shpenguar me këdo. Binte në sy që larg, ishte ndryshe nga ne, tufa “namusqare”, shumica me origjinë nga fshati.

Rrethanat e sollën që unë të lidhesha ngushtë me Gentën. Pas një jave, pasi ajo kishte nisur shkollën në qytetin tonë jugor, profesori i matematikës, me dy-tre pyetje që i bëri, kuptoi se ajo në këtë lëndë kishte shumë harallëqe, boshllëqe, të mos them ishte fare tapë topi. Dhe profesori i lëshoi bombën, i tha shkoqur se njohuritë e saj në matematikë nuk vlenin as për vitin e dytë të shkollës së mesme. “Ti, më urdhëroi mua profesor Gjata, do ulesh në një bankë me këtë tiranasen dhe do ta ndihmosh të dalë nga ky batak …”. Disa vajza qeshën vuvazi, duke vënë pëllëmbën tek goja, ndërsa shoku im i bankës, më shkeli syrin me djallëzi. Fjalët e profesorit më ranë hapasëz, më kapën gafil. Ndjeva një ngjethësirë nën zhapën e barkut; do ulesha në një bankë me Gentën?! Kuptohet, isha me fat dhe i privilegjuar. Ama, u ndjeva dhe pak fodull e i përkëdhelur në sedër. Nuk u shpëtova dot vështrimeve ziliqare të shokëve të klasës. Profesori, me këtë rast, kishte deklaruar publikisht se unë isha më i miri në matematikë. Nuk ishte pak, sidomos për mua me cen në biografi. Genta, sa mësoi se me kë do të ulej në bankë, më mati me sy nga koka tek këmbët; më hodhi një vështrim hulumtues, ashtu siç dinte të skanonte ajo. U kujtova që këpucët në mëngjes nuk i kisha pastruar mirë, të paktën t’i kisha larë me ujë çezme.

Kishte një kleçkë në këtë mes, një pengesë në lidhje me konsultimet. Unë isha konviktor dhe ajo nxënëse e jashtme. Ku do t’i bënim mësimet? Ajo banonte në një pallat të ri, skalitur me gurë, mbi kodër, dhjetë minuta larg nga konvikti, në këmbë. Më ftoi si pa të keq të shkoja në shtëpinë e saj. Edhe profesori i matematikës ishte pro kësaj zgjidhjeje. Kështu, herë pas here, më jepej rasti të shpëtoja nga “rrethimi konviktor me blloqe betoni”. Pas drekës, nuk pushoja, menjëherë duhet të shkoja tek pallati në kodër. Ishte një apartament i mirëmbajtur e me plot dritë. Genta banonte në katin e tretë. Përgjithësisht aty ishin strehuar familjet e kuadrove më të lartë të rrethit. U njoha me prindërit e saj. E ëma, një grua goxha e shëndetshme e me lëkurë të bardhë e të ndritur, ndërsa të atin nuk e takova kurrë. E kisha parë vetëm në një foto të varur në mur, ushtarak, me grada kapiteni, para sesa ushtria të kinezërohej. Fotografia e tij ishte vendosur poshtë fotos së Ministrit të Brendshëm. Gati sa këpucët e Ministrit nuk shkelnin mbi kapelen ushtarake të babait të saj. M’u drodhën leqet e këmbëve dhe u bëra akull, kur mësova se ai ishte nënkryetar i Degës së Punëve të Brendshme të rrethit. Nuk e dhashë veten, por koka më ziente si zgjua bletësh. E ëma e saj ishte shefe llogarie në Ndërmarrjen Tregtare të qytetit. Dukej e sjellshme, e pastër dhe e edukuar, por nga qëndrimi madhështor e fodull ngjante si një gardiane burgu. Kështu, mund të mendoje se edhe ajo punonte në Degën e Punëve të Brendshme. Pavarësisht nga tulet që i vareshin vende-vende, lëvizte lehtë e lirshëm nëpër shtëpi. Fliste gjithnjë me zë të ulët, sikur kishte frikë se mos e dëgjonin fqinjët dhe i kishte shumë merak lulet me të cilat kishte mbushur ballkonin dhe parvazët e dritareve … Eh, si u rrotulluan kështu ngjarjet! Ne, si familje, ishim në një luftë të heshtur e të gjatë me Degën e Punëve të Brendshme. Për ne nuk ishte Degë, por cfurk me majë të helmatisur. Ku më gjeti mua profesor Gjata për konsultime?! Më futi drejt e në folenë e arrëzave, mendova i mllefosur. Si t’ia bëja? Ku të ankohesha? Kur shkova të shtunën në fshat, ia shkoqita situatën e re në shkollë babait, ia tregova një më një. Ai u mendua ca, pastaj më këshilloi kështu:

- Dëgjo, bir, qëndro terbiet me vajzën, konsideroje sikur ta kesh motër, pavarësisht se bijë e kujt është, ndihmoje. Mos bëj muhabete politike në atë shtëpi dhe dajkon që ke në burg mos e zër në gojë fare. Në fund të fundit ai ka mbiemër tjetër nga yni, megjithëse shtëpia e tyre ka qenë bazë partizane në kohën e Luftës. Quaje sikur nuk ekziston. Me marifet fol për kushërinjtë që kemi komunistë, po ra fjala. Me kujdes, sikur ecën mbi qelqe, jetojmë në kohë të vështira, nuk dimë çfarë sjell e nesërmja…

Nëna, që i kishte dëgjuar të gjitha, por kishte qëndruar e heshtur në qoshen tjetër të dhomës, pranë zjarrit, pa thënë asnjë fjalë, më vuri në duar një palë çorape leshi, të thurura me dorën e vet.

- Po këto? - e pyeta.

- T’i veshësh kur të shkosh për mësime tek ai i Degës, ato çorapet e pambukta, ty gjithmonë të grisen në thembër e nuk i sheh, këto të leshtat rrojnë shumë, - më shkoqiti ajo me atë zërin e saj të ngadaltë e të dhimbsur.

Nuk desha t’ia thyej zemrën e t’i thoshja se nuk do t’i vishja kurrë. Ç’domethënë kjo, çarape leshi, sikur do të ruaja kopetë e deleve në mal?! I mora çorapet e reja, por vath në vesh, duhet të kisha kujdes të mos shkoja me thembra të grisura tek shtëpia e atyre të Degës.

Fillimisht nuk e mora aq seriozisht “këtë mision të ri”, por nuk ishte aq e lehtë; ishte e pamundur t’i futje Gentës në kokë matematikën, kishte alergji prej saj, siç kisha unë për kafen. Më dëgjonte me sy të shqyer, si një obligim ndaj profesor Gjatës, por mendjen e kishte gjetkë. Matematika, ishte i vetmi prioritet i imi ndaj saj. Sa herë që ajo rrëshqiste nga tema, duke çelur biseda të tjera, unë bëja çmos ta ktheja tek numrat, ekuacionet, ushtrimet dhe problemet. Aty unë ndihesha zot dhe më pëlqente ta vija gjithnjë përfund. Ajo bënte çmos të ndryshonte kahje. Ia niste me këngëtarët, aktorët, piktorët, historinë, gjeografinë dhe nuk kishte të pushuar. Kur e tepronte, atëherë unë kujtohesha se profesor Gjata më kishte ngarkuar mua ta ndihmoja e jo ajo të më mësonte mua rrymat e reja në muzikë. Më në fund, kur ajo pa këmbënguljen time për t’ia ngulur me forcë matematikën në tru, e gjeti vetë rrugëdaljen.

- Zgjidhi ushtrimet, - më tha - dhe m’i fol që t’i kopjoj unë vetë. Mos u lodh të m’i futësh budallallëqe në kokë. E pranoj, unë jam xhore, fare dru në këtë lëndë, ama nuk do vras veten. Nuk më pëlqen matematika dhe pikë.

Me një zell dhe durim të paparë, i shkroi të gjitha ushtrimet dhe problemet në rripa letrash, në copa kartoni si nuska, fletë të mëdha e të vogla sa thoi, ashtu si i kisha zgjidhur unë. Kishte një kujtesë figurative fenomenale, e dinte me saktësi, e mbante mend ku kishte hedhur çdo ushtrim dhe ku e kishte fshehur. Pa e diktuar askush, sa vinte provimi, ato që i duheshin, i nxirrte me marifet nga xhepi, apo vendet “sekrete” dhe i hidhte në fletë të pastër. Me mendjen time, unë e quaja magjistare, apo xhonglere, sepse kurrë nuk e kishin kapur me kopje. Kur profesor Gjata korrigjonte fletën e provimit të saj, habitej si ajo kishte përparuar aq shumë. E ngrinte në dërrasë të zezë për ta provuar, por ne ishim marrë vesh së bashku, qysh më parë. Ajo kthente me stil kokën drejt meje dhe unë ia tregoja duke folur me shenja, si shurdhmemecët. Kishte një cilësi tjetër, e kuptonte fjalën apo numrat, pa nxjerrë zë, pa i shoqëruar unë me tinguj, vetëm duke hapur gojën. Gjithë klasa e shihte ashiqare mekanizmin e “suksesit” të saj, por profesor Gjata, ngaqë nuk shikonte mirë nga sytë, ishte i kënaqur me “rezultatet” e saj dhe asnjëherë nuk harronte të më lavdëronte mua për ndihmesën që i kisha dhënë. E tregonte vazhdimisht si shembull suksesi, madje edhe në klasat e tjera. Dhe mua më duhej të ulja kryet, sigurisht jo nga modestia, por nga turpi. Edhe prindërit e saj ishin mirënjohës ndaj meje; nuk kishin faj, as ata nuk e dinin “çelësin” e progresit të bijës së tyre. Pas çdo vizite, e ëma e saj nuk harronte të më jepte katër pako me kafe për mamanë në fshat. Nëse e mban mend, atëherë, kafja ishte me racion për çdo familje. Duke hyrë e dalë shpesh tek pallati në kodër, isha bërë si djalë shtëpie. Me Gentën ishim lidhur fort dhe merreshim vesh pa folur, gati me shenja. Ama, edhe vetë kisha ndryshuar, përpiqesha të dukesha i edukuar, i krihja baluket me kujdes, zgjidhja fjalët në biseda, nuk haja hudhëra ose qepë dhe shpesh mbaja “logo” si personazhet e romaneve që lexoja. Nuk harroja që çdo mbrëmje, para se të flija, t’i shtrija pantallonat nën dyshek, për t’i veshur të nesërmen gjasme të hekurosura.

Të huajt ose jabanxhijtë, siç i quanin atëherë në qytetin tonë jugor të transferuarit, nuk shkriheshin aq lehtë me mjedisin tonë provincial. Qëndronin si vaji i ullirit në ujë. Jabanxhinj, sesi më ngjante ashtu kjo fjalë e huaj, turqisht, të cilën e përsërisnin vazhdimisht në biseda qytetarët e vjetër. Më dukej si një gërvimë teneqeje. Ashtu edhe me Gentën, edhe pse kishte katër muaj midis nesh, nëpër kuvendime, ajo konsiderohej gjithnjë “si një jabanxhie tiranase”, ndërsa unë, që e njihja nga afër dhe i shkoja në shtëpi për konsultime, i flisja gjithnjë me emër të shkurtuar dhe kjo asaj i pëlqente shumë. Nganjëherë i shqiptoja vetëm shkronjën e parë të emrit, G.

Qëlloi që aty nga fundi i janarit, një natë të ftohtë, ra borë e madhe, dy pëllëmbë. Qyteti u zbardh dhe bora zbriti gjer poshtë në lumë, duke theksuar gjurmët e gjarpërimit të tij të murrmë, përmes asaj bardhësie të pafund. Edhe pse të papërgatitur për një klimë të tillë, gjatë mëngjesit, ne, nxënësit e maturës, u lumturuam. U përfshimë në një betejë me topa bore midis njëri-tjetrit, nga klasa në klasë. Mbaj mend që kishte shumë mllef, kishte shumë akumulim të një energjie negative midis nesh. Dukej sikur bora ra për të shkarkuar vrerin dhe urrejtjen që na ziente përbrenda. Edhe Genta u përzie me turmën, në fushëbetejë. Si më humbi ashtu nga sytë?! E merrja me mend se do ta sulmonin si djemtë, ashtu edhe vajzat. E dija se e kishin zili për krenarinë e saj dhe sqimën në veshje. Do të “hakmerreshin” duke e sulmuar me topa bore për bukurinë dhe tangërllëkun që demonstronte. Dhe nuk isha i gabuar, ja ku e diktova. Vura re se si topat e borës i vërshonin nga të gjitha drejtimet. U përpoq të rrëshqiste, të shpëtonte “nga rrethimi”. Iku me vrap dhe u fsheh pas godinës së palestrës, por edhe aty e diktoi lukunia e çunave çapkënë. Një nxënës truphedhur nga Tepelena, një shalëgjatë si lejlek, e arriti dhe e vuri poshtë duke i futur me forcë në kurriz e nën gushë, qirinj akulli. Ajo thirri emrin tim për ndihmë. Vrapova andej nga vinte zëri. Kisha tre topa bore në duar. I ngjesha e i shtrydha me tërë fuqinë, sa ata nxorën ujë. Isha rritur në borë, aty në male dhe dija si të përleshesha me topa bore. I sëllova tepelenasit me “predhën” e parë. I ra mbi peliçen ushtarake kineze, i gjuajta me të dytin, i ra në shpatull, por ai nuk deshi t’ia dijë. Vazhdonte t’i ndryste copa akulli në gushë dhe rreth qafës. I vërtita me sa forcë që pata topin e tretë. Ai e kapi mbi vetull. E godita keq, i rrodhi gjak. Atëherë e lëshoi nga “kthetrat” mikeshën time. Ia krisi ulërimës dhe tha me urrejtje, duke u larguar me bisht në shalë: “Më verbove qën, me gurë më qëllove?!”. Nga ana tjetër m’u lut Genta duke u dridhur nga të ftohtit:

- Shpejt, më ndihmo, i poshtri, më ngjeshi copa akulli në mish, m’i hiq sa më shpejt, po më këcëllasin dhëmbët nga të ftohtit.

Dhe dridhej e tëra. I zhyta duart në shpatulla, por nuk diktova asnjë copë akulli.

- Përpara, jo mbrapa, - më tha duke zbërthyer dy kumbitë e sipërme të bluzës. U stepa për disa sekonda. Si mund të futja duart në një trup vajze?! Pastaj mora guxim, në fund të fundit vetë m’u lut. Zhyta dorën e djathtë gjer thellë. Nxora ca copa akulli të cilat i kishin qëndruar rreth rripit të mezit, mbi kërthizë.

- Vazhdo, vazhdo, ka ende, Indrit, më hyri tartakuti - më përgjërohej ajo. Dhe mua më pëlqente të vazhdoja të rrotulloja duart edhe pse atje nuk gjeja më copa bore apo akulli. Disa herë m’u fërkuan duart pas sutienave. M’u kujtuan fjalët e babait: “Sillu sikur ta kesh një motër!” dhe tërhoqa duart si nga një zjarr i përvëluar. Ajo ngriti sytë e zez si pus dhe më pa drejt e në buzë. Nuk di, buzët e mia, apo të sajat digjnin më shumë, por pashë se ato të sajat dukeshin si shegë e çarë nga shëndeti i tepërt.

- Shkojmë në shtëpinë time të thahemi, - tha ajo me një zë si pëshpërimë rrëkeje nën borë.

- Nuk mundem, - thashë unë si miza në qyp, edhe pse propozimi i saj më joshi aq tepër - do përsëris mësimin e historisë, kam radhën për t’u ngritur.

Kështu, pas luftës me topa bore, unë isha afruar e miqësuar më shumë se zakonisht me të. Mezi prisja të nesërmen për ta parë rishtazi, të ndieja parfumin e saj aq joshës. Ishte hera e parë që vura brisk në faqe edhe pse nuk kisha shumë qime. Rruhesha çdo mëngjes dhe nuk e kurseja kolonjën, aq sa një ditë ajo më tha se nuk e duronte dot atë erë tharëtire. Më solli një tjetër lloj dizinfektanti pas rrojes, të blerë në dyqanin e valutës, ndoshta nga ai lloj që përdorte edhe babai i saj. Në bankë, unë isha i ulur nga ana e dritares dhe shpesh lëvizja kanatën, duke e hapur e mbyllur, për ta parë më shquar figurën e saj, të reflektuar në xham, për të parë më me nge sytë e saj pis të zez. E kundroja rehat-rehat, ndërsa ajo shkruante, ose lexonte. Kishte nisur të më pëlqente jashtëzakonisht shumë. Mezi prisja të gdhinte mëngjesi i ditës së re. Kur mungonte në ndonjë orë mësimi, për një arsye apo tjetër, bëhesha nervoz dhe nuk di nga më vinte gjithë ajo dhimbje koke. Shpesh ajo sillte në shkollë stafidhe rrushi të thata që nuk gjëndeshin në treg, gjysmat e të cilave m’i jepte mua. Përpiqej të më mbushte mendjen që edhe unë të vazhdoja studimet e larta për shkencat politike me qëllim që të ishim së bashku në Universitet, por unë i thosha se vetëm arkeologjia më pëlqente, edhe pse dyshoja se për mua nuk do të kishte shkollë të lartë.

Ishte pranvera më e bukur e jetës sime. Kudo rrinim së bashku, në pushimin e gjatë, në mbrëmjet e vallëzimit, në kinema, në shfaqjet artistike e kudo. Kur Gentës ia vinin në dukje këtë, ajo me shaka u përgjigjej se unë isha vëllai i saj i vetëm. Herë-herë, vërtetë unë e doja si motër, por kishte raste kur përfshihesha nga një zjarr i brendshëm dhe doja ta shtërngoja fort në gji, por më ndalte zëri i rreptë i babait: “Konsideroje si motër, ki kujdes kur mbetesh vetëm me të në shtëpi, mund të ketë diku ndonjë përgjues…”. Babain e kisha idhull dhe i besoja llogjikës dhe përvojës së tij.

Erdhën provimet e maturës dhe unë i shpeshova vizitat tek shtëpia e saj. Gati shkoja përditë. Kishin mbetur njëzetë e katër orë përpara provimit të matematikës. Profesor Gjata më kishte rekomanduar tre tipa ushtrimesh që mund të binin në provim. Genta propozoi që ata t’ia shkruaja në llërët e duarve të saj. Do të mbante një bluzë me mëngë të gjera dhe mund t’i kopjonte me marifet në kohën e provimit. Ishim pikërisht në shtëpinë e saj për konsultimet e fundit. U mbështet mbi një pufkë dhe unë po ia shkruaja me stilolaps ushtrimet e zgjidhura, në llërë, drejt e në lëkurë. Isha i detyruar të përkulesha mbi të dhe ta prekja në mish. Këmbët i kishte ngritur sipër, mbi divan. Fustani i kishte rrëshqitur pak mbi gju dhe i dukeshin një palë kofshë të bardha e të bëshme, me lëkurë të feksur si fildish. Duke diktuar vështrimin tim ngulmues, u emocionua dhe fytyra iu bë si paparunë e kuqe. Edhe unë e ndjeva të skuqurit në fytyrën time. Një zjarrllëk i brendshëm më pushtoi të tërin, por vetëm për disa sekonda, sepse kujtova aparatet e përgjimit që mund të ishin vendosur në muret e shtëpisë dhe u bëra akull. Nuk ishte e thënë t’i gëzonim ato çaste të paharruara në intimitet, sepse pas veshit tim buçiti një klithmë e egër: “Çfarë po m’i bën ashtu vajzës, mor i deklasuar?!”. Genta brofi në këmbë dhe i doli së ëmës përpara. Gati iu përplas në fytyrë.

- Çfarë kujton se po bëjmë? Po kopjoj ushtrimet e matematikës, - i bërtiti me zëmërim dhe i zgjati krahun e zbuluar, pastaj shtoi - ky “i deklasuari” është më i mirë se të gjithë ju së bashku, monstra… I kërkoni ndihmë për vajzën, e ftoni tjetrin në shtëpi dhe për një thërrime dyshim, po e shani sa s’thuhet, njerëz me dy fytyra!

- Të paska bërë për vete, moj korbë, po mban anën e tij dhe po më hakërrehesh mua si grifshë! Në vend që të të mësonte matematikën, po të mëson si të kopjosh. Të ka futur shejtanin në bark, - iu kthye ajo së bijës. Këtu nuk m’u durua. M’u ndez gjaku i malësorit dhe sytë më lëshuan xixa. Ngrita edhe unë zërin:

- E ke gabim shoqe, çdo berr varet për këmbë të veta. Nga u bëra unë i deklasuar, biri i një fshatari të thjeshtë e të varfër?! Kush ua jep juve atë të drejtë për të më futur tek të deklasuarit? Kush jeni ju që bëni edhe diellin, edhe breshërin?! - dola pa pritur përgjigje, përplasa derën dhe për herë të fundit, thashë:

- Mos ua pafsha bojën!

Nënë e bijë vazhdonin kacafytjen brenda mureve të apartamentit me gurë të skalitur. Zërat e tyre të acaruar po më ndiqnin nëpër shkallë. Emri im ishte bërë mollë sherri. Më erdhi keq për Gentën. Ajo më doli me guxim në mbrojtje duke sakrifikuar nga vetja. Ajo ishte fare ndryshe nga ata dhe pa asnjë lloj faji.

Sa dola në ajër të pastër, u pendova për çfarë debatova, isha ngutur. Po sikur ajo shtëpi të kishte vërtetë përgjues? Gjithë sherrin do ta dëgjonte edhe i ati dhe nuk kishte për ta falur të bijën, po as mua. Me këtë skandal i kisha shkelmuar edhe ato pak shpresa për shkollën e lartë. E kisha gjizosur me Degën, i isha kundërvënë. Gentën jo vetëm që nuk e urreva, por e desha edhe më shumë. Ajo më doli në krah kur s’e prisja, sakrifikoi nga vetja. Si i shau ashtu për të më mbrojtur mua?! E admirova për guximin. Mezi duroja gjersa t'ia shihja përsëri sytë e zez. Të nesërmen më gjeti vetë. Sytë i ishin të mufatur dhe poshtë tyre i kishin hedhur një rreth të zi. Më tha se e ëma i kishte raportuar gjithçka të atit. Nënkryetari i Degës e kishte rrahur atë pa mëshirë, me rripin e pantallonave ushtarake. Ia kishte nxirë trupin. Kur mbetëm vetëm në klasë ngriti pak bluzën në ije dhe unë vura re ca vulanga të errëta, mavi. U përkula dhe e putha në ije si për t’i hequr dhimbjet. U rrënqeth, por nuk kundërshtoi. Buzëqeshi dhe më shtërngoi dorën me gishtërinjtë e saj delikatë.

- Ti, Genta, nuk ke asnjë faj, - i thashë - do të ndihmoj unë në provimin shtetëror të matematikës, edhe sikur të rrezikoj për vete. Kaq gjë kam në dorë.

Dhe e mbajta fjalën. I qëndrova pranë dhe i dhashë kopje, duke luajtur keq me fatin tim. Ajo u vlerësua me dhjetë, sikundër edhe unë. Nuk dinte sesi të më falënderonte. Sytë e zez nuk m’i ndante për asnjë çast, ata më ndiqnin kudo.

Ramë dakord që në mbrëmjen e maturës do të qëndronim pranë e pranë, së bashku. E besova se plagët e thella në kurriz nuk i ishin shëruar, sepse gjatë vallëzimit më tha të mos e shtërngoja fort dhe dorën e djathtë ta vendosja lehtë mbi shpatulla. Sa të pashpirt, mendova, këta torturojnë edhe pjellën e vet e jo më ne, “të deklasuarve”. Mjerë kush bie në duar të tyre!

Me marrëveshje të heshtur, vetëm duke komunikuar me shenja, ikëm të parët nga mbrëmja. Përnjëherë na përpiu gjysmë errësira dhe në ajër të pastër u ndjemë të lirë. U kapëm përdore dhe u fshehëm në korien me akacie, në pllajën afër shkollës. Ishte natë qeshori me hënë dhe këngë bulkthash. Lulet e akacieve na mbështollën me aromën e tyre që ua kalonte tërë parfumeve që kisha ndjerë në jetën time. Kisha lexuar se prej luleve të akacieve prodhohej mjalti me aromën e tyre. Përballë kishim mencën e konviktit ku vazhdonte festa e maturës sonë. Mbaj mend se nga altoparlanti buçiste një këngë e Vaçe Zelës “Dua të vallëzoj/Dhe botën ta lajmëroj…”. Melodia dëgjohej gjer në pyllishten me drurë dekorativë ku ishim fshehur ne. Mbetëm për minuta të tëra të përqafuar. Nuk kishte më asnjë barrierë midis nesh, sidomos duke menduar se shkolla e mesme kishte mbaruar. Nuk do të kishte më as konsultime dhe as mësime duke qëndruar në të njëjtën bankë. Mendonim se kishim kaluar në një fazë tjetër të jetës dhe ishim të lirë të bënim çfarëdo që na pëlqente. Guxova; e mbulova me të puthura dhe përkëdhelje të pafund. I zbërtheva bluzën dhe ajo nuk kundërshtoi. Ndieva aromën e këndshme të gjinjve të saj si dy ftonj të vjeshtës së vonë. E putha me zjarr, herë tek njeri e herë tek tjetri gji. Isha si i dehur nga dashuria që përjetoja ndaj saj. “Të dua shumë Genta, më shumë nga çfarë ti mendon…”, i pëshpërita afër veshit. “Edhe unë ty, labi i keq, i deklasuar”, ma ktheu ajo me të qeshur. I putha me zjarr buzët, sytë, gushën, qafën, centimetër pas centimetri dhe nuk kisha të ngopur. Dashuria jo vetëm më kishte pushtuar të tërin, por më kishte marrosur, më saktë më kishte hequr tepelekun e kokës.

- Më kafsho fort, - u lut ajo si në jerm pas disa çastesh.

- Kam frikë se do të le shenjë, - iu përgjigja unë dhe zgjodha vendin poshtë gjinjve, aty ku e kafshuara mund të mos diktohej.

- Jam e tëra jotja, mund të bësh çfarë të duash me trupin tim, - tha ajo e vendosur për të mos bërë asnjë lloj rezistence.

Papritur diçka lëvizi midis shkurreve. Ajo u tremb e u hodh përpjetë sikur ta kishte pickuar gjarpëri. Mbuloi gjinjtë me duar dhe u struk në gjoksin tim. Unë ktheva kryet andej nga erdhi zhurma, mbajta vesh dhe e kuptova se ishte një brejtës nate, por nuk e diktoja dot ku ishte strukur, ndoshta ishte një lepur që përtypte bar. Ata kullosin në shumicën e herëve natën, sidomos kur ka hënë.

- Mos u tremb e dashur kur je me mua. Ti e di që unë jam fshatar dhe nuk gaboj, jam i rritur me zhurmat e natës, - i thashë për ta qetësuar. Ajo mbërtheu bluzën dhe më tha se së afërmi, më saktë të dielën e parë të gushtit, prindërit kishin një dasmë në Përmet dhe ajo do të mbetej vetëm në shtëpi. Do më priste të flija së bashku me të, në dhomën e saj të gjumit. Nuk fola edhe pse këtë gjë e dëshiroja më shumë se çdo gjë tjetër në botë. Kisha një parandjenjë se ky mund të ishte takimi ynë i fundit. Ne ishim shtresa klasore të kundërta.  Rastësia na bashkoi dhe dashuria në kushtet e luftës së klasave mund të na shkatërronte përfundimisht, sidomos mua. Këtë e dinim të dy, por nuk na pëlqente ta besonim. U besonim më shumë ëndërrave tona rinore.

- Nuk mund të vij, mund të shkoj në Vlorë tek ca kushërinj për plazh, - iu përgjegja pa ia treguar arsyen e vërtetë. Në Vlorë mund të vija vërtetë. Ajo u prek thellë në shpirt dhe qau me ngashërime. Nën dritën e hënës i shihja supet si i ngriheshin e i uleshin, shoqëruar me dihatje të njëpasnjëshme. Genta ishte më e brishtë e delikate nga çfarë dukej në pamjen e parë. Unë e përqafova përsëri, e futa në gjirin tim si një zog të trembur dhe ajo u qetësua. Mori frymë thellë dhe me një zë të mekur, më tha:

- Do të tregoj një sekret, por betohu se nuk do t’ia thuash askujt, - m’u lut. Iu betova për kokën e babait. Ajo ishte beja më speciale dhe më e rëndë që mund të bëja.

- Të kanë planifikuar për t’u bërë bashkëpunëtor Sigurimi. E dëgjova fshehurazi babanë që po i thoshte nënës, kur ishin vetëm, në dhomën e gjumit. Më nxiti emri yt të përgjoja. Indrit përmendej herë pas here në bisedë. Vura veshin tek vrima e çelësit, një veprim që nuk e kisha bërë kurrë në jetën time. U detyrova, ishte për emrin dhe hatrin tënd. Kisha frikë mos kurdisnin diçka të keqe kundër teje.

- Mos, - i thashë duke u dridhur - është gjëja që urrej më shumë. Vetëm kjo të mos më ndodhë. Spiun?! Nuk më detyrojnë dot.

- I kanë menduar të gjitha. Propozimin do të ta bëjë profesor Gjata.

- Po ai nuk është i Degës.

- Është bashkëpunëtor i vjetër i Sigurimit, rezident. Me atë komunikon babai.

- Dreq, o punë, sa të djallëzuar, pse nuk thua që profesori ma paska vënë syrin me kohë. Madje, ky duhet të jetë rezultat i rekomandimit të tij. Qenka edhe më lart se bashkëpunëtor, rezident. Sa çudira paska kjo botë!

- Do të jetë kushti i vetëm që ty do të vënë në këmbim të shkollës së lartë, për degën që ti kërkon. Të lutem zemër, harroje se të kam thënë unë, boll dru kam ngrënë për hatrin tënd, - m’u lut me lot në sy, e mira Genta zemërbardhë me sy të zez.

U bëra akull i tëri, në çfarë kurthi djallëzor më kishin futur dhe unë nuk kuptoja asgjë. Më rruat që isha më i miri në matematikë. Për ca momente u bëra si i çakërdisur e i ndërkryer… Ndërkohë menca ishte shurdhuar. Po vinte mesnata. Gjithçka kishte rënë në qetësi. Shokët e shoqet tona ishin larguar nga mbrëmja, por ne nuk i kishim ndjerë. Si na fluturuan ashtu ato orë?! Nga hutimi, kur u ndamë me mikeshën time të bukur, harrova ta puth, por ajo m’u hodh vetë në qafë dhe që nga ajo mesnatë qershori, me yje dhe hënë, me erën e luleve të akacieve nëpër këmbë, për vite të tëra nuk e pashë më. Por sytë e zez të saj të bukur, si thëngjij të zez, nuk i harrova kurrë. Vështrimi i saj më ndiqte kudo, ngado që shkoja.

Të nesërmen mbasdite, kur rrezet e diellit rrëshqisnin në korie përmes bedenave të Kalasë shekullore, shkova tek drurët e lulëzuar të akacieve. E gjeta me sy mbyllur vendin ku kishim qëndruar për orë të tëra dhe kishim shijuar puthjen e parë. Bari jeshil në lëngëzim, i palosur përtokë kishte filluar të ngrinte krye e të drejtonte kurmin, ashtu siç kishte qenë para takimit tonë. Me duar të dridhura këputa një lule akacie dhe e palosa midis fletëve të novelës “Lulet e mollës” të Xhon Gollsuorthit. Ishte libri që më pëlqente aq shumë në ato vite. Nuk më besohej se një natë më parë unë kisha qenë aty me Gentën, vetë i dytë, por e ndieja se ajo ishte aty përsëri, së bashku me mua. Ishin sytë e saj që më vështronin përmes ajrit të kulluar pranveror.

***

Indrit Mollën, nëpunësin e emigracionit, këtu në Kanada, nuk e ndërpreva për asnjë çast. E dëgjova deri në fund, pa i bërë asnjë ndërhyrje. Tregimi i tij më la pa frymë. Një sirenë anije lumore që transportonte lëndë ndërtimi, na zgjoi të dyve nga ëndërrimet dhe na kujtoi se ku ndodheshim. Era e freskët e flladit që vinte nga sipërfaqja e ujërave blu, na përshkoi lëkurën e duarve dhe fytyrën. U kujtova t’i bëja pyetjen se përse unë e kisha propozuar atë takim:

- Po si u arratise nga Shqipëria, zoti Indrit?

- Urrejtja, frika se mos Dega më fuste në morsën e saj dhe më bënte spiun, më nxiti idenë e arratisjes dhe më ndezi dëshirën për t’u larguar një orë e më parë nga Shqipëria, edhe pse Gentën e doja marrëzisht. Unë nuk mund të përfundoja në martesë, pavarësisht nga dëshirat e të dyve. Këtë e kisha të qartë si buka që hamë. Ishim të pozicionuar në kampe të kundërt, ose më saktë kështu donte shteti të ishim, në dy klasa të ndryshme. Kjo dashuri mund të sillte vetëm vuajtje dhe shkatërrim. Spiun i qeverisë, krenaria ime, karakteri im nuk e honepste dot këtë lloj shërbimi edhe pse thuhej se bëhej në emër të Atdheut. E urrej për vdekje këtë lloj sjellje hipokrite, tradhëti në mirëbesim. Nuk kisha rrugë tjetër veç arratisjes, por kufirin nuk e njihja fare dhe nuk e dija sesi funksiononte. U kujtova se kisha në fshat një kushëri të parë, nga ana e babait, Fatjonin, tre vjet më i madh se unë, i cili sa kishte mbaruar shërbimin ushtarak në kufi. E mbaja si model guximi dhe trimërie. Kishte trup muskuloz, shpatulla të gjera dhe sy gështenjë. Vështrimi i tij rrëzëllitës i hidhte përtokë vajzat e fshatit. Nuk kam njohur djalë më kokëngjeshur se sa ai. Kërkova ta takoj. Përballë fshatit kemi një bregore nga ku kontrollohen të gjitha kryqëzimet e rrugëve. E lamë aty takimin. Ia tregova gjithë historinë time me Gentën. Pasi u mendua ca, më tha i menduar:

- Paske rënë brenda me këmbët e tua, o derëzi, je futur në folenë e arrzave.

- Ty të kam si vëlla, - iu përgjërova - më ke dalë krah tërë jetën, që fëmijë. Më ndihmo të dal nga ky gjiriz. Dua të arratisem.

- Je në terezi?! Do na marrësh në qafë të tërëve si fis. Hiq dorë nga vajza dhe mos prano të firmosësh deklaratën e bashkëpunimit. Ja, unë pa shkollë të lartë jam, çfarë më gjeti? Rojtar pyjesh, nuk është ndonjë punë e rëndë, ama marr një rrogë shumë herë më të lartë se në kooperativë.

- Me ndihmën tënde apo pa atë, unë do të çaj ferrën, të jesh i sigurt. Pse nuk vjen të ikim së bashku?!

- Jo, unë po qe për të ikur, ia kisha mbathur nga shërbimi ushtarak në kufi, pse duhet të arratisem tani?! Po të jap edhe një këshillë; këtë që më the mua, as rrapit në mes të fshatit mos ia trego. Muret kanë veshë. Është i rëndë burgu, nuk e duron dot ti, bythë pambuk. Hajt, natën e mirë! Do flasim përsëri.

Shtrydha trutë fort dhe mendova për një rrugë tjetër. Isha i bindur se Fatjoni nuk kishte për të më shitur. U hoqa sikur do shkoja për të mbledhur çaj në brezin kufitar dhe pyeta dy fshatarë të tjerë që merreshin me këtë punë. Më thanë se duhet të merrja lejë kufitare të përkohshme nga Dega e Brendshme. Punë që nuk bëhej. Ata dinin gjithçka për mua. Nënkryetari, sa të shihte emrin tim, do të mendonte se më kishte në pëllëmbë. Hoqa dorë nga ky variant. Pa kaluar as dy javë, tamam kur nuk e prisja, më kërkoi me urgjencë Fatjoni. Kishte një sy të nxirë dhe një dhëmb të thyer. E kishin kapur duke bërë kontrabandë me lëndë drusore nga të pyllit që ruante. Policia e kishte shtruar në dru për të treguar bashkëpunëtorët, por ai nuk dha asnjë emër, megjithse e kishin masakruar.

- E vendosa, do arratisemi të dy, por prit sa të më shërohen këto të nxirat dhe të ndreq dhëmbin e thyer. E kam një ide sesi do ta organizojmë arratisjen, nga kufiri jugor në Sarandë.

E përqafova plot dashuri, sikur të kishim një vit pa u takuar. Fluturova nga gëzimi. Ai ishte si një vëlla i besuar për mua. Zoti është i madh, mendova. Ja ku e dha Fatjoni edhe një provë tjetër besnikërie e lidhje gjaku. Është trim, mendova, duroi torturat dhe nuk i tregoi bashkëpunëtorët e kontabandës, megjithse hëngri tërë atë dru në polici. Të nesërmen, dorazi, nga Genta, nëpërmjet një shoqeje gjimnazi, më erdhi një letër e shkurtër me një shkrim të imtë: “Deri të shtunën mbasdite në bibliotekën e qytetit të presin për të dorëzuar romanin e Xhek Londonit “Thundra e hekurt”. Duhet ta dorëzosh patjetër sepse i ke kaluar shumë afatet dhe je bërë problem, Genta”. Unë nuk kisha marrë asnjë libër në shtëpi, atë roman e kishim lexuar së bashku me Gentën, por ai ishte një kod për të më kujtuar mua se ajo të shtunën më priste në bibliotekë. U kujtova për dasmën në Përmet ku ajo për hatrin tim do të hiqej e sëmurë dhe nuk do të shkonte me prindërit. Do të më priste mua në shtëpi. Si të bëja?! Kisha afat edhe disa ditë derisa të vendosja. Keq të shkoja, keq të mos shkoja. Atë natë nuk mbylla sy. Mbaja shtërnguar fort letrën në grusht. Herë-herë vendosja të shkoja, pastaj mendohesha thellë dhe i pëshpërisja ndërgjegjes sime se duhet të përgatitesha për arratisjen, nuk duhet të devijoja për asgjë në botë nga ky vendim, qoftë edhe për Gentën. Më duhej liria e munguar. Isha me fat që im kushëri ishte pajtuar me mua. Cili qe ai polic që e kishte shembur në dru? Ai duhej dekoruar, i duhej puthur dora që mbante shkopin “për t’u thyer brinjët kontrabandistëve”. Vetëm poshtërimi që iu bë nga ish kolegët, ia ktheu mendjen Fatjonit. Isha me fat.

***  

Gjithë planin e arratisjes ia besova kushëririt. Ishte e diel, u çuam me yllin e mëngjezit. Morëm nga një palë tesha rezervë, ushqime dhe nga një pagur alumini me ujë. Atë ditë festohej përvjetori i një batalioni partizan. Pritej një nga udhëheqësit më të dëgjuar komunistë dhe gjithë vëmendja shtetërore ishte përqendruar në sigurimin dhe garancinë e kësaj feste. Pa rënë në sy, shkuam në anë të lumit Drino dhe buzë tij lamë një palë këpucë të miat dhe tesha. Gjasme isha mbytur në lumë dhe aty duhet të më kërkonin. Dikush do t’i gjente ato rroba dhe me siguri pas festës policia do merrej me ngjarjen. Kështu për ca ditë nuk do të dyshonin që ishim arratisur dhe familjes nuk do t’i binin në qafë derisa të merrej vesh e vërteta.

Dolëm në xhade, ndaluam një kamion qymyri i cili kthehej nga Memaliaj dhe shkonte drejt Sarandës. Shoferi qëlloi një burrë i dashur e fjalëpaktë. Gjatë rrugës u miqësuam me të, por nuk i treguam emrat tanë të vërtetë. Në mbasdite u gjendëm në Butrint. Sa më shumë largohesha nga qyteti im, nga korija me akacie, nga Genta, aq më shumë ndjeja në shpirt një lloj angështie dhe boshllëku. Në çantën e shpinës kisha edhe librin “Lulet e mollës”. Si e braktisa kështu Gentën?! Madje nuk i shkova as në bibliotekë e as në shtëpi. Të mos ishte prezenca e shoferit të kamionit dhe Fatjoni, isha gati të shpërtheja në lot, sidomos kur kaluam qytetin dhe nga larg dallova shtëpinë ku ajo banonte, pallatin me gurë të skalitur.

Në vaun e Butrintit na u desh të prisnim ca, derisa të mbushej lundra me njerëz, koperativistë, mekanikë, gra, fëmijë, qerre dhe mallra, madje edhe një kultivator misri i markës kineze. Së bashku me shumë fshatarë të zonës i hipëm atij lloj mjeti gjysmë primitiv që quhej lundër, i cili tërhiqej me një kavo çeliku përmes një elektromotori që rënkonte herë pas here si me ankesë e dëshpërim. Matanë mezokanalit që lidhte detin me liqenin e Butrintit kontrollonte letër-njoftimet një polic i shkurtër e trupimtë. Fatjoni i tha diçka në vesh dhe ai na lejoi të kalojmë. Copa-copa, dëgjova ca fjalë si nuse, Vrinë, fejesë…

Ecëm në këmbë. Nga të dy anët e rrugës arat ishin mbjellë me misër. Sa kaluam kthesën, pa na vënë re njeri tjetër, u kthyem djathtas. Ecëm rreth një kilometër në drejtim të kufirit, pastaj u fshehëm në një kullusmë, në anë të një are të mbjellë me fasule. Aty do të prisnim natën.  Hëngrëm bukë, djathë, domate dhe pimë me kursim nga pak ujë prej pagureve tona. Mezi i kapërceja kafshatat, por Fatjoni më cyti të haja me zor se kishim rrugë të gjatë për të bërë. Pastaj ai hapi çantën e tij dhe nga fundi i saj nxori py pincat që do të shërbenin për të prerë telat e klonit. Nën dritën e zbehtë të yjeve më tregoi si mbahej pinca, si kapej teli dhe me çfarë shpejtësie duhej shpërthyer kloni. Pritëm sa erdhi mesnata, pastaj u afruam si hajdutë të shkathët tek kloni i famshëm. Unë e shikoja për herë të parë atë lloj prite apo pengese. Qëndruam në heshtje, gati njësh me dheun, gjersa kaloi patrulla e radhës.  Ishim fshehur mirë dhe thuajse as frymë nuk merrnim. Fatjoni llogariti sa kohë i duhej patrullës të mbërrinte në postë. Ishte natë gushti pa hënë, natë e ngrohtë dasmash. Tutje në horizont çanin qiellin dritat e anijeve e trageteve që kalonin përmes kanalit të Korfuzit. Befas u ndez prozhektori i postës për kontrollin rutinë të kufirit. Kishte dritë të fuqishme dhe natën e bënte ditë. Prozhektori rrotullohej nga të gjitha drejtimet. Me t’u afruar mbi ne, bëheshim njësh me tokën, barkas. Sa kalonte nga zona jonë kollona e ndriçuar, ngriheshim në këmbë dhe ia ndiznim vrapit. Kishte vlerë çdo sekondë. Po i kalonim aq pranë rrezikut dhe vdekjes së sigurt. Kokë a pil, të dalë ku të dalë.

- Djathtas, te kloni, me vrap, ec përkulur, - më pëshpëriti në vesh kushëriu.

U lëshuam si shigjetë dhe ndalëm tek gardhi. Zemra më rrihte fort, gati më çante kraharorin. Nga nxitimi pinca më ra në tokë, por Fatjoni e gjeti menjëherë duke kërkuar nëpër bar me të dy duart. Premë një tel dhe të tjerët i prekëm me dorë derisa feksi një shkëndijë elektrike. Në postë duhet të ishte përcjellë alarmi. E lamë atë vend të aksidentuar dhe ikëm me shpejtësi. U ngjitëm rreth një kilometër më sipër. Terreni aty ishte i vështirë, gurë dhe driza të kërleshura. Ishim gjakosur nga duart dhe pulpat e këmbëve. Shpejt e shpejt premë dy radhë telash, aq sa mund të kaloje gardhin i përkulur, këmbadorazi. Mezi gjetëm telin kryesor, ishte bërë njësh me dheun. Kaluam matanë dhe hymë në brezin e butë, tokë e punuar rishtazi ku mbrapa linim gjurmët tona. Posta kufitare ishte ngritur e tëra në alarm luftarak. Dëgjoheshin gjithnjë e më afër britmat e ushtarëve dhe lehje qensh të kufirit. Tani ata duhet të ishin tek kalimi fallco që sajuam pak më parë. Ne ndjeheshim të gëzuar se e kaluam klonin, por ishim përsëri në tokën tonë. Ishte një parcelë e punuar imtë, por e shkretë dhe e braktisur. Ajo quhej “brezi i butë i kufirit”. Aty “stampoheshin” gjurmët e këpucëve në çdo kalim. Pa marrë frymë, vazhduam të vrapojmë. Prozhektori ishte ende i ndezur dhe drita e tij e fuqishme “krihte” me këmbëngulje sipërfaqen e kufirit. Sa afrohej drita, ne bëheshim njësh me tokën. Me të kaluar, ngriheshim e vraponim përsëri me shpejtësi. Zërat e ushtarëve dëgjoheshin gjithnjë e më afër. Duhet ta kishin kuptuar se me manovrat tona ua kishim hedhur. Qëllonin me automatik në ajër dhe herë pas here thërrisnin “Ndal, zonë kufitare!” Disa plumba i dëgjonim sesi fërshëllenin mbi kokat tona, por ne ishim larg, më shumë se një kilometër prej tyre dhe plumbat ftoheshin në ajër.

- Nxito, tani do ta kuptojnë se nga kemi kaluar, - më tha Fatjoni - qeni vrapon më shpejt se ushtarët. Po na diktuan do na qëllojnë drejt e në mish. Deri tani kanë shtirë me hamendje. Vrapo sa të mundësh, më ndiq hap pas hapi.

Nuk di si kam fluturuar mbi ato shkrepa, gurë të thepisur dhe driza të hardallosura. Trupin e ndieja të lehtë si pupël. Pritëm pak, sa për t’u orientuar se nga cili drejtim do të merrnim. Diku afër dëgjohej fëshfërima e një lumi ose përroi. Lugina dukej sikur thithte krismat e armëve dhe lehjet e qenve. Im kushëri më tregoi çfarë po ndodhte:

- Ky është kufiri i vërtetë, këtu ndahemi me grekun, ky është lumi Pavlla, por ushtarët nuk e kanë për gjë të kalojnë në tokën e tjetrit se matanë nuk ka asgjë të gjallë veç kafshëve të egra. Jemi brenda rrezes së rrezikut. Nxitojmë, ende nuk kemi shpëtuar, po na diktuan, kanë për të na qëlluar drejt e në trup. O burrë, nuk ka shumë ujë lumi, diku aty, nën gju, por kujdes mos rrëshqasës se ka brenda tij shumë gurë të lëmuar nga valët.

U futëm me gjithë këpucë në ujin e freskët të lumit. Gjatë asaj vere të nxehtë prurjet ishin paksuar dhe ujët na vinte deri në gju. E kaluam me lehtësi. Pa marrë frymë, vazhduam të vraponim faqes së malit. Prozhektori ishte ende i ndezur dhe drita e tij e fuqishme përsëriste “krehjen” e kufirit pëllëmbë për pëllëmbë. Sa herë afrohej drita, ne shtriheshim barkas dhe fshihnim kokën si struci. Me të kaluar drita, ngriheshim vrik dhe vraponim përsëri. Na dukej se zërat e ushtarëve dëgjoheshin gjithnjë e më afër. Ata thërrisnin në tym: “Ndal, zonë kufitare!” Disa plumba i dëgjonim si fërshëllenin e përplaseshin gjithë zhurmë mbi gurë, në pllajën përballë, por ne ikëm larg, më shumë se një kilometër dhe plumbat ftoheshin në ajër. Ishim jashtë rrezes së rrezikut. Krismat shkrepeshin në tym dhe thirrjet vazhdonin, por ne ndodheshim larg klonit. Ishim në tokën greke dhe vazhduam përpjetë faqes së malit. Në krye, u ulëm mbi një pllakë guri për të marrë pak frymë e për të pirë aq ujë sa kishte mbetur në paguret prej alumini. Gjurulldia në kufi ende vazhdonte, pastaj dalëngadalë erdhi duke u shuar. Oficerët duhet ta kishin kuptuar se ua kishim punuar keq, gjithçka për meritë të përvojës së Fatjonin nga jeta e tij në shërbimin ushtarak.

- Ia hodhëm paq, - më tha kushëriri i lumtur, duke marrë frymë fort me gojë e hundë - kemi hyrë në një botë tjetër, shpëtuam nga sigurimi.

- Je i sigurt? - e pyeta unë për t’u bindur përfundimisht.

- Shumë i sigurt, - u përgjegj ai - ja ku duket qyteti i Korfuzit, por ne do ecim majtas. Do arrijmë në Filat afër mëngjesit.

- Po ushtarët grekër ku janë?

- Nëpër postat e tyre të cilat i kanë afër qendrave të banuara. Ke parë ndonjë grek të vijë tek ne? Jo. Kufirin e ruajmë ne edhe për ata, - tha duke qeshur e duke bërë ironi.

Isha me fat që kisha tim kushëri përkrah meje. Ai e njihte regjimin kufitar në majë të gishtrinjve dhe mënyrën sesi ruhej vendi. Pa udhëheqjen e tij do të kisha rënë viktimë e ëndërrave të mia të çartura dhe në këtë orë të tetë gushtit kushedi se në cilën qeli të ftohtë do të dergjesha.

Hymë në Filat, kuptohej nga shkronjat greqisht të ndërtesave të dyqaneve, flamuri blu me kryq dhe bisedat në rrugë të atyre që ishin zgjuar herët. Në rrugën e parë të Filatit na ndali një patrullë policie. Na çuan në një zyrë dhe aty na mori në pyetje një oficer i cili fliste shqip thuajse njësoj si ne. Na dhanë për të ngrënë. Oficeri na pyeti për gjeneralitetet, nga ishim, çfarë pune bënim, si ishim arratisur dhe përse? I treguam se nuk e duronim dot regjimin komunist dhe donim të shkonim në Amerikë, në botën e lirë. Fatjoni tregoi gjurmët e të rrahurave në policinë shqiptare.

- Po ti? - më pyeti mua.

- Ne jemi familje e deklasuar dhe mua nuk më japin shkollë të lartë. Më pëlqen të jem i lirë. Amerika është ëndërra ime, atje do bëj shkollë të lartë.

Nuk mund të them se grekërit na bënë presion ose të përpiqeshin të na trajtonin keq. Të nesërmen na përcollën për në Athinë me një makinë ushtarake të mbuluar me mushama. Na çuan në një kamp përqëndrimi dhe na dhanë leje-qëndrimi për një vit. Ndërkohë mund të punonim. Ata kishin informacion të plotë çfarë ndodhte në Shqipëri dhe se sa keq trajtohej populli, sidomos kategoria e të deklasuarve.

Si gjithë emigrantët filluam punë si pjatalarës nëpër restorante, pastaj u futëm në ndërtim duke ushtruar mjeshtërinë e pllakaxhiut. Fituam një zanat të ri që për të ardhmen do na hynte shumë në punë. Më parë morëm me qira një apartament, dhomë e kuzhinë. Pas punës unë vazhdoja të mësoja anglisht si autodikdakt. Dhe kur më duhet të ëndërroja lexoja Xhon Gollsuorthin, gati e kisha mësuar përmendësh. Ai libër i dashur më kujtonte gjithmonë historinë time me Gentën. “Lulen e akacies” e kisha futur në një qese të hollë plastike për të mos u thërrmuar. Kushedi sa më ka pritur atë natë të 7 Gushtit e shtrenjta Genta. Ky mendim nuk më shkulej nga trutë, për asnjë çast.

Shkuam disa herë në Ambasadën amerikane, por ata kërkuan të siguronim privatisht një garanci prej një të njohuri me banim në Amerikë. U përpoqëm, por nuk e siguruam dot atë letër. Me tafti-bafti, me një shpresë fare të vakët, iu drejtuam për ndihmë një kishe katolike në mes të Athinës. Prifti qëlloi njeri i mirë e shumë i gjendur. Na tha se ishte me origjinë nga Korfuzi dhe se kishim bërë mirë që ishim arratisur prej komunistëve të pafe. Ai u përpoq me mish e shpirt për disa ditë me radhë, derisa na siguroi garanci nga një kishë katolike në Toronto të Kanadasë me të cilën kishte lidhje. Kështu, pas një viti në Greqi, u nisëm me anije transoqeanike për në Kanada. Këtu na pritën mirë, bëmë të gjitha formalitetet, na pyetën gjerë e gjatë kush ishim dhe nga vinim. Përfundimisht na dhanë strehim politik si kundërshtarë të regjimit komunist. Atëherë, të arratisurit nga kampi socialist i trajtonin në mënyrë të veçantë.  Siguruam ndihmë sociale nga shteti e cila mjaftonte për qira shtëpie dhe mbijetesë, por duhet të vazhdonim kurse për anglisht, ndryshe asistenca na ndërpritej. Hymë në shkollë së bashku me shumë emigrantë të tjerë, sidomos nga vendet e Lindjes. Fatjoni nuk e kishte shumë qejf anglishten dhe shpesh unë i shërbeja si përkthyes. Me vështirësi siguronim ndonjë lajm nga mëmëdheu. Ishim plotësisht në terr. Nga një i arratisur rishtaz, prej Sarande, ish-marinar në një vapor tregtar, mësuam se Genta vazhdonte shkollën e lartë për arkeologji. U habita. Ishte zgjedhje në emër të dashurisë sonë. Ky ishte sinjali se ajo nuk më kishte harruar. U preka thellë në shpirt. Në heshtje ndjeva shumë mall për të dhe qava heshturazi, në errësirë të plotë, kur drita e dhomës ishte fikur dhe kushëriri im bënte një gjumë për shtatë palë qejfe. Genta nuk më kishte harruar, megjithëse tashmë unë konsiderohesha si “tradhëtar i Atdheut” dhe ajo një besnike e pushtetit popullor. Portreti i saj më ishte rrënjosur thellë në memorie. Më dukej sikur sytë e saj të zes më ndiqnin ngado. Fatjoni më thoshte shpesh: “Po të ikën rinia për lesh, zer ore një dashnore, bëj si unë, ka plot vajza të mira edhe këtu, harroje Gentën, kot ëndërron se do ndryshojë regjimi në Shqipëri e ti do bashkohesh me të”.

Në këtë pjesë të tregimit zilja e celularit të Indritit tringëlliu me këmbëngulje disa herë radhazi dhe ai u detyrua të ndërpresë bisedën.  U mënjanua ca më tej për t’u sqaruar më shkoqur me telefonuesin. U kthye pas pak duke kërkuar ndjesë me keqardhje. Më tha se ishte i detyruar të paraqitej urgjent në zyrë, megjithëse ishte jashtë orarit të punës. Takimin tjetër e lamë për të nesërmen mbrëma. Do hanim darkë së bashku. Nga sa e njoha dhe dëgjova, mund të them pa hezitim se rrallë gjen njerëz në emigracion si Indrit Molla, inteligjent, i thjeshtë dhe i dashur. Ai po më besonte jo vetëm historinë e arratisjes, por edhe sekretet e zemrës. Sado të fshehtë ta mbajë dashurinë një njeri, ka nevojë t’ia pohojë një ditë dikujt. E në këtë rast isha unë me fat që ai po ma besonte. A do të jem në gjendje ta përshkruaj jetën e tij ashtu siç ajo jehon brenda shpirtit tim?! Nuk jam fort i sigurt për këtë.

*** 

Ishte e shtunë në mbrëmje. Një nga ato mbrëmjet e buta e të freskëta të Montrealit. Takimin e kishim lënë në një restorant luksoz italian, në qendër të qytetit. Indriti kishte ardhur para meje. Ishte veshur me një kostum blu të errët dhe kravatë me ngjyra të lehta. Si në një ceremoni zyrtare, mendova. U habita se këtu në Kanada rrallë vishen kaq me klas, por u kujtova se aristokratët anglezë, kur kanë intervista, gjithnjë kështu visheshin, shik.

- Vini nga ndonjë takim i rëndësishëm? - e pyeta pas përshëndetjes, duke buzëqeshur.

- Jo, - tha - u vesha për respekt të Gentës. I paske marrë me vete ato romuzet e fshatit tënd.

- Çfarë thua kështu? Ajo është një ditë e një natë larg me aeroplan, - i thashë shumë serioz, por edhe i habitur.

Megjithatë e vlerësova shumë për besnikërinë që tregonte në lidhje me dashurinë e tij të pamundur dhe ëndërrimtare. Nga biseda më është krijuar bindja se ai sa i zgjuar shfaqet, po aq delikat e i ndjeshëm është kur bie fjala për mikeshën e tij të zemrës në dheun amë, Syzezën, kështu po e quaj unë. Më pëlqen shpirti i tij i bukur, ende ka mbetur adoleshent gjimnazi, megjithëse ka shëtitur gjithë botën. Besnik deri në vdekje ndaj Gentës dhe syve të saj të zez. Rrallë ndesh në tipa të tillë sot në botën digjitale dhe kohën e prakticizmit amerikan.

- Ashtu është, por dje dhe sot Genta ishte e pranishme në bisedën tonë dhe ti mua më zgjove shumë kujtime, më ktheve shumë mbrapa. Më ngjau sikur më solle këtu në Kanada aromën e akacieve të qytetit tonë, vazhdoi ai tregimin e jetës së tij. Duke treguar, mua më ngjau se sytë zez të Gentës na ndiqnin ngado, sa herë përmendnim emrin e saj. Ndoshta valët elektromanjetike, ia përcjellin fjalët tona në Londër. Më beso, e kam dashur dhe e dua marrëzisht, nuk mund ta harroj kurrë. Dhe as kam ndrojtje ta pohoj me krenari dhe zë të lartë. Tek ti gjej prehje kur flas për Gentën. Imazhin e saj e kam ja, këtu përpara syve. Kam frikë ta takoj pas kaq vjetësh, sepse e di që edhe ajo ka ndryshuar, por kam lexuar se sytë nuk ndryshojnë kurrë.

- Po më dukesh shumë romantik, Indrit i dashur, më ke krijuar pa dashur ndjesinë sikur lexoj një roman dashurie me temë nga qyteti ynë i gurtë. Kam vetëm një pyetje: Nuk je përpjekur ta takosh Gentën tani që janë hapur kufijtë?

- Jam përpjekur, por ajo ka emigruar së bashku me familjen në Angli dhe nuk kam mundur t’i mësoj adresën. Është e martuar me një shqiptar të Maqedonisë, thonë njeri i mirë dhe i ditur, emigrant i hershëm. Kanë lindur një djalë e një vajzë. Babai i Gentës, ish-oficeri i Sigurimit, ka vdekur dhe nëna e saj jeton së bashku me të. Pasi mbaroi Fakultetin, Gentën e mbajtën pedagoge në Universitet, në kryeqytet. Kishte dalë shkëlqyeshëm me mësime dhe zotëronte disa gjuhë të huaja. E meritonte. Kam njëmijë dilema, a do më presë, a më kujton si edhe unë, apo ndoshta më ngjan kështu nga që kam qenë larg dhe e kam idealizuar e shenjtëruar në memorie. Më beso, kam dëshirë të vdes me këtë mendje dhe këtë bindje.

Nuk desha ta vazhdoj më bisedën rreth Gentës, më dukej sikur po spekulloja me dëshirën e tij për t’u rrëfyer, ndoshta nga që ishim prej një krahine i pëlqente të fliste pa teklif, të shkoqitej, ndoshta kishte dëshirë të rrëfehej diku, t’i tregonte dashurinë e tij të heshtur e të fshehtë një njeriu.  Këtë fat e kisha unë. Ndjenja të ndrydhura dhe të shtypura për kaq vite me radhë në emigracion, larg njerëzve të tij të afërt, larg mëmëdheut. I ziu njeri. Megjithëse u ndjeva i privilegjuar që ai më çeli zemrën, këmbeva bisedë:

- Nuk më thua, ku gjendet yt kushëri, Fatjoni, kisha dëshirë ta njihja e të flisja nga afër me të. Duhet të jetë tip i veçantë dhe me sa kuptoj në jetën tënde ai ka luajtur një rol determinat.

- Vërtetë të intereson ta takosh?! Duhet të dish se i kam ndërprerë marrëdhëniet me të, jo për fajin tim. Ka vite që është shpërngulur në Amerikë, diku nga Arizona.

- Çfarë thua, ti e kishe mbështetje, si vëlla, si mund të jesh ndarë me të?! - e pyeta tej mase i habitur.

- Ka një arsye madhore dhe unë do ta tregoj për herë të pare. Tani ai është kartë e djegur, ama nuk kam dëshirë të përmendet në shtyp kjo ngjarje që do të them në mirëbesim. Nuk dua t’i bëj dëm dhe t’i prish imazhin. Në fund të fundit është kushëriri im. Gjaku nuk bëhet ujë. Ti i njeh mirë zakonet tona.

Hapa sy e veshë të mësoja se çfarë kishte ndodhur midis dy kushërinjve, gati si vëllezër. Ata kishin kapërcyer së bashku gjithë ato pengesa e vështirësi, vuajtje pa fund dhe brenga, larg familjeve dhe vendlindjes. Për vite të tërë kishin ndarë bukën e gojës, dhomën e gjumit dhe mallin për mëmëdhe, për njerëzit e afërt. Mezi prisja të dëgjoja arsyen e ndarjes dhe të ftohjes midis tyre. Mos ndodhta ishte ndonjë sherr femre në mes?!

-Jo, - tha Indriti prerë - ka një arsye madhore ndarja jonë. Fatjoni është tip tjetër nga unë. Ndryshojmë si nata me ditën, megjithëse kemi një mbiemër dhe jemi djem xhaxhallarësh. Unë, sa erdha këtu bëra edhe shkollë, edhe punë, ndërsa ai u dha pas qejfeve dhe shoqërisë së mejhaneve. “Njeriut njëherë i jepet mundësia për të jetuar”, përsëriste vazhdimisht. Sot e shikoja me një shok nga Kosova, nesër me një grek e kështu me radhë, i paqëndrueshëm. Ishte shumë aktiv dhe i lidhur me komunitetin shqiptar. Më shumë shoqërohej me Ballanin, një tjetër shqiptar i arratisur një vit pas nesh, nga kufiri në malin Gramoz. Një ditë prej ditësh Fatjoni, i verdhë dyllë, më kërkon me urgjencë në punë dhe me zë të dridhur e me lotë në sy, më tregon se i kishin ekzekutuar shokun e ngushtë, Ballanin. “E gjeti policia të vdekur në mëngjes, ulur në një stol në mes të Parkut të Madh të Torontos. Zogistët e kishin ekzekutuar me një plumb në mes të ballit”, më tha i tronditur e duke qarë.

- Shqiptari ka vrarë shqiptarin?! - e pyeta i pataksur. Ballanin e njihja edhe unë, ishte djalë i shkathët dhe i gojës. Erdhi këtu me anglishte të mësuar.

- E vranë sepse e nuhatën dhe kishin informacion të plotë se ishte bashkëpunëtor i Sigurimit të shtetit komunist. Zogistët e ekzekutuan pa iu dridhur dora.

- E vërtetë është se Ballani ka qenë i Sigurimit, ke pasur ti dijeni për këtë fakt, Fatjon? - i bëra unë pyetjen e parë dhe tjetrën në vazhdim:

- E dije që Ballani spiunonte dhe nuk ma ke treguar mua?! Turp të kesh, më thua dhe “vëllai im i vogël”. Ti nuk paske besim as tek unë! Njëmijë herë jazëk! - iu zbraza i prekur thellë. Ai më dëgjoi me durim dhe krejt i shkatërruar, me supe të varur, fajtor si një qen i rrahur që ka ngrënë fshehurazi bukën e të zotit. Më tha se është më keq nga sa mendon ti. Jam edhe unë i menderosur, jam spiun i Sigurimit shqiptar.

- Qëkur kështu, megjithë mend i thua këto, apo tallesh me mua?!

- Përpara se sa të niseshim nga Shqipëria. Janë të gjitha të vërteta.

- Je në terezi apo mos ke luajtur menç, pus i thellë paske qenë, kaq pak besim ke pasur tek unë?

- Mos, më gjyko keq, vëlla, të kam mbrojur me jetën time. Unë për ty ndodhem këtu. Bëra një gabim fatal, kur më the në Shqipëri se do arratiseshe, shkova në Degë të Brendëshme për të kërkuar ndihmë, doja të të pengoja. Nuk doja që të të kapnin apo vrisnin në kufi, do humbje jo vetëm jetën tënde, por do të na bëje zarar si fis, do të shkoje si dhelpra në vresht, do ikje për dhjamë qeni. Unë kërkova ndihmë në Degë për ty, por rashë vetë brenda. Nënkryetari i Degës që të njihte mirë, sikur atë njoftim priste prej meje. Vonë kuptova se donte të të  hiqte qafe nga Shqipëria, kështu shpëtonte vajzën, por edhe të të kishte në dorë për tërë jetën, ashtu siç të kishin planifikuar. Hartoi një plan tepër sekret. Më tha që do arratiseshim së bashku. Si nuk më ra dambllaja kur e dëgjova. Kurrë nuk duhet të të tregoja se isha bashkëpunëtor i Sigurimit. Unë isha rekrutuar qysh në ushtri. “Ai është shumë inteligjent, më tha, shoqëroje, mbroje, mbështete pa rezerva dhe nxite të vazhdojë shkollë të lartë aty, pastaj do të ndjekësh udhëzimet tona se si do ta rekrutosh. Ai është mbulesa jote jashtë shtetit, atë do ta pëlqejnë dhe besojnë imperialistët. Ti e di, as ta kujtova ndonjëherë të bëheshe bashkëpunëtor Sigurimi, sepse e dija përgjigjen tënde. Vazdimisht i dërgoja mesazhe Sigurimit në Tiranë se ti po bëje karrierë në Kanada dhe të prisnim edhe ca sa të piqeshin kushtet. Kisha shpresë se do ia arrinim qëllimit, u shkruaja. Ata më besonin.

- T’i marrim gjërat me radhë, - i thashë unë - pse duhet të inskenonit atë arratisje të bujshme dhe me rrezik, kur ai mund të koordinonte me kufirin?

- Ke të drejtë, atë pyetje kam bërë edhe unë. Por ideatorët e këtij plani sekret donin ta dinin sa më pak vetë çfarë misioni kishte Fatjoni. Unë jo se jo. Ata, në fshehtësi e kishin marrë Fatjonin në një xhip dhe ia kishin përshkruar me imtësi itinerarin e arratisjes. Qëllimi ishte që unë të krijoja sa më shumë besim tek im kushëri dhe të isha i vërtetë përpara zbulimit grek dhe amerikan, t’u tregoja variantin tim të arratisjes që ishte sa real dhe i sinqertë.

- Domethënë edhe rrahja e Fatjonit ka qenë e sajuar.

- Edhe ajo, por realisht dy fshatarët vërtetë kishin bashkëpunuar me Fatjonin për të vjedhur lëndën e ndërtimit.

- Po ky Ballani si u lidh me Fatjonin?

- Qëkur Ballani ra në dorë të zbulimit grek, u dha adresën tonë dhe Fatjoni, pa më njoftuar mua, i kishte bërë garancinë. Unë kuptova se Ballani nuk mund të punonte këtu pa udhëheqjen e Fatjonit. Kur mësova të vërtetën, pavarësisht nga qejfmbetjet, i kërkova kushëririt ose të kthehej në Shqipëri, ose të shkonte urgjent diku tjetër, por jo të rrinte këtu. Zogistët mund ta kishin nuhatur, ashtu siç nuhatën Ballanin. Më së paku ai ishte i dyshuari i tyre. Duhet të largohej sa më shpejt. Nuk kisha fare leverdi të zbulohej, pavarësisht se e urreva për çfarë kishte bërë e punuar prapa krahëve të mi, por sidomos që nuk më kishte treguar kur ishim vetëm në Greqi. Po ta dija, do ta detyroja të priste fijet për gjithmonë, por ai më tha se nëse nuk u internuan familjet tona, ishte meritë e tij. Në këtë pikë edhe mundet të kishte të drejtë.

Mbeta pa frymë duke dëgjuar Indritin për gjithë këto lloj kombinacionesh me Sigurimin e fshehtë dhe depërtimin kaq larg, deri në Kanada. Nuk desha të rrëmoj më thellë në këtë ngjarje sa të koklavitur, aq edhe djallëzore. E lamë bisedën me kaq. Nuk e vazhduam më tej këtë histori. Personalisht s’doja ta vija në pozita të vështira bashkëbiseduesin. Unë i njoh mirë lidhjet e gjakut në krahinën tonë. Ishte e kotë ta diskutoja më tej kush kishte faj në këtë ngjarje. Ajo që kishte ndodhur, pas hapjes së Shqipërisë, i takonte historisë dhe arkivave. E kthyem bisedën përsëri tek Genta dhe unë bëra sikur fshiva nga kujtesa çdo gjë që ai më tregoi për kushëririn e vet.

- Indrit, mendoj se duhet të shkosh në Londër dhe ta takosh Gentën, gjendet duke pyetur shqiptarët e Maqedonisë aty, po mund të pyes edhe unë. Historia e dashurisë suaj është mjaft e bukur, emocionuese, skenar për një film artistik.

Indritit i shkëlqyen sytë e bukur ngjyrë gur-kali dhe hapi me kujdes portofolin. Mendova se do të paguante darkën, por jo, prej andej ai nxori një qese plastike të ruajtur me kujdes. E çeli përpara syve të mi dhe u duk një lule-vile akacie e tharë. E kishte ruajtur për një kohë të gjatë, si një relike të shtrenjtë nga Atdheu, nga vendlindja, dëshmi e dashurisë së tij të fuqishme, për 17 vjet me radhë. Kjo lule dhe sytë e Gentës e kishin ndjekur natë e ditë, për gati dy dekada. Ajo lule e veçantë ishte harku i ylberit shtatëngjyrësh, midis Shqipërisë dhe Amerikës së Veriut. Ndjenjat nuk plaken kurrë.

© Avdulla Kënaçi