Këpuca - Tregim nga Ilir Gjini

Zilja e orës së vjetër kërciti fort duke e thyer qetësinë e dhomës. Ingranazhet e saj të plakur nga vitet, duket sikur ndjenin dhimbje dhe rënkonin pas çdo lëkundjeje të lavjerësit. Kishte punuar për dy breza pa lëvizur nga muri, por tani që po punonte për brezin e tretë, dukej sikur do shkërmoqej nga çasti në çast. Rënkimet e saj të zhurmshme as që ia prishën gjumin e ëmbël djaloshit. Qe mbështjellë kulaç me një velenxë të trashë leshi duke mbuluar edhe kokën nga i ftohti.

Gjyshja e zbuloi lehtë duke i përkëdhelur flokët. Të vajti vonë për në shkollë - i pëshpëriti butësisht afër veshit. Djaloshi hapi sytë menjëherë sikur t’i kish bërë magji. Goditjet e zhurshme të lavjerësit nuk e zgjuan, ndërsa dora e ngrohtë e gjyshes e bëri të brofte në këmbë. Hodhi vështrimin nga ora në mur dhe puliti sytë si lavjerësi i orës së vjetër… Bo, bo, booo qënkam bërë vonë.

- Si nuk më zgjove më parë gjyshe? E kisha lënë të luaja me top me shokët para mësimit.

- Ah ky topi i flamosur, ua bëri këpucët shoshë. Ishte mirë në kohën tonë. Nuk kishte top dhe me një palë shollë kalonim vite, bile ia linim edhe më të vegjëlve ti vishnin.

- Nuk e ka fajin topi moj gjyshe. E ka fajin oborri që është gjithë gurë dhe në vend t’i gjuajmë topit, u gjuajmë gurëve.

U vesh me shpejtësi, rrëkëlleu disa gllënka nga gota e ngrohtë me qumësht që i ofroi gjyshja dhe kërceu nëpër shkallët e drunjta që nxirrnin ca zhurma të çuditshme, të zgjatura si organo kishe, sa herë që kërceje mbi to. Kur po mbathte me shpejtësi këpucët, dëgjoi zërin e gjyshes që i lutej ta priste.

Hapat e saj të rëndë dhe gulçimat sa herë që zbriste nga një shkallë te tjetra po e nervozonin. Iu duk sikur kaloi një orë duke pritur.

- Merri këto e vishi. Hidhi poshtë të vjetrat se kanë hapur gojën sa të ujkut që e ka bluar uria.

I mori në dorë këpucët e reja që shkëlqenin si fosfor. Madje pasqyronin edhe dritën e zbehtë të llambës. Nga gëzimi i veshi menjëherë, por kur lidhi lidhëset kuptoi se qenë goxha të mëdha për këmbën e tij.

- Po këto janë shumë të mëdha gjyshe. Pse nuk mi bleve ca më të vogla?

- Mos u mërzit. Ty të rritet këmba shpejt. Po t’i bleja sa ke këmbën nuk do rronin as gjashtë muaj, se ty të rritet këmba me orë.

Përqafoi gjyshen dhe u nis me vrap për në shkollë duke e prerë rrugën shkurt nga sokakët e ngushtë, ku mund të thyeje edhe këmbët nga gurët si popla të hedhur pa rregull. Këpucët i venin e vinin sa para mbrapa, sa e detyruan të mbahej me dorë nga muret e portave për të ruajtur ekulibrin. Kur mbërriti në shkollë shokët sapo e kishin filluar lojën. Erdhi dhe lojtari më i mirë i ekipit tonë - thirri Titi, shoku i tij i ngushtë.

- E mo gjumash, nuk u zgjove dot? Apo po gëzoje këpucët e reja?

Si lojtari më i mirë i klasës, të gjithë e donin ta kishin në skuadër. Pas një grindje të vogël se me kë grup do luante, vendosi propozimi i Titit për ta hedhur tek a çift. Dhe Titi gjithmonë fitonte. Loja filloi vrullshëm, por këpucët e mëdha si zhguall i madh breshke e pengonin të vraponte shpejt dhe të triblonte.

- Me këto këpucë ti nuk kërdis dot as veten, e jo më të tjerët - i tha me shpoti Titi.

I prekur në sedër rrëmbeu një top nga mesi i oborrit që shërbente si fushë dhe filloi të triblonte bukur. Dukej po përshtatej edhe me këpucët e mëdha dhe cilësitë nuk i kish humbur. Iu afrua portës kundërshtare dhe zemra nga emocioni po i rrihte më shpejt se tik-taku i orës. Gjuajti fort duke shënjestruar cepin e portës, por kur të gjithë prisnin golin, topi fluturoi mbi murin rrethues të shkollës, ndërsa këpuca e madhe shënoi gol. Të qeshurat dhe talljet e shokëve e bënë që të skuqej deri në rrënjët e flokëve.

Por më keq u ndje kur po qeshnin edhe vajzat e klasës, që vështronin lojën si spektatore. Mallkoi këpucët e mëdha në heshtje dhe pëshpëriti me vete: më mirë të kisha luajtur zbathur. Si kunadhja e rënë në grackë që kërkon shpëtim, u nis me këmbët zvarrë drejt shtëpisë. Bëri disa hapa, por tringëllima e zhurmshme e ziles së shkollës e bëri të ndërronte mendje. Mësuesja i dha lajmin e mirë se sot nuk do bënin mësim, por do shkonin për ekskursion në fshat.

I pëlqente shumë fshati. Gjithçka ka aty qe më e bukur se në qytet. I pëlqente pylli, lëndinat, e më shumë nga të gjitha kafshët shtëpiake, që qytetit i mungonin. Pasi vizituan stallat e lopëve dhe panë madje edhe se si i milnin, u ulën afër një vije uji për të ngrënë ushqimin standard që kishin marrë me vete. Bukë, djathë, e ndonjë kokërr ulli. Kush kishte bukë e gjalpë apo sallam, ndihej si i privilegjuar. “Ky është i biri i beut, nuk është si ne” - mendonin të tjerët, që sallamin e shihnin vetëm në ëndërr.

Po shijonte petullat e buta të gjyshes dhe iu hidhte ndonjë vështrim sfidues shokëve që qenë tallur me këpucët e tij, ndërsa tani po përtypnin pa oreks bukën e zezë me djathë dhe me zili vështronin petullat e shijshme. “Hiç nuk dua t’i jap nga petullat e mia siç kam bërë gjithmonë. Kollaj të më tallnin para gocave për këpucët e mia.”

Peizazhi përreth qe mahnitës. Male të veshur me pëlhurën e dëborës, zogj cinxaminj që cicëronin gëzueshëm mbi degët e pishave dhe disa qerre të mbushura me kashtë që linin gjurmë në tokën e butë si kapilarët e gjakut që ushqejnë trupin. I dukej sikur ndodhej në përrallat e gjyshes. U shtriq nga kënaqësia dhe vuri këmbën mbi këmbë. Pishat e larta pasqyroheshin në ujin e pastër dhe dukeshin si rojtarë që mbronin këtë oaz qetësie.

Nga kënaqësia filloi të lëkundte lehtë këmbën e dhjathtë, por papritur këpuca e madhe u shkëput nga shputa dhe ra në vijën e ujit. Brofi në këmbë dhe po kërkonte ndonjë shkop të gjatë për të peshkuar këpucën. Shokët tani nuk qeshën si më parë, por ndiqnin këpucën e madhe që e kishte vënë përpara uji. Titi rrëmbeu një shkop që me mundim e futi brenda zgavrës së këpucës dhe po përpiqej ta ngrinte përpjetë. Kur po merrte lëvdatat e shokëve, papritmas i shkau këmba për shkak të llucës dhe këpuca ra përmbys mbi vijën e ujit. Pas disa llokoçitjeve, u mbush me ujë dhe u ngrit me majuckë përpjetë.

Pluskoi edhe disa metra e mbushur me ujë dhe u zhyt brenda si varkë e mbytur. Një ah e zgjatur si psherëtimë doli nga buzët e të gjithëve. Të gjithë u ndjenë keq, ndërsa ai rrinte si zog shtegëtar i vetmuar që e kanë zbuar nga tufa. Vështrimin e syve pa ngjyrë, e mbante të fiksuar te vija e ujit, që si grabitqare i kish rrëmbyer këpucën.

Ndihej si marinar i braktisur nga anija e mbytur në mes të detit, që nuk sheh gjëkundi tokën. Filloi të kërcente pupthi në një këmbë deri sa mbërriti te autobuzi. Shokët përpiqeshin ta qetësonin, madje i premtuan se do të mblidhnin të gjithë kursimet e tyre, që i mbanin në disa arka të vogla dhe i quanin “kukuma”, ku hidhnin qindarkat që zakonisht u falnin prindërit, apo të afërmit për ditëlindje, për t’i blerë një palë këpucë. Këto arka të vogla shërbenin si një llogari bankare fëminore dhe mund të hapeshin për të marrë qindarkat që kishin brenda, vetëm kur mbusheshin plot dhe s’kish më vend. Qenë si thesare të vegjël që u jepnin kënaqësi fëmijëve, teksa i tundnin në ajër dhe dëgjonin tringëllimën e monedhave, që në veshët e tyre dëgjohej si melodi ëmbëlsie. Në çdo tringëllimë dukej sikur lëpinin akulloret, sheqerkat e gegës apo bombonet e festave.

Qe zhytur në mendime dhe nuk i dëgjonte fjalët e shokëve. Shoferit i erdhi keq dhe e zbriti afër portës së shtëpisë që të mos ecte duke kërcyer. Kur i tha gjyshes se çfarë i kish ndodhur, ajo nuk e qortoi, por e futi në gjirin e saj dhe pëshpëriti: e marrtë dreqi fukarallëkun. Kush kursen në krunde, humbet në miell.