Shtigjet e vendlindjes - Nga Ndue Ukaj

Shtigjet e fshatit tim janë të pjerrëta,

mund të ngjitesh në lartësi

dhe të shikosh pafundësi fushash të blerta.

Fshati im ka shtëpi të bëra me gurë - me gurë të çmuar, me gurë të vrazhdë e të gdhendur me hijeshi, por edhe me ëndrra të gjata

dhe disa nga lot.

Gjyshi im fytyrërrudhur vdiq pa e ndërtuar një të re.

Edhe babai im trashëgoi një fat të tillë,

kurse nëna ime me zë të hollë thotë se shtëpia e saj është rrënuar dhe ëndrrat kanë fluturuar nëpër re.

Nëpër hollitë e kohëve gërmoj kujtime të shkruara

me dhimbje dhe lot,

fjalët që kanë humbë rrugë. Ndiej aromën e fëmijërisë, ato ëndrra të gjata netëve të bukura verore, kur mbanim xixëllonja në ballë

dhe hanim qershi të ëmbla.

Fshati im ngjan në një pikturë fëmijësh të pafajshëm: ka shtëpi të bukura, kopshte të hareshme, shtigje lumturie,

zogj që shtegtojnë nëpër qiellin blu.

Ai ka shumë lakore, si fate të rrëpira, rrengje kohësh.

Ndonjëherë është i qetë si paqja e engjëjve,

ndonjëherë i zhurmshëm si murmurima e natës.

Nga lartësitë e tij shihen pafundësi malesh e

fushash, maja të thepisura dhe kryqe fatesh,

ku rrëzohen besimtarë të lodhur nga kryqet e jetës.

Fshati im është i bukur sa një milion fjalë të zgjedhura,

por si çdo gjëje të bukur, edhe atij i mungon diçka.

Ai s’ka lumë dhe djersët s’i rrokullisen në det.

Kishëza e vogël dikur ishte shkollë fëmijësh të frikësuar.

Aty është një shtrat i vjetër ku gjyshi im thoshte se u dogjën ëndrrat turke.

E përfytyroj mësuesin si shandan drite tek largonte terrin e madh.

Gjyshi im dhe shumë fëmijë sa herë shkonin aty,

shikonin qiellin dhe matnin kohën më hapa të vegjël. Ata kishin ëndrra të vogla,

sa për t’i ngarkuara nëpër gomarë

dhe karroca plot trishtim.

Bashkëkohësit e tij dridheshin sa herë dëgjonin trokëllimën e kuajve,

të ushtarëve të egër turq, që s’donin të dëgjonin tinguj shqip.

Përfytyroj mësuesin Don Mikelin,

me veladon të zi dhe mendje të bardhë,

duke i përshkuar rrugët si dielli një ditë të trazuar.

Fshati im ka edhe kishën e madhe - jo sa të Shkodrës, por ëndrrat e fëmijëve thonë se ajo është më e madhe se e Romës.

Fshati im ka diçka më shumë se katër mijë njerëz

që janë shpërndarë si murmurima e frikshme.

Aty ka shumëçka të bukur:

gurë, shkëmbinj për të ndërtuar një kështjellë

dhe lot mallëngjim për të krijuar një lumë,

një lumë që i mungon,

dhe mërzi sa për të shkaktuar një termet.

Po, fshatit tim vetëm lumi i mungon që të duket pikturë e përkryer.

Tani shkruaj i ngjitur me re dhe i ngjeshur me kujtime, në linjën Prishtinë - Malmö.

Është mbrëmje dhe retë e bardha përshkojnë qiellin.

Dhe më kujtohet xhaxhai im i kërrusur nga jeta,

buka e nxehtë në oxhakun e shtëpisë.

Ata lakrorët e nënës sime që i donin të gjithë fëmijët e lagjes,

dhe ditët e harlisura me Kristin livadheve të fatit.

...

Fshati im është i bukur.

Kur fryn era, ajo ndjehet në të gjithë kontinentet.

Sa herë rrokullisen gurë Stubllavaçës dhe hakërrejnë me zhurmën e frikshme,

tingujt dëgjohen në të gjithë skajet e tokës.

....

Deliri dhe madhështia aty rrinë sypatrembur

si maja madhështore e Lubotenit që vrojton çdo gjë nga largësitë.

Dikur, si fëmijë, në atë pikë e shihja lidhjen mes qiellit dhe tokës.

Atë lidhjen e gëzimit dhe të trishtimit,

teksa luanim me shigjetat e fatit.

Fshati im ka diçka më shumë se katër mijë njerëz

që janë shpërndarë si murmurima e frikshme.

Aty ka shumëçka të bukur, shtigje lumturie,

gurë, shkëmbinj për të ndërtuar një kështjellë madhështore

dhe lot mallëngjimi për të krijuar një lumë,

një lumë që i mungon

dhe mërzi sa për të shkaktuar një termet.

© Ndue Ukaj (nga vëllimi poetik "Retë prej drite, Onufri 2022)