Gishtat-Tregim nga Përparim Kapllani

Në qytetin tim të lindjes vij shumë rrallë. Aq rrallë, sa njerëzit kanë filluar të më harrojnë fytyrën. Nuk vij më as për ballokumet e verës, as për karakaftet, lulet erëmira të kodrinave përreth. Elbasani, pa shokët e mi të fëmijërisë, duket i shkretë, i rrahur egërsisht nga era e ftohtë e Krastës. Fshatarët e rrethinave gumëzhijnë në sheshin pranë rrapit të Bezistanit: shesin presh, lakra, fasule, pula të gjalla, vaj ulliri të rrahur me këmbë, hurma farëzeza, hudhra, ushqime gjithfarësoj, që mund t’i shkelësh me këmbë në trotuarin e pistë. Mungojnë vetëm miqtë e mi të vjetër. Ata ose nuk kanë ekzistuar kurrë, ose unë jam i sëmurë nga fantazia e tepruar. I vetmi shok i vjetër, Bardhyli, më përqafon fort e më fton për një kafe në lokalin “Dea” ndanë rrugës.

Kujtojmë atë kohë kur ai, “mbret” i jevgjve dhe unë “mbret” i ilirëve, luftonim njëri-tjetrin.

Dera e “kalasë” imagjinare ishte porta e ndërtesës dykatëshe, pranë Namazgjasë, ish-pallati i “mish-peshkut”.

Unë, “mbreti” Agron në krye të ilirëve ruaja portën me sa mundesha nga brenda, me të gjithë fëmijët e tjerë.

Bardhyli kishte bërë një ushtri prej dhjetë vetash me ngjyrë dhe sulmonte portën nga jashtë. Bardhyli më kujton ato ditë lufte, ndërsa unë shkrihem së qeshuri dhe qyteti im i fëmijërisë më duket i afërt, i ëmbël. Bardhyli është shqiptar me ngjyrë, ose siç e quan ai veten “jevg”. Në lagjen tonë kishte shumë familje shqiptarësh me ngjyrë dhe loja e “luftave” ishte vetëm njëra nga ato lojërat e shumta fëmijërore. Mbaj mend sesi i gozhdonim shpatat prej druri, sesi i bënim parzmoret prej kapakësh teneqeje tek bakërxhinjtë jevgj, sesi vinim mbi krye kurorat me lule, për të ngjarë sadopak me ilirët e dikurshëm.

“Në një nga ato lojëra, ti më ndoqe nga pas, më kape rob dhe me sqepar në dorë më preve këto tre gishta!”

Bardhyli më tregon tre gishtat e prerë të dorës së tij të majtë, ndërsa mua më zihet fryma nga emocionet. Nuk e di, nuk e mbaj mend, që t’i kem prerë gishtat. mikut tim të vjetër. Ia marr dorën e majtë dhe ia ngul sytë me kërshëri, me dhembje. Nuk e di se çfarë të bëj. Më mblidhet një lëmsh në fyt. Sytë më përloten. Unë qenkam kriminel dhe nuk e paskësha ditur. Unë paskërkam vrarë shpirtin e një njeriu, një miku të vjetër të fëmijërisë sime. E paskam sakatuar për të gjithë jetën. Për shkak të atij veprimi makabër, mizor, ky fëmijë i shkretë është rritur me gjymtim në zemër. Për herë të parë në jetën e vet, pas asaj loje të egër, ai ka ngrënë bukë me një dorë. Ka larë sytë me gishtat e cunguar. Sa herë i ka fshehur ata gishta cungje nga vajzat bukuroshe? Sa më ka mallkuar në shpirt, me gjithë zemër?

Unë mbaj gjithnjë një thikë me vete. E kam merak, që nga viti 1997, kur njerëzit humbën paratë në firmat piramidale dhe filluan të shkatërronin depot e ushtrisë. E nxjerr dhe ia drejtoj dorezën prej peçikllazi të zi, mikut tim, Bardhylit. E vështroj drejt e në sy. Dalloj flegrat e tij të hundës të hapen dhe mbyllen me shpejtësi. Ndjej qimet e lëkurës të më ngrihen përpjetë. Sapo kam marrë një vendim shumë të rëndësishëm: të gjymtoj vetveten, por vetë jam tmerrësisht i vogël. I dobët! Vetëm njerëzit e mëdhenj kthejnë borxhe të tilla. Njerëzit e mëdhenj jo nga trupi, por nga dashuria për Tjetrin. E di që kjo veti e karakterit më mungon, ndaj dhe kërkoj ndihmën e shokut tim të fëmijërisë. Ai duhet të më gjymtojë tani. Të marrë hakun e vet. Të lajë borxhin e dikurshëm. Që sot nuk do t’i kem më borxhe askujt. Do të jem përsëri njeri i lirë para Vetes dhe Zotit lart në qiell. Oh, Zot, çfarë paskam bërë! Nuk duroj dot më.

“Bardhyl! Ka ardhur koha të shpaguhesh. Ja ku i ke gishtat e mi! Priji!”

Vë dorën mbi tavolinë dhe mbyll sytë! Pres një sekondë! Dy. Dhjetë. Hap sytë! Në sytë e Bardhylit shkëlqejnë dy pika loti të mëdhenj.

“Gishtat e tu të prerë nuk m’i sjellin prapë gishtat e mi! Ne ishim fëmijë të vegjël.”

Bardhyli përpiqet të më qetësojë, por mua më është prishur gjaku. Gjaku i kuq, i rëndë.

Bardhyli më rreh shpatullat, por unë nuk e ngre kokën. Jam i zhytur në pikëllimin tim, jam bërë një grusht njeriu, për një gabim që kam bërë njëzet vjet më parë. Hedh sytë jashtë. Figurina e tij ka humbur në turmën e njerëzve që bëjnë xhiron e së djelës në bulevard. Më kap një dëshirë e çmendur për ta takuar përsëri. Më lind një dëshirë e marrë për ta ftuar në shtëpi, por ai “mbreti” i jevgjve ka humbur. Ndal këmbët. Fërkoj gishtat e dorës së majtë. I lëviz lirshëm! Gishtat, që Bardhyli nuk deshi t’i priste.