Hi nga Amerika - Tregim nga Roland Gjoza

Në kolegjin ku punoja më vunë përpara një copë letër ku pashë shumë firma të hedhura nxitimthi dhe sasinë e parave që kishte dhënë secili. Ishte një kontribut për... vdekje. Një nga pastruesit e shkollës, Anton Sherbacki, kishte mbyllur sy në një spital presbiterian të Bruklinit. Dija diçka për të. Qe ndarë me gruan në Ukrainë, vuante nga pasojat e Çernobilit, dhimbjet i ndjente në stomak. Ishte i gjatë, me mjekër të kuqërremtë, flokë pak të rënë, po pa thinja, megjithëse i kishte mbushur të pesëdhjetat. Punën e merrte në tre të mëngjesit dhe e linte më njëmbëdhjetë. I vinte ndorësh për banjo, elektrik, meremetime të ndryshme, aq sa vetë presidenti i kolegjit, një ukrainas hebre, nip i një shkrimtari të madh izraelit, njeri i mirë, e ftonte në shtëpi herë herë për ndonjë lyerje apo meremetim banjoje dhe gjithmonë e mbante për drekë. Ç'shtëpi ka, thoshte i çuditur Antoni, me ata sytë që i qeshnin aq ëmbël. Tani kishte vdekur vetëm fillikat pa njeri te koka, prehej në morg, ende nuk ishte marrë një vendim për trupin e tij.

Dija që kishte patur një grua ruse me të cilën bashkëjetonte, po ajo ia kishte mbathur. Ishte e bukur, siç thoshte Lev, specialisti i kompjuterave, e kishte dashur më fort për pamjen e tij prej patriarku, pareve, që ia bënte rrush e kumbulla dhe për këtë shkak e kishte prishur me të vëllezërit dhe motrat, që gjithmonë prisnin diçka prej tij. Ishin bërë plot dy vjet që s’flisnin më.

Vetëm babanë kishte, Stepan Sherbackin që kishte punuar në hekurudha. Një plak i gjatë me mjekër të madhe gjer në brez, gati te të nëntëdhjetat. Ai kishte lidhje me Lev. Dhe Lev, një tip Gjerasimi i tregimit Mumu të Turgenievit, më rrëfente mua:

Kërkon djalin duke qarë. Më këputet shpirti për të. Ma dërgoni, thotë me të lutur.

Pse nuk e nisin?

S’ka njeri. Kushton shtrenjtë. E ka marrë përsipër një fondacion. Po presim.

U mblodhën ca para, më duket.

Janë shumë pak, s’dalin as për hirin. Mendohet ta djegin. S'ka rrugë tjetër. Po ç’t’i bëjmë babait, e do trupin e të birit në arkivol, se mendon ta varrosë me ceremoni dhe t'i organizojë meshë në kishë. Ku di i shkreti, baba, nga këto hallet e parave për të nisur kufomën në atdhe. Ai e shenjtëron vdekjen, i duket se para saj çdo gjë tjetër materiale e humbet kuptimin.

Kaq dija për Anton Sherbackin e vdekur, se më dolën ca punë dhe pothuaj e harrova.

Një gotë vodkë, e lënë në tryezën time të punës, pas orës nëntë të mbrëmjes dhe një copë letër poshtë saj, ma kujtuan përsëri. Rusët, teknikë kompjuterash dhe profesorë me PhD, më ftonin lart, se ishte një vjetori i vdekjes së Anton Sherbackit. Ata i festonin të gjitha datat e shënuara të vendit të tyre, pikërisht në këtë orë, kur kishin ikur të gjithë.

Roland, është vodka që na ka sjellë i ati, Stepani.

Ja ç'mora vesh prej tyre. Të atit i kishte vajtur në shtëpi një kartë. Eja në postë të marrësh një pako. E mori atë pako dhe e hapi. Aty brënda ishte një Bibël, një kryq me ar të rremë dhe një kutizë prej porcelani të zi. Urna me hirin e të birit. E dinte që do t’ia sillnin hi dhe ai mezi kishte pritur ta kishte dhe ashtu, hi, të paktën dhe kështu, do të ruante diçka prej djalit që e kishte nisur vetë për në Amerikë. Baba, kam kancer. Mos, ç’më thua, bir! Shpëtimi i vetëm është Amerika. Anushka nuk vjen. Nuk më shoqëron dot. S'kam ku t’i lë tre fëmijët, thotë. Si thua, baba, a ma jep bekimin?

Atëherë Antoni ishte 38 vjeç, një bukurosh që të hante me sy. I mirë, s’bëhej më i mirë. Më të rrallë, kur i binte mërzia pinte me kovë sa bëhej dru dhe i hynte Anushkës gjersa e linte pa frymë. Stepani atë djalë donte më tepër, se nuk kthente fjalë dhe dinte me hir të kërkonte falje.

Qau mbi atë kutizë sa plasi. Po s'i erdhi mirë që ia sollën me DHL si një mall çfarëdo. Madje nuk i ndahej dhe ajo kërshëria e sportelisteve të postës. Ç'të ka sjellë, djali, Stepan, aparat për veshët, për diabetin, apo për tensionin… Shiko, shiko, po ai duket si parfum… Dhe kishin qeshur; Këto kanë vërshuar më fort prej andej… Dhe ai i qe përgjigjur: Kam djalin brënda, ma kanë sjellë hi.

E dini ç'kishte bërë? Këtu Lev fshiu një pikë lot. Thirri tërë djemtë e çupat, me nipër e mbesa, bashkë me gruan e parë të Antonit, Anushkën dhe iu tha:

Unë jam në fund, bijtë e mi, ndoshta nesër s’bëj dritë. Dua të shkoj matanë pa ju parë të ndarë, pa mëri e urrejtje për njëri-tjetrin. Bëhuni bashkë, jepni dashuri, që edhe po u shojta, të bëj pakëz dritë dhe unë andej prej dashurisë suaj. Vodkën e kam bërë vetë, si ngamot. Ta kthejmë me fund për Antoshën.

Baba, tha çupa e madhe, ku është hiri i Antoshës, kutiza është bosh. Ai bëri një shenjë. E pitë ju, tha, dhe, pas një gulçi e fërgëllime të beftë, u shua vërtet.

Dhe ne pamë njëri-tjetrin dhe kupat me vodkë që kishim pirë.

©Roland Gjoza