S.O.S. Francë! - Nga Eric S. Margolis

Nga: Eric S. Margolis

Mon Dieu! Franca ka mbetur pa politikanë. Republika e kësaj demokracie të madhe ka qindra politikanë profesionistë, në fakt, 577 në Asamblenë Kombëtare. Megjithatë, duket se nuk gjen dot një kryeministër që të mund ta mbajë këtë detyrë të vështirë. Pra, qytetarë, aux armes! Formoni batalionet tuaja. Tirania po kërcënon Republikën.

Problemi është njëkohësisht i thjeshtë dhe i ndërlikuar. Shteti social francez kushton shumë për t’u mbajtur. Zgjedhësit francezë janë përkëdhelur dhe mësuar keq. Aparati shtetëror funksionon shumë mirë, por shumë qytetarë shijojnë jetën e mirë ndërsa shumë pak paguajnë faturën përmes taksave. Të gjitha demokracitë perëndimore vuajnë nga probleme të ngjashme, por pak prej tyre vuajnë aq shumë, apo aq zhurmshëm sa Franca.

Francezët i urrejnë taksat. Revolucioni Francez i vitit 1789 u ndez kryesisht nga rritja e taksave, e diktuar nga nevoja për të mbuluar shpenzimet e mëdha të financimit të Revolucionit Amerikan. Që nga ajo kohë, qeveritë franceze rrallë kanë arritur të balancojnë llogaritë.

Sistemi arsimor i shkëlqyer i Francës, që në krahasim e bën atë amerikan të duket si i botës së tretë, është mbushur me pedagogë të majtë. Partitë Socialiste dhe Komuniste franceze e kanë infiltruar plotësisht sistemin arsimor dhe kanë institucionalizuar një mënyrë të menduari të majtë, antikapitaliste dhe etatiste. Thelbi i kësaj ideologjie është shteti amë, ekonomia socialiste, sindikatat e fuqishme, subvencionet e majme shtetërore dhe promovimi i industrive të drejtuara nga qeveria. Ndërsa gjermanët kursimtarë numëronin pfeningët e tyre, Franca shpenzonte si një marinar i dehur. Shumë grupe të fuqishme politike influenconin që interesat e veçanta të përfitonin gjithmonë nga thesi i parave publike.

Franca ndërtoi një sistem të shkëlqyer shëndetësor, transporti dhe arsimi, por u detyrua të anashkalonte ushtrinë e saj. Një gjeneral më tha njëherë me keqardhje se buxheti total ushtarak i Francës ishte më i vogël se sa shpenzimet vjetore të Marinës Amerikane. Edhe pse me një buxhet të tillë modest, Franca ka kërkuar të ruajë statusin e një fuqie strategjike botërore.

Që nga shekulli i 19-të, Franca ka qenë e bllokuar në një luftë të pandërprerë politike dhe shoqërore midis të majtës dhe të djathtës. Çdo qeveri socialiste apo e majtë e ka përkeqësuar situatën. Edhe qeveritë më të moderuara nuk kanë qenë në gjendje t’i rezistojnë kërkesave popullore për më shumë shpenzime sociale.

Fajtori kryesor ka qenë ligji absurd i pensioneve që u lejon francezëve të dalin në pension në moshën 62-vjeçare. Kam parë fshatra francezë plot me burra të mërzitur e të dalë në pension shumë herët. Ky privilegj i tepërt dëmton ekonominë kombëtare, ul produktivitetin dhe gërryen moralin kombëtar.

Së fundi, presidenti centrist Emmanuel Macron propozoi një ligj të arsyeshëm për ta rritur moshën e daljes në pension nga 62 në 64 vjeç. Rezultati? Shpërtheu një furtunë në mbarë Francën. Ndodhesha në qytetin-fortifikatë Metz, në veriperëndim, kur turma të rinjsh të tërbuar sulmuan restorantin tonë, makinat e parkuara dhe dyqanet. Ishin të rinj në të 20-at që nuk do të kishin të drejtë për pension edhe për 40 vjet të tjera. Por francezët i duan trazirat dhe demonstratat po aq sa verën e kuqe dhe futbollin.

Macron u detyrua të tërhiqej nga reforma e pensioneve. Tre nga kandidatët e tij për postin e kryeministrit dhanë dorëheqjen ose u rrëzuan me votë për shkak të paaftësisë për të zgjidhur krizën e përhershme financiare të Francës. Sot deficiti buxhetor ka arritur në 114% të prodhimit të brendshëm bruto, duke e vendosur Francën në një pozitë të turpshme financiare, përkrah “djemve të këqij” Itali dhe Greqi.

Cila është zgjidhja? Të shkurtohen shpenzimet e pakontrolluara apo të rriten taksat? Askush nuk po i jep drejtim situatës. Ndërkohë, Trump po kërkon më shumë shpenzime ushtarake. Shumica e europianëve janë kundër ushtrive më të mëdha dhe taksave më të larta.

Kandidati i fundit i Macron për kryeministër, Sébastien Lecornu (Lecornu në italisht do të thotë “cornuto” - një fyerje e madhe), më parë kishte dhënë dorëheqjen, por tani thotë se do të qëndrojë. Për të bërë çfarë? Për t’ia shitur Kullën Eiffel Trump-it? Por nëse Lecornu nuk gjen një zgjidhje, opozita e fuqishme e djathtë, e udhëhequr nga Marine Le Pen, është gati të marrë pushtetin. Kjo mund të shkaktojë një rrëmujë dhe krizë të re.

Si mund të gjendet “Kombi i Madh” në një ngërç kaq qesharak? Si dikur, Franca ndoshta do të bënte mirë të angazhonte bankierët zviceranë që të kujdesen për financat e saj.

© Eric S. Margolis - 2025