Mbi censurën, lirinë e shprehjes dhe “qeverisjen me Twitter” - Nga Taulant Dedja

Debati i ditës në rrjetet sociale po zhvillohet mbi të ashtuquajturën censurë apo kufizim të lirisë së shprehjes nga këto të fundit, ndërkohë që në mediat tradicionale, botërore apo shqiptare, vazhdojnë të shprehen opinione pro dhe kundër çështjeve nga më të ndryshmet në botë, që nga sulmi i përkrahësve të Donald Trump mbi Capitol Hill dhe përjashtimi i tij nga rrjeti social Twitter, rreziku komunist në USA, Pandemia Covid-19 e vaksinat kundër saj, teoritë konspiracioniste gjithfarësh apo ku di unë çfarë tjetër.

Liria e shprehjes dhe censura janë sot të rregulluara me ligj në botën demokratike. Këtyre rregullave u nënshtrohen të gjitha mediat pa përjashtim, sikurse dhe gjithë qytetarët apo njerëzit publikë, ku hyjnë dhe politikanët. Deri më sot, nuk është provuar ndonjë sistem politik më i mirë se sa ky që kemi njohur në botën përëndimore, ku zgjedhjet zhvillohen një herë në 4 vjet, ku mazhorancat alternohen, ku pushtetet klasike (legjislativi, ekzekutivi dhe gjyqësori) janë sa të ndara aq edhe të balancuara.

Ky reflektim nuk ka për qëllim t’i mbajë anën askujt në debatin e sotëm mbi lirinë e shprehjes dhe censurën e rrjeteve sociale (ndërmarrje private që qëllim kryesor përveç fitimit kanë dhe komunikimin, besoj unë normal mes njerëzve). Ky reflektim i referohet marrëdhënies pushtet-media tradicionale në radhë të parë referuar në 3 modele të 4 viteve të fundit. Në kontekstin e këtij reflektimi, media tradicionale unë konsideroj ato që objekt kryesor kanë informimin e publikut.

Për arsye të eksperiencës time jetësore dhe interesave të mia aktuale në radhë të parë si shtetas shqiptar dhe kanadez, tre janë hapësirat që më tërheqin më shumë vëmendjen. Politika dhe veprimtaria e pushtetit në Kanada. Politika dhe veprimtaria e pushtetit në Shqipëri dhe për shkak të lidhjes, ndërveprimit apo ndikimit të drejpërdrejtë apo indirekt mbi dy të parat edhe politika dhe veprimtaria e pushtetit në SHBA.

Në një anë, kam parasysh këtu modelin e marrëdhënies me mediat të tre politikanëve kanadezë që unë ndjek më tepër, Justin Trudeau (kryeministër i Kanadasë), Doug Ford (kryeministër i Ontarios) dhe François Legault (kryeministër i Québec). Në anën tjetër kryeministrin e Shqipërisë Edi Rama dhe presidentin ende në detyrë të SHBA, Donald Trump.

Tre të parët i përdorin sigurisht rrjetet sociale, sepse komunikimi i politikës përmes rrjeteve sociale tani është kthyer në diçka fare normale. Sidoqoftë, komunikimi i tyre me publikun për çdo gjë që lidhet me qeverisjen vazhdon të bëhet përmes formave klasike dhe të mirëprovuara, komunikatave për media, konferencave të shtypit apo përcjelljes dhe mesazheve përmes zedhenësve dhe zyrave të shtypit. Ajo që tërheq vëmendjen në Kanada është gjithashtu etika e komunikimit dhe vetpërmbajtja e politikanëve, jo vetëm në marrëdhënie më njeri-tjetrin por mbi të gjitha në raport me mediat dhe gazetarët. Këtu, sa herë ka tepri menjëherë pason ndjesa publike dhe as që behet fjalë për sjellje arrogante të politikanëve. Arroganca e politikanit, të paktën në komunikim është krejt e huaj për shoqërine kanadeze.

Dy modelet e tjera, që i marr për krahasim sigurisht janë shumë larg njeri-tjetrit dhe mbase nuk mund të krahasohen fare (por siç thashë janë në fokusin e vëmendjes time) kanë shfaqur një tendencë tjetër gjatë këtyre 4 viteve, atë që rëndom kemi dëgjuar të cilësohet si “qeverisje me Twitter” apo “qeverisje me Facebook”.

Me modelin shqiptar nuk po zgjatem sepse servilizmi i mediave dhe nënshtrimi ndaj pushtetit i tyre, me pak përjashtime, është ndofta sëmundja më e rëndë e shoqërisë shqiptare pas korrupsionit në përmasa të llahtarshme. Nuk po merrem as me arrogancën e pashoqe dhe komunikimin e njohur denigrues të kryeministrit me gazetarët në dhjetra e qindra raste. Gjithsesi për këtë pjesë faji nuk është i gazetarëve por lidhet me moralin e dyshimtë të pjesës më të madhe të botuesve apo pronarëve të mediave.

Le të ndalemi te modeli i tretë, i përfaqësuar nga presidenti në detyrë i SHBA, i cili së fundi u përjashtua nga disa rrjete sociale, për arsye të shpjeguara tashmë nga vetë këto rrjete.

Le të pranojmë për një moment që e Majta Amerikane (nuk e di sa mund të krahasohet ajo me të majtat klasike) apo Demokratët janë shkak që mund ta bëjnë të shkasë Amerikën drejt komunizmit (unë personalisht nuk besoj tek kjo hipotezë). Le të mendojmë për një çast që CNN apo rrjete të tjera mediatike bëjnë politikën e e miliarderit Soros, që sipas disave ka marrë përsipër të denatyrojë shoqërinë njerëzore. Le të pranojmë gjithashtu (dhe kjo më duket më e besueshme) që mediat në SHBA janë të ndara, disa anojnë nga Demokratët, disa anojnë nga Republikanët.

Pyetja që shtrohet në këtë reflektim është kjo: a ka sot ndonjë media tradicionale amerikane, gazetë apo televizion që e ka censuruar apo deformuar opinionin apo deklaratat e presidentit në detyrë të SHBA? Pse ai ka preferuar më shumë komunikimin dhe “qeverisjen me Twitter” në vend të komunikimit tradicional më mediat dhe kur fare mire mund t’i shprehë opinionet apo bëjë deklaratat edhe përmes tyre?

Sot dëgjova që ai ka rënë në heshtje. A do ta refuzonte sot ndonjë media tradicionale ta transmetonte një konferencë shtypi të tij nëse do vendoste ta bënte? A do ta censuronte ndonjë gazetë opinionin e tij të shprehur në konferencë shtypi përballë gazetarëve? Nëse kjo do të ndodhte, atëherë vërtet liria e shprehjes do të ishte në rrezik, gjë që nuk ka shanse të ndodhë kurrë në SHBA. Unë besoj që më mirë se kushdo këtë e di dhe e kupton vetë Donald Trump. Arsyet pse ai ka “qeverisur” me Twitter sigurisht mund të jenë të shumta dhe është ai që e ka bërë zgjedhjen, por nuk janë ato objekt i këtij reflektimi.

Sigurisht komunikimi i drejtpërdrejtë me median kërkon shumë vetëkontroll, siguri, kulturë komunikimi, përgatitje për të patur njohuritë e duhura mbi problemin që do flitet, vëmendje, durim, etikë por edhe kulturë të përgjithëshme. Sipas meje, forma më e përshtatshme e komunikimit me publikun në kushtet e një pushteti demokratik (megjithë difektet e tij) mbeten mediat tradicionale. Në këtë aspekt personalisht nuk kam parë këto vite cënim apo censurë të lirisë së shprehjes ndaj politikanëve nga mediat tradicionale as në Kanada, as në SHBA, madje as në Shqipëri. Mendimet e opinionistëve pro apo kundër njerit apo tjetrit, në mediat tradicionale, qoftë të ashtuquajtura të majta apo të djathta, janë krejt gjë tjetër. Çdo qen leh për të zotin në fund të fundit. Dhe madje kjo “lehje” është shprehje lirie dhe jo censure. Ndalohet me ligj vetëm “kafshimi” që mund të nxisë urrejtje apo dhunë…

© Taulant Dedja