Letërsi

Krishtlindje në shtëpinë e fundit

Nga: Zija Çela

Në atë shtëpi ishin shumë, por në atë dhomë vetëm tre: Seri, Neri dhe Eri. Doemos, përveç zonjës Keri, e cila njihej në çdo dhomë. Pyetja që i kishte munduar dikur, pra përse banesa e tyre quhej shtëpia e fundit, tash nuk bëhej më. Ishte bërë shpesh kur ishin vetëm dy, Seri e Neri. Dhe ja si përgjigjej atëherë zonja Dorina Keri: “Po kjo është e lehtë të kuptohet, kolopuçët e mi! Në këtë rrugicë ne jemi të fundmit, në skaj të skajit, më përtej nuk ka shtëpi tjetër.” “Hë, e more vesh tani?!”, ishte ngrefosur Neri, që edhe më parë ishte rrekur t’ia mbushte mendjen Serit. “E mora”, kishte pranuar tjetri me thjeshtësi. Por duke e pasur kujtesën pothuajse të fikur, Seri do ta harronte shpejt. 

Për ca kohë, ndoshta pikërisht për këtë shkak, kjo bisedë nuk u hap më. Megjithatë, pyetja u përsërit më vonë nga kërshëria e të tretit, Erit, kur e sollën aty drejt e nga stacioni i hekurudhës, ku e kishin gjetur të braktisur. Me këtë rast, Neri deshi të vinte në provë kujtesën e Serit, prandaj iu drejtua atij: “Thuaja përgjigjen tani!” Seri u zu ngushtë dhe mblodhi supet, ndërsa Neri foli i sigurt, thua se pasi ta kishte bluar me vete mirë e mirë, kishte arritur krejtësisht me zotësinë e tij në atë argument logjik. “Vëllaçko”, e spitulloi gjuhën para më të voglit, “dëgjo ç’të thotë Neri sot dhe, herë tjetër, mos e vrit më rradaken për një gjësend të tillë. Në këtë rrugicë ne jemi në zgrip, jemi të fundmit e të fundmëve, më përtej thonë se ka ca shtëpiza përdhecke, por meqë janë aq të vockëla, nuk vihen në hesap një nga një, prandaj të gjitha bashkë i quajnë me një emër.” “E sa larg janë ato përdheckat?”, pyeti më i vogli. “Sa një shigjetë blu”, tha i mesmi. “Një shigjetë prej këtu e deri atje, apo prej atje e deri këtu?”, nuk iu nda Eri. “Një shigjetë blu prej atje”, tha Neri, sikur kjo të shprehte ndonjë ndryshim të madh. “Atëherë, cili qenka emri pra?”, u tundua më keq i vogli. Natyrisht, i mesmi sërish nuk u spraps, por kësaj here iu drejtua Serit, duke iu gërmushur paksa: “Ti je më i madhi, hape gojën, pse rri gjithnjë si vuv?!” Por tjetri po qëndronte në profil, duke i këqyrur ijazi dhe, me ç´dukej, nga ai vesh nuk i vinte zëri. Kushedi përse murmuriti përhumbshëm: “Elio, Elio.” “Mua ma thonë Eri dhe jo Elio, babëlok”, kërceu i vogli. “Kam pasur një shok që i thonin Elio, s´e kam takuar kurrë, por gjithmonë e kam dashur”, e mbylli babëloku po aq i përhumbur, sikur po i rrihte gjumi në sy. Qëkurse u bënë tre, zonja Keri u përpoq t’i trajtonte si trinjakë, me një fjalë, të barabartë dhe në fillim marifeti i piu ujë, por pastaj ngeci dalëngadalë. Mbasi i shestuan rrethanat njëri me tjetrin, të tre ranë në një mendje që për radhën e shërbesave, nga ajo ditë e tutje, do të respektohej radha e moshës. Seri ishte një vit, dhjetë muaj e tri javë më i madh nga Neri; Neri kishte njëmbëdhjetë muaj, dy javë e katër ditë më shumë nga Eri; kështu që, duke qenë më i vogli, Eri kishte privilegjin që t’i shërbehej të parit, për shembull, sa herë t´u pihej ujë, sa herë të vaksinoheshin apo t´u shpërndaheshin dhurata. Mirëpo përparësia që gjatë ditës i jepte shanse të mira, mbrëmave i kthehej në tersllëk të vërtetë. Pasi hanin darkën dhe argëtoheshin një copë herë, sipas një rregulli që nuk mund të shkelej veçse për të kremte të rëndësishme, fiks më tetë e gjysmë në dimër dhe fiks më nëntë e gjysmë në verë, Dorina Keri shuante llambën. Kjo do thoshte nani-nani dhe, në këtë rast, i pari që duhej të flinte ishte më i vogli. Por jo vetëm Erit, gjumin s´para ua kishte ënda as dy të tjerëve. Madje, si të ishte ndonjëfarë lëngate prej së cilës kishin frikë se nuk do të çliroheshin më, gjumin e bënin me copa. Prandaj edhe Eri, edhe Neri, edhe Seri njëlloj i përgjëroheshin Dorina Kerit për ta mbajtur dritën ca minuta më tepër. Dhe për fatin e tyre, sado që në mënyrë të përshpejtuar, në këto minuta rikthehej pothuaj tërë gjallëria e mbasdites. Seri kërkonte po ato figura në kaleidoskop, Neri vizatonte po ato peizazhe ujore, kurse Eri ndërtonte me kuba po ato ura, nën të cilat duhej të kalonin lumi, varkat dhe peshqit e Nerit, që zakonisht i bënte më të mëdhenj se varkat. Pastaj, për të fituar dhe një grimë kohë, ia nisnin kuvendimit me zonjën. Thoshte më i madhi: “Zonja Keri, e përse nuk ka shpresë, aq sa ka harresë?” Pasonte i mesmi: “Zonja Keri, e përse nuk ka shëndet, aq sa ka jetë?” “Se nuk ka dashuri për aq sa ka rini”, nxitonte më i vogli që i kishte dëgjuar me vëmendje dhe që, në vend të pyeste edhe vetë për ndonjë paqartësi, parapëlqente të sqaronte të tjerët. “Ju lumtë, ju lumtë!”, i përgëzonte Dorina Keri. Dhe ky përgëzim i takonte si Serit, si Nerit, ashtu edhe Erit, pëllumbthit të tyre pekular, siç e ledhatonin të gazmuar.
Nga fillimi i vjeshtës, zonja solli për vizitë një shoqen e saj, që ua paraqiti me fjalët: “Luli, e bija e teta Finës, asaj që njëherë e njëkohë besonte se vërtet ishin kushërira me të ndjerën mëmën time!” Me lejen e zonjës Keri, Seri e pyeti mikeshën se shkurtim i cilit emër ishte Luli? U dëgjua t´i thoshin: Luljeta. Meqë sipas moshës, pas Serit i binte Nerit që të fliste, ky pyeti: Po Fina? U dëgjua t´i thoshin: Dafina. Atëherë, me t’i ardhë radha, Erit i shkrepi të sqaronte tjetër gjë: Këto dhurata janë për ne, për ne e ke qëndisur nusepashkën? Po, tha mikesha, nusepashka është për ju, ndërsa këto libra për vete i kam shkruar, por i kam botuar për ju. 
Kishin bërë tri pyetje dhe kishin marrë tri përgjigje, që gjithsesi duheshin peshuar veç e veç. Për të parën u bindën nga fletëhyrja e vizitores, ku emri nuk ishte shënuar në intimitetin Luli D., por në formën e plotë Luljeta D. Dhe kjo u bëri mjaft përshtypje. Për të dytën i kandisi një kushtim poezie në dy variante, Dafinës, pastaj shkurt Finës. Dhe kjo i preku mu në zemër, sepse me gjasë asaj gruaje të gjithë i flisnin në emër, nipat e mbesat, fëmijët e vet dhe fëmijët e botës. Për përgjigjen e tretë s´u mbeti pikë dyshimi, sepse emri i autores spikaste menjëherë në ballinën e librave. Mirëpo ata s’po binin në një mendje se në cilën faqe të murit do ta varnin qëndismën me buburiskën e kuqe fatsjellëse, atë me shtatë pika të zeza mbi shpinë. Ta varnin në murin ndanë tryezës, ku u frynin tri herë në vit qirinjve për ditëlindjet?
“Andej nga shikon nusepashka, prej andej të vjen nusja”, u kishte thënë qëndistarja. Për dhuratat që bënte, poetja e kishte në zemër të qëndiste bretkosë, fruta, nusepashkë ose farin e detit. Kur takste për një shoqe ndonjë bretkosë, domethënia ishte: Të kesh fat në dashuri! Frutat: Të kesh fat në dyshek! Nusepashka: Fat në martesë! Dhe fari: Fat në udhëtim!
“Unë dua që nusja të më vijë nga Kavaja, ndaj vendoseni nusepashkën mbi brokën e ujit”, tha Neri.
“Unë dua nga Kurbini”, tha Seri. “Nga duhet të shohë kur vjen nga Kurbini?”
“Unë s’dua nusepashkë, dua far”, kundërshtoi befas pekulari i tyre, Eri.
Mikeshën e zuri aty nëntë e gjysma dhe në ato minutat më tepër (drita nuk u shua), me kërkesën e të treve dhe me miratimin e zonjës Keri, ajo u foli mbi fëmijërinë, duke thënë se fëmijëria është tokë e nëndetit, e ruajtur nga zjarri, e ruajtur nga seksi, e ruajtur nga plakja, e ruajtur nga vdekja dhe, patjetër, e ruajtur nga dija e tepërt. Kur po shtonte se prandaj një plaku mund t´i lejohet të sillet si një fëmijë, por një fëmijë nuk ka përse të sillet si plak, befas i njoftuan se do të shuheshin dritat.
Të nesërmen mbrëma, si t’i shihte skenat diku në kaleidoskopin e tij, Seri tha: “Mëkohet fëmija dhe piqet qershija!” Atëherë Neri uli lapsin mbi fletën e vizatimit dhe ia priti: “Edhe pambuku digjet ndër fusha, kur shahen dy zonjusha!” Duke i hequr sytë nga kubat e tij, me një vështrim të përqendruar te Dorina Keri, më i vogli u bë gati të fliste, por ngaqë s’diti çfarë të thoshte apo kushedi pse tjetër, futi gishtin në gojë, zbuloi dhëmbët e vegjël si orizi me vrima dhe zuri të ngashërehej. “Ju lumtë, ju lumtë!”, i përgëzoi me ngut zonja Keri, sikur mes tyre edhe fjala, edhe loti të kishin të njëjtën peshë. A thua e kishin pranuar me marrëveshje këtë balancë shelbimi? Jo, në atë shtëpi as që bëheshin predikime kaq të përgjithshme. Banorët e saj i merrnin mësimet nga lodrat, përvojat e njëri-tjetrit, rrëfenjat e zonjës Keri, ndonjë ngjarje e rrallë nëse u ndodhte rastësisht dhe nga vizitat akoma më të rralla, si ajo e Luljetës së Dafinës apo Lulit të Finës.
Natën më i vogli u tremb disa herë në gjumë, kurse në mëngjes u pa se kishte urinuar në krevat. Ai rrëfeu se kishte parë në ëndërr sikur ajo shigjeta blu ishte nisur prej atje dhe, duke u tendosur e fishkëllyer si gjarpër, teksa bëhej gjithnjë e më e zezë, e kishte vënë në shenjë atë, madje kishte qëndruar pezull vetëm tre gisht larg gjoksit të tij. Kjo e shtyu Serin, pas tij edhe Nerin, që t’i hiqnin vërejtjen Erit, duke e paralajmëruar se nuk i kishte hije të sillej si spurdhjak, çka një njeriu që e mban veten për burrë, nuk ia lejon as ndera, as sëra. Eri u lëndua aq rëndë, sa nuk e përfilli fare të mesmin dhe, në vend t’i drejtohej Nerit, iu kthye më të madhit: “Harraq e hutaq! Hutaq e harraq!” Mirëpo t’ia xëgitje Serit plagën e kujtesës së kalbur, ishte njëlloj si ta vrisje. Seri u ndez në fytyrë, hunda sikur iu rrit, bashkë me të iu fry edhe lythi në cepin e djathtë të gojës, ndërsa flokët e grivët i mbuloi me shuplaka, thua se ndryshe, prej asaj furtunës nervastenike që po ia turbullonte trutë, mund t’i çoheshin drizë përpjetë. Sidoqoftë, gojën nuk e hapi. Futi kaleidoskopin në syzën e komedinës, u mblodh kutullaç nën mbulesat e krevatit dhe fryma s’iu ndje, me gjithë lajkatimet e Nerit dhe me gjithë ndjesat e Erit që të pajtoheshin, djalli e mori, se nuk ia vlente të rrinin idhnueshëm për një proçkë çiliminjsh. “Mua Eri ma thonë, këtë s´e luan as topi, por nëse ti dëshiron, mund të më thërrasësh edhe Elio”, u thye në atë mëdyshje i vogli. Por as ky lëshim nuk e ndryshoi gjendjen. Vetëm për një grimë, si duke kërkuar në kujtesë diçka që e mundonte, Seri murmuriti “Elio, Elio”, pastaj prapë s´u ndje më.
Në mbrëmje, kur u shua llamba dhe po nisnin shërbesat e gjumit, ndryshe nga herët e tjera, Eri mezi priti që zonja Keri t’i afrohej te koka e krevatit. Për Erin ky ishte çasti më ters, sepse për hir të moshës, dy vjet, nëntë muaj e gati dy javë më i vogël nga Seri dhe një vit, një muaj e katër ditë nga Neri, atij i duhej të flinte i pari. Sidoqoftë, gjithnjë çuditej përse Dorina, ajo donna e Madonna, kishte bërë këtë zgjedhje: në vend që t’i këndonte te koka një ninullë më të voglit, ia këndonte më të madhit. Kurse Erin e vinte të numëronte nga njëshi deri te treqinda, paçka se ai, më së shumti, vetëm një natë kishte arritur te dyqind e shtatëmbëdhjeta. Zakonisht, pas qindëshes së parë, numërimi mund të vazhdonte me “lu-bru-lu e lu-bru-lu”, domethënë me ca gugitje si në një gjumë qumështi. Pikërisht atëherë, zonja Keri kalonte nga shtrati i Erit tek ai i Nerit. Ky ishte qari i Serit, se përveç numërimit për më të voglin, i binte të dëgjonte dhe përrallën për të mesmin. Ç’është e vërteta, zonja Keri i kishte rrëfyer shumë përralla të mesmit dhe, për të mos rënë në përsëritje, kishte zënë t’i tregonte aventura ngazëllyese nga filmat vizatimorë. Mirëpo tani Serit as që po i hynin në sy shifrat e Erit, përrallat e Nerit dhe ninullat e tij. Me t´iu afruar, i tha zonjës Keri: “Unë e di si e keni vajtuar mëmën tuaj.” Dorina Keri u kujtua se, duke përfituar nga mungesa e drejtoreshës, që atë kohë po bënte me të shoqin një udhëtim turistik, i kishte marrë që të tre në mortin e nënës së vet. Megjithatë, ai kapërcim i papritur e vuri në zor. “E si e paskam vajtuar?”, pyeti e stepur. Siç ishte në brinjë, tjetri u kthye në shpinë, kryqëzoi krahët përmbi parzëm dhe u gjegj: “Ja kështu: Ti po shkon në shtëpi të re, mëma ime - oiii! Bëj ç´të bësh dhe eja prapë, mëma ime - oiii!” 
Po afronin Krishtlindjet dhe nga shoqata të qytetit u sollën dhurata. Madje, ata filluan t´i thërrisnin mendjes edhe për një koncert që, siç e pranonin vetë, e kishin jo vetëm detyrë, por edhe kënaqësi që ta jepnin për nder të zonjës Keri. Mirëpo ajo donna, donna e Madonna, çuditërisht nuk e kishte më gjallërinë e mëparshme dhe çdo sherr midis tyre për punë të radhës së shërbimeve, tani i ngjallte një acarim të dukshëm. Sigurisht, kjo nuk e pengoi që të argëtohej në natën e festës, kur u dha koncerti. Dorina Keri u gajas disa herë dhe i duartrokiti gjatë, teksa në fund, secili veç e veç, dilte për të përshëndetur spektatoren e vetme. 
Pastaj të tre u ulën për të pushuar rreth pemës së Krishtlindjeve. Kapelat konike, stolisur me gjithfarë ngjyrash e shiritash, tashmë i kishin hequr. Mbase nga lodhja dihasnin nga pak dhe Dorina Keri, pa ua shqitur sytë për asnjë çast, dëgjonte se si u këndonin fyejtë e hundës. Kur heshtja po zgjatej dhe fytyrën e saj pikalore po e mbulonte një si brengë, një si dhembje, një si mallëngjim i pashpjegueshëm, befas Seri i thirri: “Zonjë, tre leopardë të bardhë rrinë nën një dëlli.” Ishte një varg i Eliotit, që atij i doli në anglisht dhe Dorina Keri brofi nga karrigia, duke e mbuluar me të puthura. Mirëpo kuptoi se kishte gabuar, radha e përqafimeve niste nga më i vogli. Kështu, duke kërkuar ndjesë, ia përkëdheli gushën Erit, pastaj i dha ca puthje në faqe edhe Nerit.
Ende pa kaluar janari, trinjakët e zonjës Keri bënë një pakt tjetër, e hoqën detyrimin e radhës së shërbimeve sipas moshës. Një ditë, me të hyrë në dhomën e tyre, Dorina vërejti ca tabela kartoni që ishin varur te kasnaku i përparmë i krevatit, si kartela identifikimi. Në kundërshtim me ç´ndodhte më parë, kur ndryshimet e moshës mes njëri-tjetrit i masnin me muaj, me javë, deri dhe me ditë, shifrat tani ishin rrumbullakosur. Në të parën shkruhej: “Eri - 83 vjeç”, në të dytën “Neri - 84 vjeç”, kurse në të tretën shënohej me dorë të lirë: “Seri - 86 e kusur”. Me këmbënguljen e më të madhit, prapëseprapë ishte ruajtur një radhë, në mënyrë që kur të mbërrinte shigjeta blu, askush të mos trembej, sepse ajo do të dinte ku të shenjonte më së pari dhe të nxihej përfundimisht. Me sa dukej, bëhej fjalë për radhën e transferimit nga azili i pleqve, pra Shtëpia e fundit, në atë tjetrën që quhet Banesa e përjetshme dhe që ndodhej diku përtej zgripit të rrugicës, midis përdheckave të vockëla, të cilat një nga një ndoshta me të drejtë nuk vihen aq në hesap, por të gjitha së bashku megjithatë e kanë një emër përmbledhës.

Tagged under Zija  Çela