Sport

Futbolli, dritarja ku pamë botën - Nga Ilir Gjini

Ilir Gjini, Toronto

Goool… mijëra njerëz në stadium dhe miliona që e ndjekin ndeshjen përballë ekraneve të televizorëve apo aparateve celularë, përjetojnë një ekstazë të vërtetë. Magjia e sportit më popullor në botë, ka rrëmbyer zemrat e miliona njerëzve duke i çuar në qiellin e shtatë, apo deri në vetvrasje kur ekipi i tyre i zemrës humbet. Futbolli, ky sport kaq masiv, ka joshur për të rënë në “dashuri” me të, jo vetëm njerëzit e thjeshtë, por edhe personalitete botërore.

Shkrimtari gjenial Albert Camus një javë pasi mori çmimin “Nobel” (16 Tetor 1957), u intervistua nga një televizionin francez jo në studio, por në shkallët e stadiumit “Parc des Princes” të Parisit, midis 35,000 spektatorëve që ndiqnin ndeshjen Racing Club i Parisit me Monakon. Ndërsa në 1959, më pak se një vit para se të vdiste, Camus i tha një tjetër intervistuesi: “sëbashku me teatrin, fusha e futbollit kishte qenë një nga dy universitetet e mija të vërteta”.

Me këtë lojë magjike u dashurova që në fëmininë e hershme, për të mos hequr dorë kurrë. Fëmijëria jonë e varfër në komunizëm, nuk kishte shumë lodra të gatshme si sot. Kështu që ne me fantazinë tonë, i krijonim ato. Fatmirësisht topat nuk i sajonim me lecka, por i blenim nga “banka” jonë e kursimeve që quhej “kukuma”. Qe një kuti e vogël me një vrimë, ku ne hidhnim monedhat që na falnin prindërit ose të afërmit kur festonim ditëlindjet, apo sebepet familjare. Në vend të akullores joshëse, blenim topa 45-ç (45 lekë) apo 100-sh (100 lekë), për të luajtur futboll. Luanim aq shumë, sa na griseshin këpucët.

Prindërit e mallkonin këtë lojë që rezultonte e “mallkuar” për xhepat e tyre të çpuar nga skamja. Atëherë kish pak makina dhe ne luanim në mes të rrugës. Bënim dy porta duke i shenjuar me gurë dhe vrulli i emocioneve të lojës na përpinte. E vetmja gjë që kishte forcë magjike për të na bërë që ta ndërprisnim lojën, qe zhurma e një kamioni rrangallë i tipit “GAZ” kinez, që sillte furnizimin në dyqanin e fruta-perimeve.

Erdhi furnizimiiiiiiii - bërtiste dikush. Loja si me magji ndërpritej, për t’u vënë në rresht para dyqanit të zarzavateve. Aty fillonin grindjet… “eh, erdhi furnizimi, pa ta shikonit ju”! “Do kishim barazuar”!

Në stadiumin e qytetit futeshim pa biletë, duke hyrë mes kangjellave të ngushta mbrojtëse. Policët na shikonin me inat, por ngaqë ishim të mitur, nuk na ndalonin. “Herë tjetër prisni biletë”- na hakërrohej ndonjëherë polic Raufi. Ai kishte një emër të frikshëm në qytet. Madje sapo ndodhte ndonjë vjedhje e vogël nëpër qymezet e pulave, ai menjëherë deklaronte se këtë vjedhje e ka bërë “filani”.

Por, magjinë e vërtetë të lojës së futbollit e përjetova në verën e nxehtë të 1974. Im atë që ishte një tifoz futbolli, punoi fort për të blerë një televizor bardh e zi para verës së 1974-s. Punoi jashtë orarit, i kërkoi kunatit të tij borxh (megjithës i kishte 10.000 lekë borxh kur bleu shtëpinë), për të blerë televizorin që në atë kohë kushtonte 45,000 lekë të vjetra.

Bashkëlagjasit me “aksion”, bënë disa antena që i provonin me ceremoni, cila ishte më e mira. Oborri i shtëpisë, tani i ngjante një kinemaje verore. Karrige e stola të vëna në rresht përballë televizorit, që hymnizohej prej tyre si të ishte udhëheqësi “legjendar” Enver. Burra të vjetër tejet seriozë e fjalëpakë, që vetëm na shikonin vëngër teksa luanim në rrugicat e kalldrëmta, tani shpërthenin në britma ekstaze gëzimi sa herë që Krojf, Neskens apo Rezembrink, shënonin. Nga ana tjetër shikoja tifozë të Gjermanisë Perëndimore, që debatonin me tifozët e Hollandës së madhe të 74-s.

Nuk e di pse u bera me Hollandën. Mbase më magjepsi klasi i Krojfit, apo shkëlqimi ngazëllyes në sytë e komshinjve, sa herë që Krojf triblonte kundërshtarët. Zhgënjimi dhe lotët e tyre pas humbjes së Hollandës në finale, më mbetën të pashlyera në kujtesë. Tifozët e Hollandës insistonin se faji, ishte i arbitrit?!

Në 1 Prill 1981, pikërisht në ditën e gënjeshtrave, isha nxënës në “Liceun Artistik” në Tiranë. Gjermania Perëndimore që kish mposhtur idhujt e mi Krojf e Neskens, tani do të ndeshej në Tiranë përballë përfaqësueses tonë. Bileta as që bëhej fjalë të gjendeshin. Të gjitha ishin shitur me autorizim në të gjitha institucionet dhe ndërmarjet prodhuese. Shokët e mi që studionin për pikturë, ishin mjeshtra të vërtetë jo vetëm në tablotë artistike, por edhe në “kopjim”.

Gaspër Shemsiu nga Laçi, punoi me orë të tëra për të kopjuar biletën origjinale. Në të shkruhej me gërma të kuqe “Ndërkombëtare”. Kaq bukur e kish kopjuar Gaspri këtë biletë, sa që kur ia treguam kujdestarit Selami Tuga të gjente origjinalen, ai gaboi.

Me biletën e Gasprit në dorë, po kaloja patrullat e policëve që fillonin që tek ndërtesa e Radio-Televizionit. Një burrë shkodran në të 50-t, po më ndiqte duke parë me zili biletën time fallco. “Ma jepni mua biletën djalosh” - më tha ai, duke më ofruar një 250 lekëshe të zhubrosur. Unë po hezitoja, pasi e dija që bileta ishte e fallsifikuar. Megjithëse i thashë të vërtetën për biletën, ai insistonte duke e dyfishuar shumën. I joshur nga dy kartmonedhat jeshile 25 lekëshe që aq fort i endërroja, me zemër të thyer pranova. U ktheva te menca e konviktit, ku e pashë pa emocion ndeshjen. Këto dy kartmonedha më privuan të shihja nga afrër Kalcin, Rumenigen e Shusterin e madh që na shënoi dy gola.

Vite më vonë teksa po shihja filmin “Once upon the time in America” të Sergio Leones, e përjetova sërish atë skenë kur shita biletën fallco. Djaloshi i pafajshëm i filmit që teksa po priste të “shijonte” hiret e vajzës filloi të kafshonte pastën e ëmbël, ma solli edhe një herë në mendje.

Në verën e nxehtë të 1990-s, nuk mundëm ta shijonim magjinë e kampionatit të futbollit. U hapën ambasadat dhe disa nga shokët tanë mësynë në oborret e tyre. Së bashku me Mikael Vidhin dhe Skënder Boçarin, që sot nuk jeton, u afruam te Ambasada Gjermane. Një polic me një pamje të rreptë na u drejtua: “Djema, mos hyni! Do t’iu internojnë familjarët dhe nuk do ndiheni rehat aty ku do shkoni”.

Për tre ditë u lejua gjithkush të hynte në Ambasada. Ata që hynë, shënuan gol. Ne që nuk patëm kurajo të hynim, pësuam autogol. Ky autogol na dëshpëroi njësoj si futbollistët kur humbin shansin për të fituar një finale. Ky është futbolli, dritarja ku ne shihnim me ëndje botën.

P. S. Albert Camus pasi fitoi çmimin “Nobel” në letërsi, për t’i shpëtuar zhurmës që krijon fama, shkoi në Algjeri. Ai u mahnit kur taksisti nuk e njohu si fitues i çmimit “Nobel”, por si ish-portier i ekipit RUA.

©Ilir Gjini