Politika t’i kthejë shoqërisë atë që i ka vjedhur: Mendimin ndryshe - Nga Vangjush Saro

Pati ca reagime ndaj shkrimit tim të fundit “Korrupsioni dhe kaosi si enë komunikuese”, botuar në gazetën e nderuar “Telegraf”. Është e drejta e gjithkujt të formulojë mendime e pakënaqësi. Por fundja, çfarë thashë unë? Thashë që z. Rama e “lanë” të vetët, zëvendëskryeministra, ministra, etj; që korrupsioni ka marrë dhenë; që ato mbledhjet me Qeverinë e Kosovës ishin dhe mbetën njëlloj spektakli; shtova se qendra llamburit, por rrugët dytësore janë si mos më keq, me trotuare të ngushta, me gropa, me trafik, me zhurmë, me plehra; thashë që ka ardhur koha t’i vihet fre kaosit. Etj.

Pse disa “adhnohen” kaq rëndë, teksa përpiqesh ta vizatosh pa bojra atë që shikon? Unë jam ai që kam shkruar për publicistikën e z. Rama dhe kam bërë edhe vlerësime të tjera; madje edhe në atë shkrim kishte aso. Por ja që duhet të qëndrojmë në probleme që lypin zgjidhje, kjo është detyra, anipse kritikën nuk e ha askush; ca më shumë ekstremistët. Që t’u kthehem edhe njëherë “kritikëve”, në disa shkrime të miat në gazetën “Telegraf”, janë formuluar herë pas here vërejtje ndaj atyre që po qeverisin. (Sa nuk thashë “po keqqeverisin; dhe s’do të kishte qenë ndonjë pasaktësi e madhe.) Sidoqoftë, kjo gazetë përgjithësisht më ka lënë të lirë të shpreh opinionet e mia, duke mos e kursyer as Të djathtën; (aq sa ajo mund të quhet e tillë). Por për një gjë të jemi të qartë: Çdo medie ka profilin dhe programin e saj; prandaj, unë sërish them që kjo botë s’mund të jetojë pa mendje dhe shprehi të ndryshme. (Kjo s’do të thotë se ua mbusha mendjen disave dhe as që e aspiroj. Kam botuar një libër të tërë për dukuri të tilla; është fjala për esenë “Shqipëria në dy kohë”.)

E përsëris, për ekstremistët dhe patetikët, mendimi ndryshe është mëkat. Si mund t’i bind(im) ca zonja që këto ditë kishin zaptuar një TV për të bindur dëgjuesit (gjithnjë aty jemi) se tekstet e kohës së Socializmit (ato thonë Komunizmit, oops!) kishin vetëm ideologji… (“Nuk ka asgjë tjetër që të jetë kaq e ndërthurur me trillimin, sesa historia e shoqërisë.” Horge Luis Borges) Që të rrimë shtrembër e të flasim drejt, vërtet shumë tekste e lëndë të asaj kohe, ishin të ngarkuara me ideologji; dhe sot jemi në rrethana të tjera. Por këtu, me raste, ngrihet në qiell injoranca, ngatërrohen serioziteti dhe pesha edukuese asaj shkolle, me problemet e shumta që ka kjo e sotmja. E fundja… sa ashtu (ideologji) mund të mbajë Matematika? Po Kimia? Biologjia? Po ato laboratorët (që më pas humbën si sëpata pa bisht) kishin të bënin me ndonjë ideologji? Po Gjuha? (Nga 70 studentë që kishte kursi ynë në vitet 1971-1975, rreth 30 asi mbetën në Morfologji me profesor F. Agalliun dhe u kthyen në vjeshtë; ca nuk u kthyen fare.)

Meqë ishim te Gjuha, them se ca si ato zonja - në mos ato, kolege të tyre, në Arsim, në gazeta e TV - edhe po të kenë mbaruar ndonjë shkollë me tekste “të kohës”, nuk dallojnë, bie fjala, pjesëzën nga lidhëza, nyjen nga trajta e bashkuar; “ta” e shkruajnë me apostrof, po ashtu atë të shkretën “ia”; thonë “andresë” (për “adresë”); shkruajnë “Kush deputet” për “Cili deputet”; “çdo (njeri)” e shkruajnë me apostrof, duke e ngatërruar këtë përcaktor me përemrin pyetës Ç. Nuk po flasim për banalitetet dhe mediokritetin e diskutuar kaq herë në një sërë tekste. Atëhere pra, përmbahuni pak, njihni më mirë të shkuarën dhe veten, ikni nga ekstremizmi, i lini ca mallkime për më pas, (kur të kenë treguar veten plotësisht këto tekste dhe kjo shkollë).

Epo, kjo ishte ideja. Vështirë t’ia dalim me ektremistët, por duhet. Ja Panairi i Librit. Nuk vihet në diskutim që atje ka gjithnjë falsitet e shtirje, sikundër çmime të sajuara. Po ashtu, ka biseda-tallava TV(sh) ku mund të thuhet gjithçka, por asnjëherë nuk dëgjon terma të tillë si “gjetje, talent, përvojë, veçanësi, treg”. Ka narcistë që vënë nxënësit apo fëmijë dosido të pozojnë me librat e tyre, a thua kjo “magji” do shërojë indiferencën e Publikut për ta. Megjithatë… unë them, mjaft që kemi një Panair Libri; të tjerat janë polemikë. Mirëpo, ca që nuk kanë mundësi të marrin pjesë, hedhin shashka, nxjerrin inate, tentojnë të mohojnë çdo lloj vlere të kësaj ngjarjeje. (“Dhelpra dhe rrushtë”) Të tjerë, që e dinë veten mbinjeri, flasin sikur të jetonin në qiell, kërkojnë qiqra në hell. Ore, zotërinj, është një ngjarje e rëndësishme për Librin, për Kulturën; me mangësitë dhe me problemet e veta… Kaq! Mos e zeroni çdo gjë!

Mendimi ndryshe na çon përpara, por ne s’e kemi aq të lehtë ta pranojmë; kështu ka qenë gjithnjë: Për të shkuarën, për kontributin e popullit shqiptar në Luftën e Dytë Botërore krah aleatëve, për disa arritje të dekadave kur gjysma e Evropës provoi të jetonte një tjetër sistem…  “Sëmundja” e shkelmimit të mendimit ndryshe vjen pikërisht nga ajo kohë.

Por sot, për fat të keq, shembullin më dekurajues në këtë temë e ka dhënë dhe e jep politika. Shikoni se si thuhet “Lepe? Peqe!” në të gjitha krahët e saj; dhe liderët nuk lejojnë kundërshtime e opozitë, as ashtu në tërësi, as edhe në shtëpinë e vet politike. (“Tepër e zorshme të fshehësh të metat e mbretërve.” J. V. Gëte) Deputetë kokëulur. Ministra supmbledhur. Nëpunës në ankth. Nuk shikon askënd në PS (dhe jo vetëm atje) t’i thotë një gjë ndryshe Kryetarit, Kryeministrit, Mbretit… Mirëpo ky mentalitet ka ndikuar edhe fusha të tjera të jetës në shoqërinë shqiptare; madje vazhdon të ketë kaq shumë peshë, për së mbrapshti, saqë ka ardhur koha t’ia kthejë shoqërisë shqiptare atë që i ka vjedhur: Mendimin ndryshe. Dhe paskëtaj, atmosfera demokratike, në politikë e gjetkë, mbase fillon të bëhet më e shëndetshme dhe më bindëse.

© Vangjush Saro - Vancouver